Κάτι λιγότερο από δεκαεννέα μήνες μάς χωρίζουν από τις 28 Ιουλίου του 2014 και την εκατονταετηρίδα από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου: του Μεγάλου Πολέμου, όπως τον έλεγαν όσοι τον έζησαν, χωρίς μάλλον να φαντάζονται ότι είκοσι ένα χρόνια μετά τη λήξη του, το 1939, θα ερχόταν ένας ακόμη μεγαλύτερος για να τον ξεπεράσει σε μέγεθος. Υποθέτω ότι η διάρκεια του τετραετούς πολέμου, που κόστισε τη ζωή εννέα εκατομμυρίων ανθρώπων, ίσως να είχε συντομευθεί αν ο στρατός του Κάιζερ είχε κατορθώσει να φθάσει στο Παρίσι και η προέλασή του, που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1914, δεν είχε ανακοπεί στις αρχές Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου στην περίφημη Πρώτη Μάχη του Μάρνη, την οποία οι Γάλλοι προτιμούν να θυμούνται ως «το θαύμα του Μάρνη».
Δημιουργός του «θαύματος» ήταν ο Γάλλος στρατηγός Φερδινάνδος Φος, από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς του αιώνα και, αν δεν κάνω λάθος, ο μόνος Γάλλος που έχει τιμηθεί με τον βαθμό του στρατάρχη από τους Βρετανούς. (Για όσους ενδιαφέρονται, το μνημείο του στο Λονδίνο βρίσκεται απέναντι από το Victoria Station και ο χώρος τον οποίο καταλαμβάνει είναι αναγνωρισμένος ως έδαφος της Γαλλικής Δημοκρατίας). Στον Φος, που είχε τη διοίκηση της 9ης Στρατιάς, ανέθεσε ο γενικός διοικητής των γαλλικών δυνάμεων στρατηγός Ζοζέφ Ζοφρ τον κρίσιμο ρόλο να επιτεθεί στο πλευρό της γερμανικής προέλασης, που πλησίαζε το Παρίσι από τα ανατολικά, και να διεισδύσει στα κενά μεταξύ της 1ης και της 2ης Στρατιάς των επιτιθέμενων. Η μάχη που ξεκίνησε στις 6 Σεπτεμβρίου και διήρκεσε σχεδόν έξι ημέρες ήταν χαοτική και σε ένα σημείο της φάνηκε ότι η 9η Στρατιά του Φος είχε φθάσει στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η αντίδραση του Φος ήταν θρυλική και έχει περάσει πια στην Ιστορία: «Το κέντρο μου πιέζεται, η δεξιά πλευρά μου υποχωρεί, κατάσταση αρίστη, επιτίθεμαι», έλεγε το σήμα που έστειλε στον Ζοφρ.
Καταλαβαίνω ότι, εκτός του πραγματολογικού πλαισίου μέσα στο οποίο αποκτούν το πραγματικό νόημά τους, τα λόγια του Φος ακούγονται κάπως σαν μια σαχλή μπαρούφα ενός υπερφίαλου μεγαλομανούς. Στην πραγματικότητα, όμως, εκφράζουν μια αλήθεια, η οποία ισχύει σχεδόν σε κάθε είδους αποφασιστικές αναμετρήσεις και έχει εφαρμογή στη σημερινή πολιτική συγκυρία για την κυβέρνηση. Ο Φος μας λέει ότι όταν τα περιθώρια ελιγμών δεν υπάρχουν και η υποχώρηση συνεπάγεται πανωλεθρία, το μόνο που μένει είναι η επίθεση.
Παρόμοιες είναι οι συνθήκες για την κυβέρνηση. Ας δούμε, κατ’ αρχάς, τι συμβαίνει στα αριστερά της. Είτε επειδή δεν θέλει είτε επειδή δεν μπορεί είτε επειδή ισχύουν και τα δύο ταυτοχρόνως, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βαλθεί να αποξενώσει οποιονδήποτε στοιχειωδώς εχέφρονα πολίτη θα ήταν διατεθειμένος να σκεφθεί σοβαρά τη ριζοσπαστική Αριστερά ως εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Λίγο το πολυέξοδο φιάσκο της τριτοκοσμικού χαρακτήρα περιοδείας του αρχηγού του στη Λατινική Αμερική, λίγο το τρελό πάρτι των συνιστωσών για την υπεράσπιση των καταλήψεων, καθώς και η αδυναμία (ή απροθυμία) της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να χαλιναγωγήσει διαφόρους απίθανους και γραφικούς τύπους, που ξεπετάγονται από τις τάξεις του για να εκφράσουν την παλαβομάρα της κατεστημένης Αριστεράς, όλα αυτά μαζί υπενθυμίζουν στους ψηφοφόρους τον πραγματικό κίνδυνο που αντιπροσωπεύει ο ΣΥΡΙΖΑ για την πορεία της χώρας και ενισχύουν τα συντηρητικά ανακλαστικά των μικροαστικών και μεσοαστικών στρωμάτων της κοινωνίας.
Περισσότερο ενδιαφέρον όμως έχουν οι εξελίξεις στα δεξιά της κυβέρνησης. Είναι πράγματι «τεχνικοί λόγοι» που υπαγορεύουν την ad hoc κοινοβουλευτική συνεργασία των Ανεξάρτητων Ελλήνων με τη Χρυσή Αυγή στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ. Ωστόσο, ο συμβολισμός της κίνησης είναι σημαντικός: το κόμμα που προήλθε από τη διάσπαση της Ν.Δ. καταργεί τη θεσμική καραντίνα της Χ.Α. Ουσιαστικά, είναι ο Καμμένος αυτός που προστρέχει στον Μιχαλολιάκο, χωρίς να αντιλαμβάνεται (πράγμα το οποίο καθόλου δεν εκπλήσσει όσους έχουν παρακολουθήσει την πορεία του…) ότι, συμβολικά, του προσφέρει το κόμμα. Το δείχνει και η δημοσκόπηση της περασμένης Παρασκευής, που έρχεται να επιβεβαιώσει την επίγνωση των οπαδών του κόμματος για την ανεπάρκεια της ηγεσίας του Π. Καμμένου, αλλά και την ταυτόχρονη διατήρηση της συνοχής του πυρήνα των ψηφοφόρων του. (Αναμενόμενο για τον περί ου ο λόγος αρχηγό να δει το τυρί αλλά όχι τη φάκα…)
Και επειδή, συγχωρήστε με, αλλά έχω βάσιμους λόγους να εκτιμώ ότι ούτε ο Τέρενς ούτε ο Χαϊκάλης είναι σε θέση να καλύψουν το ηγετικό κενό που θα αφήσει ο ιδρυτής του κόμματος, η πιθανή απορρόφηση σημαντικού μέρους της δύναμης των ΑΝΕΛ από την Χ.Α. σημαίνει ότι για τη Ν.Δ. ο εύκολος δρόμος της πολυσυλλεκτικότητας, μέσω του κόσμου της λαϊκής Δεξιάς, απομακρύνεται. Τι είναι αυτό που της μένει; Ο δύσκολος δρόμος της πραγματικής Κεντροδεξιάς: ρεαλισμός, υπευθυνότητα, σοβαρότητα, λογική και, προπαντός, επιδόσεις στο κυβερνητικό έργο. Η επιλογή του Φος, με άλλα λόγια. Είναι ο μόνος χώρος που μένει ελεύθερος από τις πάσης φύσεως «καταλήψεις»…
Λαφαζανιές
Την περασμένη Πέμπτη, στη Βουλή, ο Π. Λαφαζάνης τίμησε ακόμη μία φορά τη φήμη του, χαρακτηρίζοντας την απόλυση χαμηλόμισθων καθαριστριών ως «βία και τρομοκρατία». Νομίζω ότι αξίζει να σας μεταφέρω την αρμόζουσα απάντηση, που του έδωσε την επομένη ημέρα από το ίδιο βήμα η Ντόρα Μπακογιάννη: «Συμφωνώ με όποιον μέσα σε αυτήν την αίθουσα πει ότι η πολιτική αυτή είναι ανάλγητη, ότι είναι άδικη, ότι χαρακτηρίζεται από απονιά, ότι οι καθαρίστριες αυτές έπαιρναν 350 ευρώ και πρέπει να βρούμε μια λύση. Διαφωνώ ριζικά με όποιον λέει ότι αυτό είναι βία και τρομοκρατία. Διότι βία και τρομοκρατία είναι τα τρία παιδιά που χάσανε τη ζωή τους στη Marfin, είναι το 45άρι, είναι τα γκαζάκια, είναι ότι σήμερα οι καθηγητές της ΑΣΟΕΕ διστάζουν να μπουν στη σχολή διότι φοβούνται για τη ζωή τους. Βία και τρομοκρατία είναι να δέρνουν τον Αιγύπτιο εργάτη μέσα στο σπίτι του και να τον στέλνουν στο νοσοκομείο επειδή είναι Αιγύπτιος. Αυτά είναι βία και τρομοκρατία. Και αν θέλουμε σε αυτή τη χώρα να πάμε κάποτε μπροστά, θα πρέπει κάποια στιγμή να συνεννοηθούμε μέσα σε αυτήν την αίθουσα για τις έννοιες που χρησιμοποιούμε».
Ο αντιστασιακός και ο πονηρούλης
Τον αρχικό εκνευρισμό στις Βρυξέλλες διαδέχθηκε η ανησυχία για την κατάστασή του: καταλαβαίνει ο άνθρωπος σε ποια κυβέρνηση είναι υπουργός ή νομίζει ότι είναι ακόμη πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών; Ο λόγος για τον υπουργό Δικαιοσύνης Αντώνη Ρουπακιώτη και την πρόσφατη επιστολή του προς την τρόικα, η οποία ξεκινά με την επίσημη προσφώνηση «αγαπητοί κύριοι» και συνεχίζει σε οργίλο τόνο «ποιοι είστε εσείς οι οποίοι» κ.λπ. Τώρα, για τον πονηρούλη ο οποίος πρότεινε στο ΚΥΣΕΑ να προμηθευθεί η Ελλάδα (η σημερινή Ελλάδα, στην κατάστασή της…) μαχητικά αεροσκάφη F-35, θα σας πω περισσότερα την Τρίτη. Θέλω προηγουμένως να έχω βεβαιωθεί απολύτως ότι δεν αστειευόταν…