Οι ελληνικές ιδέες ταξιδεύουν καλά, όσο κι αν η γενέτειρά τους ταλαιπωρείται. Ισως, με την παρουσία της ελληνικής αποστολής και της ελληνικής σημαίας στην τιμητική πρώτη θέση της παρέλασης στο Λονδίνο απόψε θυμηθούν σε όλη τη Γη ότι αυτή η κορυφαία εκδήλωση αθλητισμού και πολιτισμού ξεκίνησε στην Ελλάδα πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια. Ισως αυτοί να είναι περισσότεροι απ’ όσους θα σημειώσουν ότι οι αθλητές μας εκπροσωπούν ένα πληγωμένο έθνος.
Μέσα στη λάμψη της Τελετής Εναρξης, μέσα στη μελαγχολία των τελευταίων τριών χρόνων, μέσα στην αγωνία μας για το τι θα ακολουθήσει, καλό είναι να θυμόμαστε -Ελληνες και μη- ότι η ύπαρξη τέτοιων θεσμών, όπως και τα αρχαία μνημεία, κρίνει τους ζωντανούς. Από το 776 π.Χ. έως το 393 μ.Χ., και από το 1896 έως σήμερα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες επέζησαν, επειδή κάλυπταν μια ουσιαστική ανθρώπινη ανάγκη: την ανάγκη να συναγωνιζόμαστε, ίσοι προς ίσους, με ίσες ευκαιρίες και υποχρεώσεις, για να κρίνουμε ποιος είναι ο καλύτερος.
Από παιδιά μέσα στην οικογένεια έως την οικογένεια των εθνών, όλοι επιδιώκουμε την επιτυχία και τα οφέλη της, όλοι αναζητούμε συνθήκες δικαιοσύνης και ισότητας, όλοι αναγκαζόμαστε να δεχθούμε συμβιβασμούς και ήττες. Στην αρχαιότητα, όταν συμμετείχαν μόνο οι ελληνικές πόλεις, η εκεχειρία ήταν ιερή και οι κριτές (οι Ελλανοδίκες) αυστηρότατοι στην τήρηση των κανόνων. Οι αρχαίοι γνώριζαν ότι η νίκη -η διάκριση- έχει σημασία μόνο όταν όλοι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες, τις ίδιες δεσμεύσεις. Χωρίς ισότητα και δικαιοσύνη δεν ξεχωρίζουν οι άριστοι, αλλά αυτοί που κερδίζουν με αθέμιτα μέσα.
Ενδεικτικός της παρακμής που απειλεί κάθε θεσμό είναι ο θρίαμβος του Νέρωνα σε όλα τα αθλήματα όταν, το 67 μ.Χ., εξανάγκασε τους αξιωματούχους των Αγώνων να τους τελέσουν εκτός κανονικής χρονικής σειράς και να ακυρώσουν τη συμμετοχή όλων των «συναθλητών» του. Ο Νέρων, βεβαίως, κατέχει ξεχωριστή θέση στην Ιστορία, αλλά όχι για πνεύμα ευγενούς άμιλλας. Οι Ελληνες τότε ήταν υποταγμένοι στη Ρώμη και αναγκασμένοι να κάνουν τα χατίρια των αφεντάδων τους. Σημασία, όμως, έχει ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες επέζησαν ακριβώς επειδή δεν ανέχονταν τέτοιες παρεκτροπές, όπως και οι Αγώνες σε άλλους ιερούς χώρους (Νεμέα, Ισθμια, Δελφοί κ.α.). Με τον ίδιο τρόπο, η ανθρωπότητα θυμάται την Αθήνα για τα λίγα χρόνια που γέννησαν τη Δημοκρατία και δημιούργησαν το πλαίσιο για την άνθηση των τεχνών, και όχι για τα ατελείωτα χρόνια της παρακμής που ακολούθησαν.
Σήμερα, παρ’ όλα τα προβλήματά τους, οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπάρχουν, υπάρχουν και ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα. Κάθε τέσσερα χρόνια, οι αθλητές συγκρίνονται με τους συναθλητές τους, οι πόλεις που τους φιλοξενούν συγκρίνονται με τις προηγούμενες. Και κάθε μέρα εμείς οι Ελληνες πρέπει να αναρωτιόμαστε τι κάνουμε για την ισότητα και τη δικαιοσύνη.