Χιλιάδες λέξεις γράφονται αυτές τις ώρες για τη μακροβιότερη και ίσως την πιο διχαστική πολιτική προσωπικότητα της βρετανικής πολιτικής σκηνής. Αυτό γίνεται αντιληπτό κι από την ένταση των δηλώσεων που προκάλεσε το ουσιαστικά ουδέτερο γεγονός του θανάτου τής εδώ και χρόνια ανενεργού πρώην πρωθυπουργού. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, αρχίζει με περισσότερη αντικειμενικότητα η αποτίμηση της συνεισφοράς της Θάτσερ. Αντικειμενικότητα γιατί χωρίς τους συναισθηματισμούς της πολιτικής έντασης που προκαλεί η εν ζωή αντιπαράθεση των πολιτικών πρωταγωνιστών μπορούμε να καταγράψουμε τι πρέπει να κρατήσουμε και τι όχι.
Σε αυτή τη λογική, το πολιτικό προσωπικό της Ευρώπης και (γιατί όχι;) και της Αμερικής μπορεί να διδαχθεί ένα χρήσιμο μάθημα σε επίπεδο στρατηγικής επικοινωνίας (strategic communication) από τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Ενα μάθημα που συνοψίζει ένα από τα κορυφαία πλεονεκτήματα των μεγάλων ηγετών: την καθαρότητα του πολιτικού και στρατηγικού μηνύματος που συστηματικά εξέπεμπε η Θάτσερ. Ενα μήνυμα που, αν και δυσάρεστο σε ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της Γηραιάς Αλβιώνας («ενάντια στη λαϊκή βούληση»), κατάφερε να εξασφαλίσει επανειλημμένως τη στήριξη της πλειοψηφίας.
Πράγματι σε επίπεδο στρατηγικής επικοινωνίας, η Θάτσερ διάλεξε τον δύσκολο δρόμο. Ξεκάθαρες, δυναμικές ως προς την εφαρμογή, και καινοτόμες ως προς το status quo θέσεις, με μακροπρόθεσμους στόχους. Πολλοί θα τις χαρακτήριζαν «πολιτική αυτοκτονία» στη σημερινή εποχή των «ήπιων προσαρμογών». Εντέλει, ωστόσο, οι θέσεις αυτές εξασφάλισαν μια έμμεση επιτυχία: τη συσπείρωση των δυνάμεων της αλλαγής του κατεστημένου κάτω από ένα ξεκάθαρα διατυπωμένο στρατηγικό όραμα (strategic vision).
Η Θάτσερ επέλεξε λοιπόν ένα σκληρό στοίχημα. Τον περιορισμό ενός σπάταλου κι αναποτελεσματικού «κοινωνικού» κράτους και τη μεταφορά της οικονομικής δραστηριότητας στο πεδίο της ελεύθερης πρωτοβουλίας. Μια τέτοια αλλαγή δεν μπορούσε να είναι εύπεπτη σε μια κοινωνία που είχε μάθει αλλιώς. Γι’ αυτό αποτέλεσε μεγάλο πλεονέκτημα ότι η δύσκολη αυτή αλλαγή μπόρεσε να υποστηριχθεί σε επίπεδο επιχειρημάτων από τους φορείς της πρώτης γραμμής, που έπρεπε εκ των πραγμάτων να την πιστέψουν, επικοινωνήσουν και εφαρμόσουν. Αυτό πέτυχε η καθαρότητα του πολιτικού λόγου της, στηρίζοντας την τακτική διαχείριση του project της αλλαγής!
Σας παραπέμπει κάπου αυτό; Δυστυχώς, ναι. Στην έλλειψη αντίστοιχης καθαρότητας σε στρατηγικό επίπεδο από τη σημερινή ελληνική και ευρωπαϊκή ηγεσία. Συνεχή μισόλογα, που το μόνο που προσφέρουν είναι κακή υπηρεσία καθώς αποκαρδιώνουν τους υποστηρικτές και πολώνουν τους αντιπάλους. Πώς να στηρίξουν αυτή τη μεγάλη αλλαγή που γίνεται στην Ελλάδα οι συμπολίτες μας που κατανοούν την ανάγκη αυτής της αλλαγής, όταν οι εκφραστές της χάνονται σε μεσοβέζικα μηνύματα επειδή «αφουγκράζονται και μετράνε τη λαϊκή βούληση»; Πώς να το κάνουν όταν και οι Ευρωπαίοι ταγοί αναλίσκονται σε «ήξεις αφήξεις» θολές προτάσεις; Δυστυχώς, το μόνο που πετυχαίνει ο αφουγκρασμός της «λαϊκής βούλησης» σε τέτοιες μεγάλες αλλαγές είναι να υπονομεύει την όποια προσπάθεια ακόμη κι από αυτούς που πιστεύουν στην αλλαγή. Κι έτσι να κάνει ακόμη πιο δύσκολο το ήδη δύσκολο έργο της αλλαγής.
* Ο κ. Στέλιος Καβαδίας είναι καθηγητής, Judge Business School, University of Cambridge και από την 1/10/2013 θα κατέχει την έδρα Margaret Thatcher του Judge Business School με έμφαση στην καινοτομία και ανάπτυξη.