Η υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας κατά μία μονάδα από τον οίκο αξιολογήσεως Standard & Poor’s κατέδειξε με τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβητήσεως το αίσθημα υπεροχής από το οποίο εμφορούνται οι αγορές έναντι της -εικονικής πλέον- πολιτικής ισχύος. Το πλήγμα για τον πρόεδρο κ. Μπαράκ Ομπάμα ήταν οδυνηρό, τον πρόεδρο των ΗΠΑ – την ισχυρότερη δύναμη του πλανήτη, από άποψη οικονομική και στρατιωτική. Φαίνεται ότι οι συμβάσεις και οι μύθοι που ίσχυαν έως τώρα άρχισαν πια να αποδομούνται.
Ο οίκος S&P δεν είναι ανατρεπτικός μηχανισμός, που έχει την πρόθεση να υπονομεύσει το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα, και πολύ περισσότερο το αμερικανικό. Αυτό που επιδιώκει είναι η ευθυγράμμιση των πολιτικών με τους κανόνες που θέτουν οι αγορές. Ο τρόπος ενεργείας του χαρακτηρίσθηκε θρασύς, η αξιοπιστία του μπορεί να αμφισβητείται, ο κίνδυνος να υποστεί συντριπτικά αντίποινα από τις κρατικές αρχές των ΗΠΑ είναι σημαντικός. Αλλά το ουσιώδες είναι ότι αποτόλμησε ευθεία αντιπαράθεση.
Ο κ. Ομπάμα, όπως και κάθε πολιτικός της Δύσεως, αντλεί την νομιμότητά του από το εκλογικό σώμα. Αλλά η ισχύς έχει περιέλθει από την πολιτική στον χώρο των αγορών -όχι οριστικά και αμετάκλητα βεβαίως, διότι δεν υπάρχει τίποτε οριστικό επί της γης, αλλά εις την παρούσα συγκυρία, και αυτό ουδείς το αμφισβητεί.
Η μετάθεση του κέντρου ισχύος, όμως, έχει ως ουσιαστικότατη συνέπεια να προσελκύουν οι αγορές τα πλέον προικισμένα και ικανά άτομα που υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Εξ ου το αίσθημα υπεροχής τους έναντι όλων. Αυτοί που στελεχώνουν μηχανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή πλαισιώνουν τους πολιτικούς είναι άτομα δευτέρας ή τρίτης διαλογής. Δεύτερο καταλυτικό στοιχείο είναι ότι η πολιτική ηγεσία είναι προσωποποιημένη και ως εκ τούτου εκτεθειμένη στη φθορά, καθώς στοχοποιείται από τους πολίτες που την αναδεικνύουν στην εξουσία, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεως. Αντίθετα τα στελέχη των αγορών καλύπτονται από την ανωνυμία. Είναι η αόρατη δύναμη.
Απρόσωπο είναι και το κεφάλαιο -τα περίφημα funds- στα οποία δεν μετέχουν μόνον δισεκατομμυριούχοι, όπως κακώς εικάζεται, αλλά ασφαλιστικά Ταμεία και όσοι επιδιώκουν σταθερές αποδόσεις. Εως πριν από έναν χρόνο τα κρατικά ομόλογα θεωρούνταν η ασφαλής επένδυση με σταθερή απόδοση, μέχρι που εξεδηλώθη η δημοσιονομική κρίση στη Δύση και άρχισε να προκαλείται η νευρικότητα των αγορών.
Αντιμέτωποι με μία κατάσταση καινοφανή, οι πολιτικοί επιχειρούν να ελέγξουν τις αγορές που όμως λειτουργούν ως ένα φυσικό φαινόμενο. Στην αρχαιότητα ο έλεγχος δυνάμεων της φύσεως επιδιωκόταν διά της προσωποποιήσεως των φαινομένων στα οποία δίδονταν ονόματα κάποιου θεού ή δαίμονα. Σήμερα ο έλεγχος επιδιώκεται διά «θεσμικών παρεμβάσεων», που όμως λειτουργούν για περιορισμένο διάστημα. Αλλά καπιταλιστική αντίληψη υπό περιορισμούς συνεπάγεται δραματική μείωση της δυναμικής της· σημαίνει επίσης καταστροφή του ιδεολογήματος των τελευταίων δεκαετιών. Ολα αυτά συντείνουν σε μία επικίνδυνη ρευστότητα, με εξαιρετικό ενδιαφέρον και ανυπολόγιστες οδύνες.