Χθες, η τρόικα πίεσε τον υπουργό Εργασίας να προχωρήσει και σε κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας, προκειμένου να ενισχυθούν οι ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις που συνάπτονται μόνο εάν υπάρχει σωματείο. Το ερώτημα είναι γιατί αυτή η επιμονή, όταν είναι σε όλους σαφές ότι οι πραγματικοί μισθοί πέφτουν χωρίς καμία διαπραγματευτική μεσολάβηση σωματείων; Αλλωστε, οι περιπτώσεις υπαλλήλων που δηλώνουν επισήμως ότι λαμβάνουν μισθό στο επίπεδο της κλαδικής, αλλά στην πραγματικότητα παίρνουν στο χέρι λιγότερα, αυξάνονται αλματωδώς. Οι ελαστικές μορφές δεσπόζουν και αν κάποιος μιλήσει για αυξήσεις εκλαμβάνεται ως παρανοϊκός. Γιατί, λοιπόν, η τρόικα επιμένει σε επιχειρησιακές συμβάσεις, όταν ο μισθός έχει υποστεί μια ιστορική ήττα που παρόμοια της δεν έχει γνωρίσει η χώρα εδώ και μια πεντηκονταετία; Γιατί η τρόικα επιμένει στη σύσταση σωματείων στις επιχειρήσεις, αφού ακόμη και οι εργοδότες το απεύχονται;
Οι δανειστές εκτιμούν ότι η «διαπραγμάτευση» για τη διαμόρφωση του χαμηλότερου δυνατού επιπέδου μισθών πρέπει να γίνει συντεταγμένα και θεσμικά. Μόνο τότε θα εγγυάται τη διάρκεια και τη σταθερότητα που απαιτεί η προσέλκυση ξένων επενδύσεων και η βέβαια κερδοφορία τους. Να φτωχύνουμε όλοι, αλλά σεβόμενοι τους θεσμούς του διαλόγου, της διαπραγμάτευσης και το δίκαιο των συμβάσεων. Κι όλα αυτά συνιστούν ένα νέο σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Αλλά ακόμη κι αν είναι έτσι, προκύπτει ένα δεύτερο ερώτημα: Ποιος εγγυάται ότι η δημιουργία ενός σωματείου θα συγκρατήσει τις διεκδικήσεις ή θα συμβάλει την απεμπόληση εργασιακών δικαιωμάτων; Νομίζω ότι εδώ, μπροστά σε αυτό το νέο φαινόμενο επιχειρησιακού συνδικαλισμού, τον τόνο δεν τον δίνουν μόνο οι εκπρόσωποι των εργαζομένων, τα εκάστοτε πρόσωπα, που δεν μπορούμε να τα κατατάσσουμε με κριτήρια άλλων εποχών και συσχετισμών, αλλά και η εκάστοτε επιχειρηματική κουλτούρα. Και δεν θα μπορούσα να σκεφτώ καλύτερο παράδειγμα, ως προς τη στάση επιχειρήσεων απέναντι σε σωματείο επιχειρησιακό, από αυτό που συμβαίνει στη διαδικασία συγχώνευσης της ALPHA με την Εurobank. Εδώ φαίνονται και οι βασικές διαφορές κουλτούρας ανάμεσα στους παραδοσιακούς τραπεζίτες και τους νεότερους. Στη μεν ALPHA κλήθηκε από τη διοίκηση ο πρόεδρος του σωματείου και ενημερώθηκε για τις εξελίξεις. Στη δεύτερη ήταν σαν να μην υπήρχε σωματείο.
Και οι δύο ιδιωτικές. Και οι δύο με χαμηλά ποσοστά του προσωπικού σε κλαδικές απεργίες. Και οι δύο με σωματεία που διακρίνονται από τον κατά κάποιο τρόπο επιχειρηματικό πατριωτισμό που έχει χαρακτηριστεί πολλές φορές κι ως φιλεργοδοτικός συνδικαλισμός. Αλλά στη μεν ALPHA ακόμη από τη δεκαετία του ’80 το σωματείο αποτελούσε μια υπολογίσιμη δύναμη για τη διοίκηση Ιωάν. Κωστόπουλου, στη δε άλλη ακόμη και η έννοια συνδικαλιστής έμοιαζε απαγορευμένη.