Σίγουρα οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Αθλητισμού Σουάτ Κιλίτς στο Λονδίνο, σχετικά με την ετυμολογία των Ολυμπιακών Αγώνων και την προέλευση της ολυμπιακής φλόγας, δεν περιποιούν τιμή σχετικά με τη γενική παιδεία και τις περί τον Ολυμπισμό γνώσεις του τουρκικού πολιτικού προσωπικού.
Ο Ολυμπος της Λυκίας είναι το μοναδικό από τα πολλά ομώνυμα μικρασιατικά όρη που διατήρησε το όνομά του στη σύγχρονη Τουρκία. Συνδέεται με τον μυθικό κύκλο του Βελλεροφόντη και η αναφερθείσα από τον Τούρκο υπουργό παρουσία «αιωνίου πυρός» κοντά στην κορυφή του βουνού -που οφείλεται σε διαρροές αυτοαναφλεγόμενου μεθανίου- εξηγήθηκε από τους αρχαίους Ελληνες ως η ανάσα της Χίμαιρας, του θαμμένου από τον Βελλεροφόντη μυθολογικού τέρατος. Ο Ολυμπος της Λυκίας, ωστόσο, μόνον ετυμολογικώς συνδέεται με την Ολυμπία και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η δε ιστορία της αφής της ολυμπιακής φλόγας όχι μόνο δεν ανάγεται στην αρχαιότητα, αλλά μετά βίας υπερβαίνει τα εβδομήντα πέντε έτη.
Οι εν λόγω δηλώσεις του Τούρκου υπουργού έγιναν στο πλαίσιο ομιλίας του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Λονδίνο για την υποστήριξη της υποψηφιότητας της Κωνσταντινούπολης για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020. Η φιλοξενία Ολυμπιακών Αγώνων στην Κωνσταντινούπολη έχει μετατραπεί σε έμμονη ιδέα της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Αυτή είναι η πέμπτη υποψηφιότητα της πόλης από το 2000 και η προσωπική εμπλοκή του Τούρκου πρωθυπουργού είναι ενδεικτική της σημασίας που αποδίδεται στο εγχείρημα. Πρόσφατα ο πρωθυπουργός Ερντογάν επικαλέσθηκε και τη μέχρι τούδε μη ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων από μουσουλμανική χώρα ως πρόσθετο επιχείρημα για την αναγκαιότητα τέλεσής τους στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την άποψή του, «η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων σε μια μουσουλμανική χώρα θα είναι ακόμη μια πρωτιά της Τουρκίας».
Πέραν, όμως, της ελληνικής μυθολογίας και της τουρκικής καμπάνιας, η ουσία βρίσκεται αλλού. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί ένα μόνο από τα φαραωνικού μεγέθους έργα με τα οποία ο πρωθυπουργός Ερντογάν φιλοδοξεί να οικοδομήσει την υστεροφημία του, αφήνοντας την προσωπική του σφραγίδα στην πόλη. Η κατασκευή τρίτης γέφυρας στο βόρειο τμήμα του Βοσπόρου, η διάνοιξη της «Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης» η οποία θα συνδέσει τον Εύξεινο Πόντο και την Προποντίδα παρακάμπτοντας τον Βόσπορο, η κατασκευή τεράστιας πλατείας με επιχωμάτωση της Προποντίδας κοντά στην περιοχή όπου πρόσφατα ανακαλύφθηκαν τα ερείπια του βυζαντινού ναυστάθμου αποτελούν μερικά μόνο από τα εξαγγελθέντα έργα που συγκέντρωσαν τις θυελλώδεις αντιδράσεις αρχαιολόγων, περιβαλλοντολόγων, πολεοδόμων και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Η άναρχη οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών έχει ήδη αφήσει σοβαρά πλήγματα στον πολεοδομικό ιστό και στα μνημεία της Κωνσταντινούπολης, ενώ την ίδια στιγμή η ζωή των περίπου δεκαπέντε εκατομμυρίων κατοίκων της πόλης καθίσταται όλο και δυσκολότερη λόγω της απουσίας ανάλογων συγκοινωνιακών υποδομών.
Η πολιτική παντοδυναμία, ωστόσο, του πρωθυπουργού Ερντογάν και η μάλλον μικρή σημασία που αποδίδει η κυβέρνησή του σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν προοιωνίζονται την ύπαρξη πνεύματος συνεργασίας. Η πιθανή ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων θα αποτελέσει το επιστέγασμα μιας κοντόφθαλμης αντίληψης για την ανάπτυξη, η οποία θυσιάζει οικονομικούς πόρους και τραυματίζει την πολιτιστική κληρονομιά και το περιβάλλον εν ονόματι της «αναβάθμισης του διεθνούς κύρους» της χώρας και της ανάδειξης του «εθνικού μεγαλείου». Οκτώ χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, η Τουρκία φαίνεται να μην έχει λάβει κανένα μάθημα από το πάθημα του εκ Δυσμών γείτονά της.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.