Το φως του ήλιου λούζει την αίθουσα του Ιδρύματος Ανδρέας Παπανδρέου, την ώρα που ο Νίκος Παπανδρέου στοχάζεται πάνω στο έργο που πρέπει να φέρει σε πέρας ο μεγαλύτερος αδελφός του και πρωθυπουργός της Ελλάδας. «Αυτή είναι η δική του στιγμή» λέει. «Αν και, απ’ ό, τι φαίνεται, συμπίπτει με τη χειρότερη στιγμή της ελληνικής ιστορίας». Μιας ιστορίας που καλώς ή κακώς έχει σημαδευτεί από τις τρεις γενιές των Παπανδρέου που απεικονίζονται στη μεγάλη ασπρόμαυρη φωτογραφία, πάνω από το κεφάλι του Νίκου.
Η ιστορία των Παπανδρέου μοιάζει με τραγωδία του Σοφοκλή και ως τέτοια είναι γεμάτη αμφισημίες. Ομως, υπάρχουν ελάχιστες διαφωνίες σχετικά με το γεγονός ότι η κούρσα δανεισμού της Ελλαδας άρχισε επί Ανδρέα Παπανδρέου. Την Τρίτη οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών δεν κατάφεραν, για δεύτερη συνεχή ημέρα, να συμφωνήσουν στη μορφή του δεύτερου πακέτου στήριξης προς την Ελλάδα. Πολλοί επαΐοντες στην Αθήνα αμφισβητούν το κατά πόσο ο Γιώργος Παπανδρέου έχει τον ζήλο και την επικοινωνιακή δεινότητα να πουλήσει στην ελληνική κοινή γνώμη τις περικοπές που ζητεί η Ευρώπη. Αλλά ο Νίκος λέει ότι ο αδελφός του μπορεί να τα καταφέρει.
«Ο Ανδρέας Παπανδρέου» λέει ο Ιάσων Μανωλόπουλος, διαχειριστής επενδυτικού κεφαλαίου και συγγραφέας βιβλίου για την οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας, «διέφθειρε την ελληνική ψυχή και έκανε τους Ελληνες να θεωρούν ότι δικαιούνται παροχές μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν, όχι επειδή είναι ικανοί για εργασία και για ανάληψη κινδύνων».
Ο Νίκος, ο Γιώργος και τα δύο μικρότερα αδέλφια τους, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, μεγάλωσαν στη Μινεσότα, στην Καλιφόρνια, στον Καναδά και στη Σουηδία, καθώς ο πατέρας τους πέρασε αρκετά χρόνια στο εξωτερικό ως διαπρεπής οικονομολόγος και πολιτικός ακτιβιστής. Στα γραπτά του ο Νίκος περιγράφει τον πατέρα του ως απόμακρο, γενικά απόντα και μερικές φορές άγριο. Εξηγεί επίσης ότι η ζωή του πατέρα του σημαδεύτηκε από διαμάχες, πάθη και πάνω από όλα από τη μοναδική ικανότητά του να επικοινωνεί με τον ελληνικό λαό. Ο Γιώργος δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικός. Ο χαρακτήρας του είναι πιο μαζεμένος και του λείπει η φλογερή φιλοδοξία του πατέρα του. «Πολλές φορές μου έλεγε ότι δεν ήθελε να γίνει πρωθυπουργός».
Ο Γιώργος είναι παιδί της δεκαετίας του ’60, ακόμα πιο ιδεαλιστής από τον πατέρα του και, όπως λέει ο Νίκος, αναζητεί τη συναίνεση εκεί που ο πατέρας του θα αναζητούσε τη σύγκρουση. «Αν πάμε σε ψυχαναλυτικό επίπεδο» λέει ο Νίκος «τα παιδιά των οποίων οι πατεράδες απουσιάζουν θέλουν να γίνονται αρεστά. Το να θέλεις να γίνεσαι αρεστός σημαίνει ότι δεν συγκρούεσαι. Και αν δεν σου αρέσει να συγκρούεσαι, τότε είναι δύσκολο να δίνεις εντολές».
Παρ’ όλα αυτά, ο Νίκος λέει ότι ο αδελφός του μπορεί να κάνει τώρα αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα. «Ο Ανδρέας ίσως στην αρχή να σέρβιρε τα μέτρα καλύτερα, αλλά μετά θα έλεγε «Θεέ μου, πόσος κόσμος χάνει τη δουλειά του». Ο Γιώργος δεν θα κάνει πίσω στις μεταρρυθμίσεις». Κάποιοι αναρωτιούνται αν ο Γιώργος έχει τις επικοινωνιακές δυνατότητες -τα ελληνικά είναι η δεύτερη γλώσσα του, όπως και του Νίκου- να εξηγήσει σε έναν πληθυσμό που εξεγείρεται ότι η χώρα δεν μπορεί πια να διατηρήσει το κράτος που οικοδόμησε ο πατέρας του.
Το ερώτημα «τι θα έκανε τώρα ο Ανδρέας Παπανδρέου» δυσκολεύει τον Θεόδωρο Στάθη, που είχε διατελέσει συνεργάτης του Γεωργίου Παπανδρέου τη δεκαετία του ’60 και μέλος των κυβερνήσεων Παπανδρέου τις δεκαετίες 1980 – 1990. Ο κ. Στάθης λέει ότι το 1993 τα κρατικά ταμεία είχαν αδειάσει και ο Παπανδρέου είχε συνειδητοποιήσει ότι το κράτος δεν μπορεί να επιβιώνει μόνο με δανεικά. Αυτό ο νυν πρωθυπουργός άργησε να το καταλάβει. «Ο Γιώργος είναι τίμιος και ηθικός άνθρωπος» λέει, επιλέγοντας προσεκτικά τα λόγια του, «αλλά έχει χάσει χρόνο. Ο Ανδρέας θα είχε διαβλέψει την κατάσταση νωρίτερα και θα είχε λάβει πιο τολμηρά μέτρα πιο γρήγορα».