Οι μουσικοί στοχασμοί για την Αγγλία τείνουν συνήθως προς το νοσταλγικό. Σκεφτείτε το «Village Green Preservation Society» των Kinks, με τις αναφορές σε πορσελάνινα φλιτζάνια τσαγιού, αγώνες κρίκετ και χωριουδάκια σαν καρτ ποστάλ ή, πιο πρόσφατα, το «Modern Life Is Rubbish» και το «Parklife» των Blur, με τη νοσταλγία τους για πολιτιστικά σύμβολα αμόλυντα από την αμερικανική επιρροή.
Το άλμπουμ της PJ Harvey «Let England Shake», που κέρδισε το φετινό Βραβείο Mercury, δεν προσφέρει τέτοια ειδυλλιακά ταμπλό βιβάν. Η Αγγλία τής, αντίθετα, είναι ένα έθνος κτισμένο πάνω στον πόλεμο και την αιματοχυσία, μια εικόνα ιστορικά ριζοσπαστική όσο και καλλιτεχνικά ρωμαλέα.
Το άλμπουμ φαίνεται σαφώς ότι έχει γραφτεί κάτω από τη σκιά των πολέμων του 21ου αιώνα. Η Χάρβεϊ επηρεάστηκε άμεσα από την 11η Σεπτεμβρίου – δεν μπόρεσε να παραλάβει το βραβείο Μercury του 2001, για το «Stories from the City, Stories from the Sea», γιατί είχε αποκλειστεί σ’ ένα ξενοδοχείο στην Ουάσιγκτον, κοιτάζοντας τους καπνούς να ανεβαίνουν από το Πεντάγωνο.
Ερμήνευσε για πρώτη φορά στην τηλεόραση τραγούδια από το «Let England Shake» σε μια εκπομπή του Αντριου Μαρ, μπροστά στον τότε πρωθυπουργό Γκόρντον Μπράουν. Αναρωτιέται κανείς αν ο Μπράουν ανατρίχιασε ακούγοντάς την να γκρεμίζει την εικόνα του για έναν βρετανικό εθνικό χαρακτήρα βασισμένο στην ευθύτητα και την ανεκτικότητα, να εκθέτει ωμά τη βία που έχει σφυρηλατήσει αυτό το έθνος.
Η δύναμη του μηνύματος της Χάρβεϊ αναδύεται τόσο μέσα από το ιστορικό εύρος όσο και το συναισθηματικό βάθος του έργου της. Υπενθυμίζει ότι οι πόλεμοι στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν αποτελούν μέρος μόνο μιας διαδρομής τρόμου και καταστροφής, που συνδέει την Αγγλία του 21ου αιώνα με τα φονικά πεδία άλλων εποχών. Στο τραγούδι «Αγγλία» δηλώνει ότι η αγάπη της για την πατρίδα της ποτέ δεν λιγοστεύει, αλλά η σχέση αυτή είναι χρωματισμένη με θλίψη και αφήνει «μια πικρή γεύση».
Δίνει ένα πορτρέτο που απέχει πολύ από την εξιδανικευμένη εικόνα μιας ομιχλώδους Αρκαδίας, με καταπράσινα χωριουδάκια όπου «γεροντοκόρες πάνε με το ποδήλατο στην εκκλησία». Αν και η εικονογραφία της Χάρβεϊ περιλαμβάνει πολλές αγροτικές αναφορές -ηχογραφήθηκε, άλλωστε, σε μια εκκλησία στην ιδιαίτερη πατρίδα της, το Ντόρσεϊ- η γη της υπαίθρου συχνά είναι πηγή ανησυχίας και όχι γαλήνης.
Δεν νομίζω ότι η Χάρβεϊ διάβαζε δοκίμια για τον αγγλικό εθνικισμό στη διάρκεια της σύνθεσης του έργου της – οι επιρροές που έχει αναφέρει είναι από τον Πίντερ και τον Ελιοτ. Ωστόσο, είναι σίγουρο ότι θα αγγίξει χορδές σε πολλούς σύγχρονους ιστορικούς, που βλέπουν τη σύγκρουση ως στενά συνδεδεμένη με την εθνική μας ταυτότητα.
Το «Let England Shake» θίγει μια πλευρά της ιστορίας μας που έχει συστηματικά αγνοηθεί στις συζητήσεις περί «αγγλικότητας», αλλά έχει τεράστια σημασία για την αυτογνωσία μας: τη δοκιμασία του πολέμου. Στο τέλος μιας 10χρονης περιόδου όπου η Αγγλία ρίχτηκε σε τρεις διεθνείς πολεμικές συγκρούσεις, δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη υποψηφιότητα για το βραβείο Mercury.