ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

3' 14" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το φανατικό κοινό του εξαιρετικά επιτυχημένου σίριαλ «Homeland» δεν μπορεί παρά να έμεινε εμβρόντητο από την «προφητική» διάσταση του σεναρίου, βλέποντας τα χαράματα (για την Ελλάδα) τις εικόνες που έφταναν από την τρομοκρατική επίθεση κατά τη διάρκεια του Μαραθωνίου της Βοστώνης.

Μία από τις σειρές υψηλών προδιαγραφών που θεωρήθηκε εμβληματική της εποχής Ομπάμα, το «Homeland», πραγματευόταν το «τραύμα» της Αμερικής από την υστερική τρομολαγνεία της περιόδου Μπους, που ακολούθησε την 11η Σεπτεμβρίου με κορωνίδα τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Δεν ήταν η μόνη. Πλήθος σειρές, ταινίες, λογοτεχνικά έργα και δίπλα σε αυτά ολόκληρος ο μιντιακός μηχανισμός από την πανεπιστημιακή έρευνα και ανάλυση ώς την απλή αρθρογραφία επί μία 12ετία ανέδειξε σε ορόσημο της σύγχρονης πολιτικής σκέψης και κυρίως του νέου επικοινωνιακού περιβάλλοντος την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους.

Υπήρξε όχι ακριβώς η αφετηρία, αλλά το κωδικοποιημένο και απόλυτο μήνυμα μιας νέας εποχής, όπου πλέον γινόταν συνείδηση ότι κάθε είδους μήνυμα από εμπορικό μέχρι πολιτικό και φυσικά πολεμικό, απευθυνόταν σε ένα σαγηνευμένο από το θέαμα ακροατήριο (τρομοκρατημένο ή ενθουσιασμένο αναλόγως τη στιγμή και την πλευρά του πλανήτη). Από εκείνη τη στιγμή η στροφή της δημόσιας σφαίρας και δη της πολιτικής σκηνής στην τεχνική της αφήγησης και η αντικατάσταση των δημόσιων διαβουλεύσεων από μιντιακά θεάματα υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του σύγχρονου πολιτισμού.

Πολύ περισσότερο σε μια χώρα που ο πολιτισμικός πυρήνας της, η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και των κοινωνικών αξιών της έχει σφραγιστεί από το θέαμα, όπως οι ΗΠΑ -το έχει αναλύσει έξοχα ο Πόστμαν, αλλά εξίσου λογοτέχνες όπως ο Φίλιπ Ροθ και με την αποδομητική του πένα ο Ντε Λίλο- ήταν επόμενο σε αυτά τα 12 χρόνια που ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου να συντελεστεί μια επικοινωνιακή κοσμογονία. Ηταν τα χρόνια που η πολιτική επικοινωνία συνάντησε -να τολμήσουμε το ταυτίστηκε;- την τηλεόραση, η στρατιωτική εκπαίδευση τα βιντεογκέιμς και η θεραπεία του συλλογικού τραύματος την ψυχαναλυτική μέθοδο της μυθοπλασίας.

Σύμφωνα με την τελευταία, η εικονική προσομοίωση του τραυματικού περιβάλλοντος καθώς ο ασθενής βρίσκεται πλέον σε ασφαλές περιβάλλον λειτουργεί θεραπευτικά. Ακριβώς αυτή η τεχνική αποτέλεσε και την αφορμή για πλήθος οπτικοακουστικά προϊόντα μυθοπλασίας. Κορυφαίο μεταξύ αυτών και ως τέτοιο αποθεώθηκε, όχι μόνο από Αμερικανούς κριτικούς τηλεόρασης, αλλά και από κοινωνικούς και πολιτικούς αναλυτές, το «Homeland». Γιατί προχωρώντας ένα βήμα μετά την τρομολαγνική υστερία, μιλούσε για μια Αμερική που φέρει πλέον βαθιά τα σημάδια εκείνης της εποχής, ψυχικά άρρωστη από τη διαρκή επικοινωνιακή εκμετάλλευση του τρόμου και του πολεμικού πατριωτισμού και γι’ αυτό κρύβει πλέον ένα νέο είδος τρομοκρατίας στα ίδια της τα σπλάχνα.

Στην αμέσως προηγούμενη εποχή εμβληματικό είχε αναδειχθεί το σίριαλ «24 ώρες» με τον πράκτορα Τζακ Μπάουερ υπόδειγμα υπερπατριώτη, που παραβαίνει ακόμη και το Σύνταγμα υπέρ της προστασίας των αμάχων Αμερικανών. Τότε υπήρχε ανάγκη να «νομιμοποιηθεί» η διαρκής κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», που δικαιολογούσε τα σκληρά μέτρα Μπους και ήταν τέτοια η εμβέλεια του σίριαλ που κατέφευγαν σε αυτό για επιχειρήματα ως και αξιωματούχοι ή και δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου που υποστήριζαν τα βασανιστήρια για «εθνικούς λόγους».

Ανατριχιάζουν οι οπαδοί της ρεαλπολιτίκ με αυτού του είδους τα «τηλεοπτικά παραμύθια»; Μπορεί, αλλά όπως κι αν έχει, η συμβολική ισχύς του χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου άνοιξε τον δρόμο σε μεθόδους επικοινωνίας που δημιουργούν «πραγματικότητες» όλο και πιο απρόσιτες στον ορθό λόγο, όλο και πιο ρευστές, πλην όμως ταιριαστές στο κλίμα της εποχής και την οργιώδη χρήση των νέων τεχνολογιών.

Με άλλα λόγια, το τραγικό αποτέλεσμα είναι ότι αυτό το κλίμα σύγχυσης του εικονικού με το πραγματικό βρέθηκε να αποτελεί το περιβάλλον ενός κόσμου που χάνει το στέρεο έδαφος των βεβαιοτήτων του και βιώνει με σκληρότητα την προσωρινότητα. Είναι ιδανική συνθήκη για να διογκωθεί η ισχύς και η επιρροή των επικοινωνιακών γεγονότων, από σίριαλ μέχρι τρομοκρατικές επιθέσεις σε εμβληματικά σημεία του δυτικού πολιτισμού. Κι αν απέφυγαν οι Αμερικανοί τον όρο «τρομοκρατία», προφανώς με τη σύνεση της εμπειρίας τους στο μάρκετινγκ των συγκινήσεων, οι εικόνες από τη Βοστώνη στις οθόνες όλου του κόσμου θύμισαν προς στιγμή ότι η αληθινή ιστορία εξελίσσεται ερήμην της εικονικής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή