Επέστρεφα χθες από ένα ρεπορτάζ στα κεντρικά γραφεία του ΟΑΕΔ με ένα ερώτημα να με παιδεύει. Υπάρχει ελπίδα για μια άλλου τύπου δημόσια διοίκηση, σε μια χώρα τόσο πολύ εξαντλημένη από τις, πάνω από δύο αιώνες, πελατειακές σχέσεις, μικροκομματικές τακτικές και φαινόμενα πλουτισμού που κινητροδοτούν, σε μεγάλο βαθμό, την τοποθέτηση των προσώπων σε δημόσια αξιώματα; Υπάρχει προοπτική να αλλάξει η ζωή μας όταν συχνά ακόμη κι αυτός που καταγγέλλει στα συλλαλητήρια το «μεγάλο κεφάλαιο» τυχαίνει να αποκρύπτει εισοδήματα από παραοικονομικές δραστηριότητες, υψηλότερα κι από αυτά που μπορεί να έχει ένας δηλωμένος επιχειρηματίας; H απάντηση που θα έδιναν οι περισσότεροι φαντάζομαι θα ήταν αρνητική. Πάντα, όμως, υπάρχουν παραδείγματα που μας ξαφνιάζουν. Εκεί όπου όλα φαίνονται μουντά και υποκριτικά, διαπιστώνεις ότι υπάρχουν στη δημόσια διοίκηση άνθρωποι και συμπεριφορές που ξεφεύγουν από τον κανόνα και παρά το προσωπικό -ακόμη και βιοποριστικό- κόστος που μπορεί να έχει η προσήλωσή τους, ή εμμονή κατά ορισμένους, στις αρχές της αξιοκρατίας και του επαγγελματισμού, αντιστέκονται και φτιάχνουν ιστορία. Μικρή ή μεγάλη, δεν έχει σημασία. Σπουδαία ή δευτερεύουσα ούτε αυτό σημαίνει κάτι. Σημασία έχει ότι πάντα μέσα στην ίδια τη ζωή αυτής της μουντής δημόσιας διοίκησης συναντάς αυτό που φιλοσοφικά αποκαλείται «η άρνηση της άρνησης». Ανθρώπους που μπορεί να συνοδοιπόρησαν με κόμματα αλλά κατόρθωσαν να αυτονομηθούν εγκαίρως και να αποκτήσουν δική τους σκέψη και ανεξάρτητη προσωπικότητα. Στελέχη που ενηλικιώθηκαν στην ώρα τους και προσέφεραν στη δημόσια ζωή χωρίς δογματικά βαρίδια και υποχρεώσεις προς τρίτους. Κι άλλοι που παρότι προέρχονται από διαφορετικούς κομματικούς πόλους συνεργάζονται στενά και με επιτυχία. Ενας κόσμος μη εκβιαζόμενος από το δόγμα Πάγκαλου γιατί όσο παρέμεινε στα δημόσια πράγματα ήταν αυτό που λέμε καθαρός, δεν έφαγε και δεν ήπιε όσο θα μπορούσε.
Με αυτούς του ανθρώπους πρέπει να στηθεί από την αρχή ο μηχανισμός της δημόσιας διοίκησης, «Είναι δεξιός αλλά είναι το δεξί μου χέρι, ο καλύτερος συνεργάτης που είχα ποτέ», μου είπε ο διοικητής του ΟΑΕΔ, προερχόμενος από διαφορετικές πολιτικές και κομματικές διαδρομές με αυτές του συνεργάτη του, γενικού διευθυντή. Θα πείτε ότι πρόκειται για μια εξαίρεση. Κι όμως, αν έμπαινε κάποιος στον κόπο να βρει τα παλιά καλά στελέχη του Δημοσίου θα έγραφε βιβλίο για το πώς μπορεί να γίνει η χρηστή διοίκηση. Και αυτά είναι αρκετά. Διότι ο φόβος της εφεδρείας έδιωξε τους καλύτερους από το Δημόσιο. Κανείς όμως από τους γνωστούς πολιτικούς μας δεν νοιάζεται γι’ αυτό. Διότι οι περισσότεροι συνεχίζουν να λειτουργούν με τις ατζέντες των εμπίστων, των ακολούθων, των δικών τους ανθρώπων, των μυστικοσυμβούλων που γεμίζουν ξαφνικά τα υπουργεία παραγκωνίζοντας υπηρεσιακούς και δομές.