Οπως αναμενόταν, το σχέδιο νόμου για τη μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις στον χώρο των πανεπιστημίων, ιδιαίτερα από τις πρυτανικές αρχές. Μάλλον πρόκειται για την αντίδραση των βολεμένων από το υπάρχον -ανεπαρκέστατο- σύστημα που θα αντιδρούσαν σε οποιαδήποτε πρόταση, όσο άρτια και πλήρης και αν ήταν (και προφανώς η συζητούμενη δεν θεραπεύει κάθε πρόβλημα). Αλλά στόχος του σημερινού σημειώματος είναι η αναφορά στις κοσμογονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στον τρόπο διδασκαλίας των πολιτικών επιστημών και διεθνών σχέσεων. Κορυφαία πανεπιστήμια στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία ενώνουν τις δυνάμεις τους για να προσφέρουν αρτιότερη εκπαίδευση στους φοιτητές τους ή εισάγουν καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας και εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, το κορυφαίο γαλλικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στον τομέα των πολιτικών επιστημών, η Science-Po, προσφέρει στους φοιτητές του τη δυνατότητα να περάσουν την τελευταία χρονιά του πτυχίου σε συνεργαζόμενο πανεπιστήμιο της περιοχής εξειδίκευσής τους (π. χ. στη Μέση Ανατολή ή την Ασία), ενώ η Γαλλία αναγκάζεται να προσαρμοστεί στην πρωτοκαθεδρία της αγγλικής γλώσσας σε θέματα διεθνούς πολιτικής και να επιτρέψει αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, υπάρχουν διάφορα δίκτυα πανεπιστημίων π. χ. London School of Economics, Columbia University, Science-Po, Fudan University (Σαγκάη), National Unive-rsity (Σιγκαπούρη) κ. ά. που δίδουν τη δυνατότητα στους φοιτητές να κατανείμουν τις σπουδές τους μεταξύ αυτών των ιδρυμάτων. Σε πολλά τουρκικά πανεπιστήμια (ιδιαίτερα τα ιδιωτικά) η διδασκαλία γίνεται στα αγγλικά, το ίδιο και στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, προσελκύοντας μεγάλο αριθμό σπουδαστών από χώρες της περιοχής, αλλά και διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, γεγονός που συμβάλλει τόσο στην ποιοτική αναβάθμιση των εν λόγω πανεπιστημίων, όσο και στην αύξηση των εσόδων. Και στην Ελλάδα τι γίνεται; Δυστυχώς λειτουργούν μόνο δύο ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα, στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ το ΔΙΚΕΜΕΣ/ College Year in Athens, παρά τα διάφορα γραφειοκρατικής φύσης προβλήματα, προσελκύει εδώ και χρόνια Αμερικανούς προπτυχιακούς φοιτητές, συνεισφέροντας πολύτιμο συνάλλαγμα, αλλά και προβάλλοντας την εικόνα της Ελλάδας στις ΗΠΑ. Ούτε λόγος για αγγλόφωνα μαθήματα σε προπτυχιακό επίπεδο, στρατηγικές συνεργασίες και ανταλλαγή φοιτητών και καθηγητών με μεγάλα ξένα πανεπιστήμια, ή, πολύ περισσότερο, για την ίδρυση μη κερδοσκοπικών ιδιωτικών πανεπιστημίων ή παραρτημάτων από κάποια κορυφαία ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ελάχιστοι εκ των αρμοδίων φαίνονται να συγκινούνται από τον τεράστιο αριθμό Ελλήνων μεταπτυχιακών (αλλά πλέον και προπτυχιακών) φοιτητών που σπουδάζουν εκτός συνόρων, τον εξαιρετικά χαμηλό αριθμό ξένων φοιτητών και καθηγητών σε ελληνικά πανεπιστήμια, τους Ελληνες επιστήμονες που υποχρεώνονται να καταφύγουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, την (αν) επάρκεια προσόντων των αποφοίτων ημεδαπών σχολών, ή από το ότι κανένα ελληνικό πανεπιστήμιο δεν κατατάσσεται στα 200 καλύτερα του κόσμου. Ως πότε όμως θα φερόμαστε αυτιστικά αγνοώντας τις αλλαγές γύρω μας;
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.