«Ζούμε μια δύσκολη καθημερινότητα», παραδέχτηκε ο πρωθυπουργός της χώρας την περασμένη Τετάρτη στην ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο. Είχε δίκιο, όπως κι αν το εννοούσε. Τις τελευταίες 10 ημέρες, μάλιστα, δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο. Τα επεισόδια στην πλατεία Συντάγματος έχουν ένα φορτίο που δεν περιορίζεται στις καταστροφές. Επληξαν ένα κομβικό σημείο της πόλης, δημιουργώντας έναν -ακόμη- πυρήνα άπωσης. Προσπερνάμε, περαστικοί, από έναν τόπο που γίνεται όλο και πιο αφιλόξενος. Ακόμη και η κοινότητα των «Αγανακτισμένων», εμφανώς αποδεκατισμένη μετά τις συγκρούσεις, δεν είναι ίδια. Οχι γιατί άλλαξε σύνθεση – εξάλλου έχει καταγραφεί ποικιλοτρόπως ότι η οργή του Συντάγματος περιλαμβάνει απ’ όλα, από εκείνους που πραγματικά «δεν έχουν» και καλούνται να πληρώσουν μέχρι εκείνους που έχουν και απλώς «δεν θέλουν» να πληρώσουν. Αλλά γιατί άλλαξε η σημασία. Οι λόγοι που έφεραν τους πολίτες εκεί δεν έπαψαν να υπάρχουν. Επιβλήθηκε όμως αυτή η μεταιχμιακή συνθήκη, το πάγωμα του χρόνου, που περιβάλλει ένα τοπίο ύστερα από μια μάχη με απώλειες. Επειτα από κάθε βαθύ τραυματισμό της ζωής της πόλης, τίποτα δεν είναι το ίδιο. Η Αθήνα είναι αλλιώς μετά τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη Marfin, μετά τα πρόσφατα επεισόδια. Κι εμείς είμαστε αλλιώς.
Το αίτημα οφείλει να είναι ένα: να λήξει η πολιορκία του Συντάγματος. Οχι γιατί εξέλιπαν οι αιτίες που την προκάλεσαν, αλλά γιατί τις εμπεδώσαμε και θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα παρακάτω. Η καθήλωση, η εμμονική αναπαραγωγή μιας διαμαρτυρίας, θολώνει τα όρια ανάμεσα στην παρεμβατικότητα και την παραβατικότητα.
Αυτό το Σαββατοκύριακο, η Λαϊκή Συνέλευση της πλατείας Συντάγματος κάλεσε «τις λαϊκές συνελεύσεις όλης της χώρας για ένα ουσιαστικό απολογισμό και προγραμματισμό των επόμενων βημάτων». Οι «Αγανακτισμένοι» πιστεύουν ότι όλες αυτές τις ημέρες που είναι στον δρόμο και στις πλατείες γράφουν «μία από τις λαμπρότερες σελίδες του τόπου μας». Το «μελάνι», βέβαια, ξέφυγε και έβαψε και τα γύρω μνημεία, γέμισε με πανό όλη την πρόσοψη της πλατείας… Οι σκηνές δίνουν την εντύπωση του πανικού που επικρατεί μετά μια ισχυρή σεισμική δόνηση. «Και η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου τι είναι;», θα ισχυριστούν ορισμένοι. «Εδώ τσακίζουν ζωές, για την όψη της πόλης θα ενδιαφερθούμε;» Κάπως έτσι χάνουμε και το τελευταίο προνόμιο: μια πόλη ελεύθερη, καθαρή, που να αναπνέει ανεμπόδιστα, που να μη μας προσβάλλει και να μην την προσβάλλουμε, που να μη μας χαρατσώνει με 800.000 ευρώ (τόσο υπολογίζονται οι ζημιές από τα τελευταία επεισόδια με εμάς, τους φορολογούμενους, τελικούς αποδέκτες) και να μη χαράζουμε πάνω στο σώμα της ο καθένας το προσωπικό γούστο ή την όποια σκέψη του. Χάνουμε τη δυνατότητα να καλλιεργήσουμε μια σχέση αλληλοεκτίμησης και όχι αλληλοϋπονόμευσης, να αναπτύξουμε -ακόμη και σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς- το μόνο που προσφέρεται δωρεάν: να διασχίζουμε ένα ιστορικό κέντρο κακοποιημένο μεν αλλά με διαφυγές, που προσπαθεί να ισορροπήσει παρελθόν, παρόν και ψήγματα μέλλοντος.
Μπορεί πράγματι να υπήρξε «οργανωμένο σχέδιο εκκένωσης της πλατείας Συντάγματος από την κυβέρνηση», ένα «όργιο βίας και καταστολής» όπως καταγγέλλουν οι «Αγανακτισμένοι». Πράγματι: «Για τη ζωή μας είμαστε υπεύθυνοι εμείς». Απομένει να συμφωνήσουμε πώς εννοούμε την υπευθυνότητα για τη ζωή και τι περιεχόμενο δίνουμε στις λέξεις.
Οι ιδέες περί πλήθους διαμορφώνουν τις ιδέες περί κοινότητας. «Η εμπειρία της τοπικής κοινοτικής ζωής, φαινομενικά μια άσκηση αδελφοσύνης σε εχθρικό περιβάλλον, συχνά μετατρέπεται σε άσκηση αδελφοκτονίας. Σημαίνει ότι αυτή η νοοτροπία στρέφεται προς τον έξω κόσμο. Εμείς είμαστε οι αυθεντικοί, ο έξω κόσμος δεν ανταποκρίνεται σε ό,τι είμαστε, ως εκ τούτου κάτι δεν πάει καλά μαζί του. Μας έχει απογοητεύσει, επομένως δεν έχουμε καμία σχέση μαζί του. Αυτές οι διαδικασίες είναι στην πραγματικότητα ο ίδιος ρυθμός αποκάλυψης, απογοήτευσης και απομόνωσης» (Ρίτσαρντ Σένετ, «Η τυραννία της οικειότητας»).
Το κοινοτικό σε αντίθεση με το αστυακό. Η επικράτεια των θερμών αισθημάτων ενάντια στην επικράτεια της απρόσωπης πόλης.
Ο δήμαρχος Αθηναίων μετά τα γεγονότα της Τετάρτης 29 Ιουνίου έκανε έναν πρώτο απολογισμό: «Εχουν καταστραφεί μεγάλα τμήματα από τις ορθομαρμαρώσεις και άλλα σημεία της πλατείας Συντάγματος, σιντριβάνια, στηθαία κ.ά. Εχουν θρυμματιστεί μαρμάρινες πλάκες των επιστρώσεων της πλατείας είτε με λοστούς είτε λόγω φωτιάς, ενώ ανάλογες φθορές έχουν υποστεί και τα σκαλοπάτια που οδηγούν στον Αγνωστο Στρατιώτη στη λεωφόρο Αμαλίας».
Είκοσι τόνους μπάζα από μάρμαρα μάζεψαν τα συνεργεία του Δήμου, που αντιστοιχούν στα κλιμακοστάσια 15 πολυκατοικιών(!).
Πόσο μια πόλη θρυμματισμένη θα μπορεί να αναγνωρίσει, να υποστηρίξει το δίκαιο όποιων ενστάσεων, αιτημάτων και αντιδράσεων;
«Δεν θα φύγουμε αν δεν φύγουν», διαμηνύουν οι «Αγανακτισμένοι». Οσο η πόλη μας αποδιώχνει, το μόνο που θα μπορεί να αναδείξει είναι ναυάγια. Θα είναι ο ιδανικός τόπος για να στήνουν πάρτι ο λαϊκισμός και η ανομία. Αλλά δεν θα μιλάμε πια για ποιότητα ζωής, ακόμη και μιας χρεοκοπημένης χώρας.