Το δίλημμα της Αγκυρας
Κύριε διευθυντά
Δεν είναι τυχαίο ότι τα κράτη περιοχών με ομοιογενή χαρακτηριστικά κυβερνώνται από καθεστώτα του ιδίου ή παρεμφερούς τύπου. Η Δυτική Ευρώπη, η Λατινική Αμερική, η Μέση Ανατολή, η Αφρική αποτελούν πειστικά παραδείγματα. Δεν ήταν λοιπόν εφικτό στη Μ. Ανατολή, που χαρακτηρίζεται από τα δικτατορικά και φεουδαρχικά καθεστώτα όλων των κρατών της, να ανθήσει μια δημοκρατία δυτικού τύπου ώστε σήμερα να κατηγορείται ο Ασαντ. Επειδή μάλιστα τα σύνορα των κρατών της Μ. Ανατολής σχεδιάστηκαν με μοναδικό κριτήριο την εξισορρόπηση των ξένων συμφερόντων δημιουργώντας ανομοιογενή μορφώματα και εγκλωβίζοντας εθνοτικές και θρησκευτικές αντιπαλότητες, όπου επιχειρήθηκε η εγκαθίδρυση Δημοκρατίας με τα όπλα, τα αποτελέσματα ήσαν καταστροφικά. Σύμφωνα με τον Μάικλ Μαν, έναν από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της ιστορικής κοινωνιολογίας, η επιβολή της εκλογικής διαδικασίας στο Ιράκ από τις ΗΠΑ με τη στρατιωτική επέμβασή τους επιδείνωσε τα αδιέξοδα της χώρας. Προξένησε και συνεχίζει να προξενεί εκατόμβη θυμάτων και οδήγησε το Ιράκ στο φάσμα της τριχοτόμησης, διότι αυξήθηκε η πόλωση στη χώρα με κριτήρια εθνοτικά και θρησκευτικά. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στη Συρία που αποτελεί ένα πολυθρησκευτικό κράτος.
Πύλη εισόδου της πολιτικής των ΗΠΑ στην Εγγύς και τη Μ. Ανατολή είναι η Τουρκία με τη νεοοθωμανική της πολιτική και φορέα το μετριοπαθές κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων. Η κατάρριψη του τουρκικού αεροσκάφους από τις συριακές δυνάμεις προσέφερε τη δυνατότητα στην Τουρκία να εισβάλει στο συριακό έδαφος και εν μέσω του εμφυλίου που μαίνεται να επιβάλει την καθεστωτική αλλαγή. Ομως το διακύβευμα θα ήταν δυσανάλογα μεγάλο. Η Δαμασκός θεωρείται μία από τις δύο μητροπόλεις του αραβικού κόσμου, ως πρωτεύουσα του χαλιφάτου των Ομμευαδών, και ο αντίκτυπος θα ήταν δυσμενής στους λαούς των αραβικών κρατών. Επίσης η Συρία αποτελεί τον προστάτη της Χεζμπολάχ και της παλαιστινιακής Χαμάς, η έδρα της οποίας βρίσκεται στη Δαμασκό, και θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η καθεστωτική αλλαγή στη Δαμασκό θα καθιστούσε αδύναμες επιχειρησιακά τις δύο οργανώσεις. Η Αγκυρα προφανώς δεν θα ήθελε να κατηγορηθεί για τις δυσμενείς προοπτικές που θα δημιουργήσει στο Παλαιστινιακό η ανατροπή του Ασαντ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το παλαιστινιακό ζήτημα υπήρξε το διαβατήριο της προσέγγισης της Αγκυρας με τον αραβικό κόσμο μέσα από τη ρήξη των σχέσεών της με το Ισραήλ.
Υπάρχει άραγε κανείς σήμερα που να αμφισβητεί ότι η πολιτική της Αγκυρας στον αραβικό κόσμο είναι πλήρως εναρμονισμένη με την πολιτική της Ουάσιγκτον; Ετσι ώστε σήμερα για πρώτη φορά η Ουάσιγκτον να διαθέτει δύο αντιδιαμετρικά αντίθετους τρόπους προώθησης των συμφερόντων της στην ευρύτερη περιοχή: Διά της ισχύος, μέσω της απειλής του Ισραήλ, και διά της διπλωματίας, μέσω της Τουρκίας. Ομως ο νέος ρόλος της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, αντιδιαμετρικά αντίθετος με αυτόν του Ισραήλ, ήταν επόμενο να οδηγήσει τις σχέσεις των δύο χωρών σε αδιέξοδο. Μάλιστα η όξυνση των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ δεν αντιστρατεύεται τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αφού καθιστά πιο αξιόπιστη τη νεοοθωμανική πολιτική της Αγκυρας στην Εγγύς και τη Μ. Ανατολή. Αν όμως αυτή η όξυνση υπερβεί τα όρια και προκαλέσει την παρέμβαση της Ουάσιγκτον, τότε ποια θα είναι η έκβαση των ελληνοτουρκικών σχέσεων χωρίς τη στήριξη του Ισραήλ;
Δημητρης Μακροδημοπουλος – Αλεξανδρούπολη