Χώρα μας αναμφίβολα βρίσκεται στη δίνη μιας οικονομικής κρίσης, πρωτόγνωρης τόσο σε διάρκεια όσο και στις επιπτώσεις που επιφέρει στους πολίτες. Η κυβέρνηση, οι κοινοτικοί μας εταίροι, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν συστρατευθεί να αναπτύξουν στρατηγικές και προγράμματα που υλοποιώντας τα θα βοηθήσουν να ξεπεραστεί η κρίση. Αισιοδοξούμε η συνταγή να πετύχει και τα αποτελέσματα να είναι θετικά για το μέλλον της χώρας και το δικό μας. Πιστεύω όμως ότι θα παραμείνουν εφήμερα, και τούτο διότι έχουμε επικεντρωθεί στον λάθος εχθρό. Η Διεθνής Διαφάνεια έχει αναδείξει ύστερα από πάμπολλες μελέτες και έρευνες ότι στον πυρήνα της οικονομικής κρίσης ελλοχεύει η διαφθορά.
Η διαφθορά, οχυρωμένη πίσω από το πελατειακό σύστημα, υποθάλπει συνωμοτικές πρακτικές, καλλιεργεί την εγωιστική συμπεριφορά, την πλεονεξία, τη δωροδοκία, τη διαπλοκή, την αυθαιρεσία, την παρανομία. Η διαφθορά στερεί πόρους για έργα κοινωφελή, προάγει τη φτώχεια, μειώνει την ανταγωνιστικότητα και υπονομεύει την ίδια τη Δημοκρατία. Εν κατακλείδι, η διαφθορά έχει αναγνωριστεί πλέον ως υπονομευτής της σταθερότητας και της ευημερίας της κοινωνίας μας.
Η βασική στρατηγική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του εχθρού πρέπει να βασίζεται στη διαφάνεια και τη λογοδοσία, με στόχο την ανάκτηση των αξιών, την αλλαγή συμπεριφορών με βάση την ηθική, την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη, την ακεραιότητα, την αποκατάσταση της δικαιοσύνης, το χτίσιμο της εμπιστοσύνης, την εδραίωση μιας νέας κουλτούρας και τέλος τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Δεν σταματώ να υπενθυμίζω ότι οι πιο ανταγωνιστικές χώρες, σύμφωνα με το World Economic Forum, είναι οι λιγότερο διεφθαρμένες, όπως απεικονίζονται στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας. Αρα η διαφάνεια σε όρους οικονομικούς συμφέρει και είναι προϋπόθεση για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας.
Μέσα από τη στρατηγική της διαφάνειας και της λογοδοσίας θα χρειασθεί να ανατρέξουμε σε άλλα μέτρα. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά: Πρώτον, για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς, η υιοθέτηση των προτάσεων (15+43) της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος για τη διαφανή διαχείριση του πολιτικού χρήματοςu0387 η αλλαγή του καθεστώτος ασυλίας και παραγραφής αδικημάτων των βουλευτών και των υπουργώνu0387 η ανάρτηση του «πόθεν έσχες» των βουλευτών στο Διαδίκτυο από την έναρξη της βουλευτικής τους σταδιοδρομίας u0387 η καθιέρωση του κώδικα δεοντολογίας των βουλευτών και υπουργών και η αναβάθμιση της επιτροπής που θα ελέγχει τα ανωτέρω. Δεύτερον, για την εξάλειψη του αισθήματος αδικίας, η εφαρμογή των νόμων, η παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων για όποια σκάνδαλα, η αναγγελθείσα επεξεργασία ενός δίκαιου φορολογικού νόμου, η πάταξη της φοροδιαφυγής και η αποφυγή μέτρων όπως η φορολογική περαίωση, η τακτοποίηση των ημιυπαίθριων, η ρύθμιση των αυθαιρέτων – μέτρα που διαιωνίζουν παραβατικές συμπεριφορές και ενδυναμώνουν τον εχθρό. Τρίτον, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η απελευθέρωση της αγοράς, η ολοκλήρωση του κτηματολογίου και γενικά το ξεπέρασμα των διαχρονικών εμποδίων που ταλανίζουν την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Η κυβέρνηση ομολογουμένως έχει ολοκληρώσει ή δρομολογήσει μέτρα για τον αγώνα κατά της διαφθοράς. Δεν διέπονται όμως από μια συνολική στρατηγική, είναι αποσπασματικά και κάποιες φορές αγνοούνται ή θυσιάζονται στον βωμό της εισπρακτικής πολιτικής, όπως συμβαίνει με τις διάφορες περαιώσεις. Πάντως, αναγνωρίζουμε αξιέπαινες πρωτοβουλίες και θα αναφέρω μερικές όπως η ΔΙΑΥΓΕΙΑ, η υιοθέτηση του Συμφώνου Ακεραιότητας στο νομοσχέδιο για τα δημόσια έργα καθώς και στον νόμο για τις επενδύσεις του Fast Track και, τέλος, ο νόμος «πρότυπο» για τις αμυντικές προμήθειες.
Η κοινωνία είναι προβληματισμένη αλλά έτοιμη να αγκαλιάσει και να στηρίξει εκείνους τους ηγέτες που θα βγουν μπροστά να μας οδηγήσουν στη μάχη κατά του πραγματικού εχθρού. Ηγέτες με όραμα, θάρρος, ακεραιότητα, απαλλαγμένοι από κομματικές αγκυλώσεις. Ακόμη δεν τους έχουμε βρει. Η ελπίδα όμως πεθαίνει τελευταία.
* Ο κ. Κώστας Μπακούρης είναι πρόεδρος της ΜΚΟ Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς.