Προσωρινό απάγκιο στην καταιγίδα

Προσωρινό απάγκιο στην καταιγίδα

4' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ενας πρώτος κύκλος έκλεισε για την Ελλάδα με τη σημαντική απόφαση της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις 21 Ιουλίου. Από το 2010 ώς τον Ιούλιο 2011 κυριάρχησε η αγωνία για το αν η χώρα θα καταφέρει να σταθεί όρθια ή θα καταντήσει απόβλητη, χρεοκοπημένη, κατεστραμμένη. Η αναζήτηση αναλογιών με την πτωχευμένη Αργεντινή του 2001 ήταν καθημερινή ενασχόληση του διεθνούς Τύπου.

Επί ενάμιση χρόνο η Ελλάδα φλέρταρε με σενάρια οικονομικής καταστροφής. Πλήθος διεθνών αναλυτών προεξοφλούσαν χρεοκοπία και επιστροφή στη δραχμή. Πανικόβλητοι πολίτες τραβούσαν τις καταθέσεις τους. Σοβαροί επενδυτές δίσταζαν να δεσμεύσουν κεφάλαια. Επιχειρηματίες της ρεμούλας, που έβγαλαν τα λεφτά τους έξω, ανυπομονούσαν να επιστρέψουν σε μια χρεοκοπημένη χώρα για να αγοράσουν κοψοχρονιά. Ολα αυτά μπήκαν στο περιθώριο την επομένη της 21ης Ιουλίου, που έφτιαξε μια ασπίδα σταθερότητας και προστασίας γύρω από την Ελλάδα. Πόσο καιρό θα κρατήσει, εξαρτάται πια κυρίως από μας.

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πήρε την Ελλάδα από την τρικυμία και την ακούμπησε σε ήρεμα νερά. Αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι η καταιγίδα έπαψε να μαίνεται ούτε ότι η Ελλάδα δεν θα καταλήξει ξανά στο μέλλον να παλεύει με τα κύματα. Κερδίσαμε όμως ζωτικό χρόνο για να επισκευάσουμε το σαπισμένο σκαρί της οικονομίας και του κράτους μας. Με τη νέα χρηματοδότηση, το ψαλίδισμα μέρους του χρέους, τις εγγυήσεις για τις τράπεζες, την παράταση του χρόνου αποπληρωμής, το χαμηλό επιτόκιο, και το γενναίο μακροχρόνιο πρόγραμμα αναπτυξιακής στήριξης, η Ελλάδα θα έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει οίκους και Κασσάνδρες, έχοντας εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για τα επόμενα χρόνια. Μια ασφάλεια που απολαμβάνουν σε μικρότερο βαθμό Πορτογαλία και Ιρλανδία, και καθόλου Ισπανία και Ιταλία.

Η Ελλάδα πήγε στη διαπραγμάτευση της 21ης Ιουλίου περιμένοντας τα χειρότερα και επέστρεψε έχοντας αποσπάσει περισσότερα από όσα μπορούσε να ελπίζει. Οι εταίροι μας, και ιδίως η Γερμανία, που έχει υποστεί χυδαίες επιθέσεις από τα ελληνικά ΜΜΕ, επιστράτευσαν γενναία αλληλεγγύη προς την Ελλάδα, παρότι δεν έκαναν το επιπλέον βήμα να απλώσουν την ομπρέλα προστασίας στην Ισπανία και την Ιταλία. Βοήθησε και ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης και η δημαγωγική ανευθυνότητα της αντιπολίτευσης, που ωθεί τους Ευρωπαίους ηγέτες να στηρίξουν αφειδώς την κυβέρνηση Παπανδρέου. Βοήθησε και ο συνδυασμός δεινής οικονομικής κατάστασης, περιορισμένου κόστους διάσωσης, και φιλότιμης προσπάθειας νοικοκυρέματος. Βέβαια, η καταστροφική έκβαση δεν έχει αποκλειστεί για το μέλλον. Εάν όμως επέλθει, θα οφείλεται όχι πια σε ατύχημα ή απλή ολιγωρία, αλλά σε δική μας, βαριά, ασυγχώρητη αποτυχία. Ή στην (ελάχιστα πιθανή) επικράτηση μιας δυναμικής διάλυσης του ευρώ.

Η οικονομική καταιγίδα συνεχίζει να μαίνεται στην Ευρωζώνη. Τα δυσκολότερα κεφάλαια του δράματος ξεδιπλώνονται καθώς Ιταλία και Ισπανία δέχονται επιθέσεις που ωθούν τα επιτόκια των ομολόγων τους πάνω από το 6%. Τέτοια επιτόκια είχαν οδηγήσει Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία στον μηχανισμό διάσωσης. Η Ευρώπη, που έφτιαξε επιτέλους ένα πλαίσιο ασφάλειας για την Ελλάδα, δεν κατάφερε να κάνει το ίδιο για το σύνολο της ευρω-περιφέρειας.

Αλλά, όταν βλέπει κανείς να πλήττονται οικονομίες υψηλής δημοσιονομικής πειθαρχίας, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, καταλαβαίνει πόσο σημαντικό είναι το πέρασμα της Ελλάδας, στις 21/7, σε ζώνη σταθερότητας. Καταλαβαίνει επίσης ότι η κρίση της Ευρωζώνης έχει βαθύτερες αιτίες: στις δομικές ανισορροπίες και ατέλειες της ΟΝΕ, στα κενά εποπτείας και ρύθμισης των χρηματαγορών.

Μόνο η δύναμη της διαπραγμάτευσης και των πολιτικών λύσεων μπορεί να εξηγήσει πώς η Ελλάδα των μεγάλων ελλειμμάτων δανείζεται τώρα με 3,5% επιτόκιο, ενώ Ιταλία και Ισπανία των πρωτογενών πλεονασμάτων με επιτόκια άνω του 6%. Δανείζονται με 6% για να δανείσουν την Ελλάδα με 3,5%. Είναι παραλογισμός! Αλλά, ευτυχώς, είναι παραλογισμός υπέρ μας!

Αυτή η ευνοϊκή έκβαση είναι αποτέλεσμα σώρευσης πολιτικού κεφαλαίου. Προέκυψε γιατί η Ελλάδα, παρά τις αντιξοότητες, επέμεινε στον δρόμο των δεσμεύσεων του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου, όπως και οι άλλες οικονομίες της ευρω-περιφέρειας. Γράφαμε τον Μάιο του 2010: «Δεν αποκλείεται μια λύση αναδιάρθρωσης στο τέρμα του πρώτου δρόμου, ενώ είναι εξαιρετικά πιθανή η επιμήκυνση του χρέους. Αλλά τότε θα ήταν μια λύση συναινετική και οργανωμένη σε επίπεδο Ε.Ε. Στη διαπραγμάτευσή της θα προσέλθουμε με απείρως μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ από εκείνη μιας χώρας κατεργαραίων που μέχρι χθες εξαπατούσε τους εταίρους της» («Οι τρεις δρόμοι», «Καθημερινή», 16.5.2010).

Και σημειώναμε ένα μήνα πριν: «Το εισιτήριο για τη στενότερη ενοποίηση είναι να μείνουμε στον δρόμο των υποχρεώσεών μας. Μόνο τηρώντας σαν συνεπείς Ευρωπαίοι τους κανόνες, μπορούμε να επιδιώξουμε τα νέα άλματα, χωρίς τα οποία η έξοδός μας από την κρίση είναι σχεδόν αδύνατη. Να διεκδικήσουμε, δηλαδή (α) μια ευρωπαϊκή πολιτική διαχείριση του χρέους, μια σεισάχθεια, και (β) ένα πρόγραμμα αναπτυξιακής τόνωσης, «σχεδίου Μάρσαλ», προς τη χειμαζόμενη από την ύφεση ευρω-περιφέρεια» («Οι Ελληνες φίλοι του κ. Σταρμπάτι», «Καθημερινή», 10.7.2011).

Να αποτολμήσουμε μία ακόμα πρόβλεψη. Οσο η κρίση απλώνεται σε Ιταλία και Ισπανία, κάποια μορφή ευρωομολόγου πλησιάζει. Η λύση για την Ελλάδα (Ευρω-δανειστής τελευταίας προσφυγής για τα κράτη-μέλη, συμμετοχή των τραπεζών στο κόστος) ούτε «εξαιρετική» θα είναι ούτε «μοναδική». Είναι το πρόπλασμα αυριανών διευθετήσεων, στην πορεία στενότερης συνοχής και διάσωσης του ευρώ. Μέχρι τότε πρέπει κι εμείς να έχουμε νοικοκυρέψει το σπίτι μας.

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή