Ας γυρίσουμε για μια στιγμή την πλάτη στα επώδυνα μέτρα των 11,6 δισ. ευρώ, στη φοροδιαφυγή που δεν ελέγχεται, ακόμη και στην αναπάντεχη εκδήλωση συμπόνιας της Αγκελα Μέρκελ («Οι καρδιές μας ματώνουν βλέποντας να μειώνεται η σύνταξη του κάθε Ελληνα δημοσίου και ιδιωτικού υπαλλήλου»). Ας πάρουμε αποστάσεις από την ασφυκτική λιτότητα και τους διαχειριστές της, από τη δημόσια πενία και τον ιδιωτικό πλούτο, τις όψεις της πραγματικότητας, την οποία και πάλι συμπύκνωσε εύστοχα η Γερμανίδα καγκελάριος: «Οι πλούσιοι και ευκατάστατοι στην Ελλάδα είναι τόσο ευκίνητοι στον κόσμο ώστε να μπορούν να αφήσουν τη χώρα τους χωρίς πρόβλημα».
Ας στραφούμε στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπου ένας νέος Ελληνας σκηνοθέτης διαγωνίζεται με τη μικρού μήκους ταινία «Τίτλοι τέλους». Για τον 30χρονο δημιουργό, Γιώργο Ζώη, ο τίτλος έχει μεταφορική και κυριολεκτική σημασία. Συμβολίζει «το τέλος μιας ολόκληρης εποχής σε όλα τα επίπεδα. Από την κοινωνικοοικονομική βάση που ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι την ψυχολογική και συναισθηματική μας κατάσταση». Το θέμα του παράδοξο: οι διαφημίσεις που ξηλώθηκαν από την πρόσοψη κτιρίων, τους δρόμους. Τα κενά πλαίσια, άδεια κάδρα, αντανακλούν τον απογυμνωμένο εσωτερικό κόσμο. «Τα κενά πλαίσια είναι τα σύγχρονα μνημεία», λέει ο σκηνοθέτης για την ολιγόλεπτη ταινία, που χρειάστηκε σχεδόν ένα χρόνο για να την ολοκληρώσει. Ο Γ. Ζώης βιοπορίζεται από τα έσοδα της προηγούμενης μικρού μήκους ταινίας του «Casus Belli» (2010), που προβλήθηκε σε 40 διεθνή φεστιβάλ, αποσπώντας περισσότερα από 15 βραβεία. Ο σκηνοθέτης βέβαια δεν είναι συνηθισμένη περίπτωση. Τέλειωσε το Πολυτεχνείο, έκανε μεταπτυχιακά στην πυρηνική φυσική και στην αστροφυσική και κατέληξε να σπουδάζει κινηματογράφο στη Γερμανία.
Γιατί αφηγούμαστε αυτήν την ιστορία; Διότι ο Γ. Ζώης μπορεί να είναι ξεχωριστή, δεν είναι όμως μοναδική περίπτωση. Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος νέων, όχι μόνο στον κινηματογράφο, με δημιουργική διάθεση που ενδυναμώνεται αντί να ανακόπτεται στην κρίση, που προετοιμάζουν αυτό το οποίο αποκαλούμε «άλλη» ή «νέα» Ελλάδα. Με ισχυρές επιθυμίες και φιλοδοξίες. Καλοαναθρεμμένα παιδιά που αντί να διαιωνίσουν έναν εξαρτώμενο και απαιτητικό πληθυσμό, ανοίγουν δικούς τους δρόμους.
Στην κρίση, οι κρίνοντες και οι κρινόμενοι είμαστε εμείς. Καθηλωμένοι ή δυναμικοί, αγωνιούντες αλλά όχι παραιτημένοι. Παράλληλα πορεύεται και μια νέα γενιά περισσότερο υπεύθυνη, που μετασχηματίζει τη δυσκολία σε εμπειρία, που αναζητεί διεξόδους, δεν εγκαταλείπει. «Θα συνεχίσεις να γυρίζεις ταινίες στην Ελλάδα;», είχαμε ρωτήσει τον Γ. Ζώη. «Εννοείται», μας απάντησε. Είναι «ευκίνητος», δεν είναι «ευκατάστατος» (με τον τρόπο που το εννοεί η κ. Μέρκελ) και «δεν θέλει να αφήσει τη χώρα του».
Μπορεί να μην ανήκει σε κάποιο πλειοψηφικό ρεύμα, αλλά ούτε και τα στερεότυπα με τα οποία διαβάζουν την Ελλάδα οι ξένοι πρέπει να ερμηνεύονται ως κυρίαρχη τάση. Γιατί όταν μια χώρα από την αποχαύνωση της καλοπέρασης, αφυπνίζεται -επώδυνα αλλά αφυπνίζεται- η επόμενη μέρα δεν φέρνει μόνο άρνηση, απελπισία και φόβο. Οταν καθαρίζει το βλέμμα από την αχλύ και την πλάνη, το τοπίο που εμφανίζεται είναι γυμνό. Χωρίς διαφημίσεις. Η ψευδής εικόνα ξηλώνεται. Ας αποφασίσουμε τι θα πάρει τη θέση της.