«Πρόεδρε, δεν αρέσουμε πια». Η φράση της Μελίνας Μερκούρη προς τον Ανδρέα Παπανδρέου θα ταίριαζε γάντι στη σημερινή εικόνα της Ευρωζώνης και των κομμάτων που, σε κάθε κράτος-μέλος, υπερασπίζονται προς τα εθνικά τους ακροατήρια το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η Ευρωζώνη έχει πάψει να είναι ελκυστική εδώ και καιρό και, βέβαια, ουδείς την ερωτεύτηκε μετά και τη διαχείριση του «κυπριακού προβλήματος».
Ωστόσο, αν κάτι κατέδειξε η κυπριακή κρίση, τα χειρότερα της οποίας δεν έχουμε δει ακόμη, είναι ότι όπως έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα, οι επιλογές είναι ουσιαστικά δύο: είτε εντός Ευρωζώνης με ό,τι αυτό συνεπάγεται εξαιτίας της επικυριαρχίας του Βερολίνου, είτε εκτός Ευρωζώνης με τα όσα θετικά και αρνητικά, σε πολιτικούς και οικονομικούς όρους, περιλαμβάνει αυτή η επιλογή. Η κυπριακή πολιτική ηγεσία έκανε, όπως νωρίτερα αυτές της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, την επιλογή της παραμονής, αφήνοντας μόνον ως υπόθεση εργασίας το σενάριο της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα.
Η κυπριακή κρίση, όμως, αποτύπωσε με έμφαση και κάτι ακόμη, πολύ περισσότερο από όσα συνέβησαν νωρίτερα στις χώρες του Μνημονίου ή τον ευρωπαϊκό νότο της λιτότητας: Τις οριακές καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει μια κοινωνία μπροστά στο σενάριο της άτακτης ή ακόμη και ελεγχόμενης, κατά το δυνατό, χρεοκοπίας και επιστροφής στο εθνικό νόμισμα.
Παρά την πρωτοφανή ψυχραιμία των Κυπρίων, το μήνυμα ήταν σαφές. Ουδείς, όμως, μπορεί να πανηγυρίζει. Κυρίως, τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης που εμφανίζονται ως οι εκφραστές του «ευρωπαϊκού τόξου» στη χώρα. Διότι, γνωρίζουν πώς ακόμη και εντός Ευρωζώνης, η λύση για την Κύπρο είναι ακραία και επώδυνη. Ως αποτέλεσμα, το μεν Μαξίμου σιωπά, αναλογιζόμενο ίσως και τον όγκο των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει από το ελληνικό και το κυπριακό μνημόνιο, οι τοποθετήσεις δε των δύο άλλων εταίρων κινούνται στον άξονα «ναι μεν, αλλά».
Εκ των πραγμάτων, η συζήτηση ευρώ ή όχι επιστρέφει στην καθημερινή ατζέντα και δεν αποκλείεται, μετά τα τελευταία γεγονότα, να αποτελέσει και το νέο σύνορο μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι θα πορευθούν, θέλοντας και μη, στην πλευρά του ευρώ; Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάλι, σε ποια πλευρά θα βρεθεί;
Καθημερινά, τα στελέχη της Κουμουνδούρου γεμίζουν ραδιοφωνικές συχνότητες και στήλες εφημερίδων με αντικρουόμενες δηλώσεις περί του ευρώ ή με θέσεις που δεν αντέχουν κριτική όπως «δεν σας αποκαλύπτουμε το εναλλακτικό μας σχέδιο για να μην το πληροφορηθεί η Μέρκελ». Οι δηλώσεις αυτές μπορεί να είναι ενδεικτικές των δημοκρατικών ζυμώσεων στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να εντείνουν τη σύγχυση για τις προγραμματικές θέσεις του κόμματος. Αν, όμως, ο στόχος δεν είναι αυτός -να μην τις πληροφορηθεί το Βερολίνο και η Μέρκελ- τότε προφανώς υπάρχει πρόβλημα.
Ας δεχθώ, ωστόσο, ότι αυτά μικρή σημασία έχουν γιατί στις προσεχείς εκλογές οι πολίτες θα επιλέξουν όχι μόνον κόμμα αλλά και «πρωθυπουργό». Αρα, κρίσιμη είναι η στάση που έχει στο ζήτημα ο ίδιος ο κ. Αλέξης Τσίπρας, ως υποψήφιος πρωθυπουργός. Προ εβδομάδων είχε δηλώσει ρητώς ότι «το εθνικό μας νόμισμα είναι το ευρώ». Ωστόσο, μόλις προχθές συντάχθηκε με τη θέση του (άμεμπτου για την κατάσταση της Κύπρου;) ΑΚΕΛ για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Ο κ. Τσίπρας, μάλιστα, δεν ομίλησε μόνον για την Κύπρο αλλά, εν γένει, για την ανάγκη δημοψηφισματικών διαδικασιών προκειμένου οι λαοί να επιλέγουν την τύχη τους. Ουδείς μπορεί να διαφωνήσει σε αυτό. Αλλά, αλήθεια, ο ΣΥΡΙΖΑ με ποια θέση θα κατέβαινε σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα; Ποιο είναι το «Plan Β»;
Διότι η, προ ημερών, απάντηση του κ. Τσίπρα δεν έλυσε απορίες. «Το σχέδιο Β είναι το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, είναι η αντίσταση, η διεκδίκηση, είναι το όχι… και η μεταφορά του εκβιασμού και του φόβου στο απέναντι στρατόπεδο» είπε. Εννοεί, προφανώς, ότι εκείνος θα είναι ικανότερος διαπραγματευτής από τις πολιτικές ηγεσίες Ελλάδος και Κύπρου. Εικάζω ότι εννοεί εντός Ευρωζώνης. Διότι αν όπως υπονόησε ο κ. Π. Σκουρλέτης δεν αποκλείει και έξοδο από το ευρώ, ζητώ συγγνώμη αλλά θα προτιμήσω τον Αλέκο Αλαβάνο. Αλλωστε, το είπε και πρώτος…
