H επιστροφή θραυσμάτων Γλυπτών του Παρθενώνα, που «ξενιτεύτηκαν» και βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο μπορεί να σημάνει: μια νέα αρχή για αναγκαία αναψηλάφηση του όλου θέματος της Επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στο οικουμενικό μνημείο, στον τόπο απ’ όπου «πάρθηκαν» από τον Ελγιν σε χρόνο οθωμανικής κατοχής, αίτημα επιτακτικό αφότου δημιουργήθηκε το νέο Μουσείο Ακροπόλεως.
Οσοι ξένοι το επισκέπτονται «βλέπουν» το δίκιο της Μελίνας Μερκούρη, όταν ζήτησε την Επιστροφή των Μαρμάρων – Γλυπτών τον Αύγουστο του 1982 στη Σύνοδο Υπουργών Πολιτισμού της Unesco στο Μεξικό. «Είναι η κληρονομιά μας, ο θησαυρός μας» διακήρυξε βροντερά η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα «πρέπει να γυρίσουν στον τόπο όπου δημιουργήθηκαν». Και επιστρέφοντας, συγκάλεσε τους συντάκτες πολιτιστικών θεμάτων στην Ενωση Ξένων Ανταποκριτών στην Αθήνα και τους ανακοίνωσε τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα δεν μπορεί να αρκείται σε χρονοβόρες ανταλλαγές απόψεων με τους υπεύθυνους του Βρετανικού Μουσείου που ισχυρίζονται ότι «δικαίως απεκτήθησαν, αγοράσθηκαν και θα μείνουν στο Λονδίνο» στην Αίθουσα με τεχνητό φωτισμό. «H Ελλάδα δεν έχει ούτε ένα Μουσείο της προκοπής να τα στεγάσει, εάν υπήρχε θέμα επιστροφής» το επιχείρημα των τοποτηρητών των Ελγινείων στο Βρετανικό Μουσείο… Τότε κήρυξε, φθινόπωρο του 1982, το εμπάργκο η Μελίνα και μαζί με τον Ζυλ Ντασσέν ανακοίνωσαν την απόφαση της ανέγερσης του νέου Μουσείου της Ακροπόλεως, διαθέτοντας όλη τους την προσωπική περιουσία…
Πέρασε χρόνος πολύς – τριάντα συναπτά έτη. Το Μουσείο Ακροπόλεως εγκαινιάσθηκε στις 18 Ιουνίου του 2009, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια, του πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή, του υπουργού Πολιτισμού κ. Αντώνη Σαμαρά, σημερινού πρωθυπουργού, με παρόντες τον γενικό διευθυντή της Unesco κ. Koichiro Matsuura, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο, την πρέσβη Καλής Θελήσεως της Unesco κ. Μαριάννα B. Βαρδινογιάννη.
Ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής ξενάγησε τους προσκληθέντες στο κτίριο απέναντι στην Ακρόπολη, με τα Γλυπτά της Ζωφόρου του Παρθενώνος στον πάνω όροφο ν’ αντικρίζουν το Μνημείο και να περιμένουν την επιστροφή των «ξενιτεμένων» αδελφών τους στον ιδανικό τόπο επανένωσης απέναντι στο Μνημείο του Παρθενώνα…
Φυλαγμένη η πρόσκληση, όπως και το πρόγραμμα, όχι για «δημοσιογραφικό αρχείο», αλλά σαν απόδειξη ότι «θαύματα γίνονται, αρκεί να έχει ένας λαός το δίκιο με το μέρος του». Από τότε πέρασαν τρία χρόνια. H εξουσία άλλαξε χέρια, η πίεση του χρέους της Ελλάδος δεν άφηνε περιθώριο για πολιτιστικές εξορμήσεις, όταν οι πολίτες είδαν τη ζωή τους να αλλάζει ριζικά, την Ελλάδα να φτωχαίνει, να κλονίζεται το παρόν και να μην υπάρχει προοπτική για καλύτερο αύριο… Το νέο Μουσείο της Ακροπόλεως τραβούσε, όμως, τους ξένους επισκέπτες σαν μαγνήτης, κι ας λοιδορούσαν τους Ελληνες ως «αργόσχολους γλεντοκόπους» όλα τα ξένα ειδησεογραφικά μέσα. Τα αγάλματα, τα γλυπτά στις μετόπες, οι μορφές στα αετώματα μιλούσαν ολοκάθαρα…
Η Unesco που έχει κηρύξει τον Παρθενώνα διατηρητέο οικουμενικό Μνημείο κι έχει ζητήσει την επιστροφή των Γλυπτών ώστε να γίνει η επανένωση σε ένα Ενιαίο Ολον, κληρονομιά πλέον όλου του κόσμου που θα επισκέπτεται την Αθήνα, τον Παρθενώνα, το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, αφουγκράζεται το δίκαιο του οικουμενικού πλέον αιτήματος. «Τον περασμένο Ιούνιο στο Παρίσι έγινε η 18η Συνάντηση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της Unesco για την προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες καταγωγής τους» (όπως διαβάσαμε στο χθεσινό φύλλο του «Εθνους», 22/8/2012, το ρεπορτάζ της άξιας διαχρονικής πολιτιστικής συντάκτιδος Αγγελικής Κώττη).
«Ενα από τα κύρια θέματα της ημερήσιας διάταξής της είναι, από πολλών ετών, τα Γλυπτά του Παρθενώνα. H εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Πολιτισμού H. Bauer επανέλαβε τα γνωστά επιχειρήματα της βρετανικής πλευράς, ωστόσο αποτίμησε θετικά την ελληνική πρόταση τρισδιάστατης ψηφιακής σάρωσης της ζωφόρου του ναού στην Αθήνα και στο Λονδίνο, με σκοπό την απόκτηση ακριβέστερης επιστημονικής γνώσης (η σάρωση γίνεται από την Ελλάδα, η ψηφιακή «ενοποίηση» έχει εντυπωσιάσει τους πολιτιστικούς συντάκτες που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του κ. Δ. Παντερμαλή).
Στο κείμενο προστέθηκε φέτος ειδικό αίτημα της ελληνικής πλευράς για την κατ’ αρχάς επανένωση στο Μουσείο Ακρόπολης των «αδέσποτων» θραυσμάτων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Επ’ αυτού του θέματος -συνεχίζεται το ρεπορτάζ- θα ξεκινήσει η συζήτηση στην Αθήνα, εφόσον η βρετανική πλευρά ανταποκριθεί. «Αδέσποτα» θραύσματα είναι όλα τα μικρά κομμάτια που βρίσκονται στο Λονδίνο, όπως π.χ. ποδαράκι Λαπιθίδας από μετόπη, τμήμα κορμού του Ποσειδώνα, κορμός οπλίτη από τη ζωφόρο κ.ά.
Ωστόσο το μεγάλο πρόβλημα είναι αυτή τη στιγμή το εμπάργκο που έχει επιβάλει η Ελλάδα στο βρετανικό Μουσείο από τη δεκαετία του ’80. Λόγω του εμπάργκο τα κρατικά μουσεία της Ελλάδας, σε αντίθεση με τα ιδιωτικά, δεν μπορούν να ανταλλάξουν εκθέματα και επιστήμονες με το Βρετανικό Μουσείο που είναι ένα παγκόσμιο μουσείο».
Εδώ παίρνουμε τη σκυτάλη από το ρεπορτάζ της κ. Κώττη και, με την πολύχρονη γνώση και αρθρογράφηση στην «K» πάνω στο θέμα της επιστροφής, συστήνουμε προσεκτική εξέταση και άρση του εμπάργκο από αρμόδια κυβερνητική επιτροπή, που θα φέρει και την όλη ευθύνη.
Η επιστροφή των Θραυσμάτων των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να σημαίνει μία καλή αρχή εάν υπάρχει και από τις δύο πλευρές γνώση της σοβαρότητος του οικουμενικού θέματος της «επανένωσης» που στηρίζει η Unesco. Αλλιώς, εάν αρχίσουν συζητήσεις, ανταλλαγές απόψεων, αναψηλάφηση του θέματος της Επιστροφής ως αφορμή για ταξιδάκια και διαλέξεις, Λονδίνο – Αθήνα, Αθήνα – Λονδίνο, ας αναλογιστούμε τον χρόνο που πέρασε, τη συνετή πολιτική από ελληνικής πλευράς καθώς και την εμμονή του Βρετανικού Μουσείου να διατηρήσει «τα κεκτημένα» του Ελγιν.
Να μην είναι η επιστροφή των θραυσμάτων ένας πολιτιστικός ελιγμός του τύπου «πάρτε τα ολίγα» και ξεχάστε τα πολλά…
ΤΗΛΕΦΟΣ