Επιλογές όρων με στόχο τον επηρεασμό

Επιλογές όρων με στόχο τον επηρεασμό

3' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η επιλογή λέξεων και εκφράσεων για την επιβολή απόψεων και την προώθηση συμφερόντων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επικοινωνιακής λειτουργίας των ανθρώπων. Η αντικειμενικότητα σαν έννοια είναι συζητήσιμος όρος, ακόμη και στην παρουσίαση γεγονότων και βεβαίως δεν υπάρχει όταν αναφερόμαστε σε θέσεις και τοποθετήσεις, διαλόγους και ανταλλαγές επιχειρημάτων, προσπάθειες πειθούς και όλα τα συναφή. Αρκετοί, εξάλλου, υποστηρίζουν ότι οι λεγόμενες κοινωνικές επιστήμες δεν είναι πραγματικά επιστήμες, καθώς δεν στηρίζονται σε μετρήσιμα μεγέθη. Αν, μάλιστα, φτάσουμε και σε επαγγέλματα, η δημοσιογραφία είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα επιλεκτικής διαδικασίας από την επιλογή των θεμάτων μέχρι την παρουσίασή τους. Το μότο των περίφημων «New York Times» είναι: «Ολες οι ειδήσεις που αρμόζει να δημοσιευτούν» και αποδίδει με μεγάλη ειλικρίνεια αυτήν την πραγματικότητα.

Ολα τα παραπάνω αφορούν απολύτως και την πολιτική. Φτάνουν δε στην κορύφωσή τους στο τρίπτυχο πολιτική – επικοινωνία – μίντια. Σε εποχές κρίσης όπως αυτή που βιώνουμε, εκδηλώνονται με ακραίους χαρακτηρισμούς, υπερθετικούς βαθμούς, αλλά και με λαϊκισμό στην επικοινωνιακή λειτουργία της χώρας, όπως διαπιστώνεται. Συνήθως εντάσσονται στην ανοιχτή προπαγάνδα κομμάτων και προσώπων που είναι διάχυτη και αναγνωρίσιμη. Αλλά υπάρχει και η έμμεση προπαγάνδα, που επηρεάζει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση την κοινή γνώμη και κρύβεται πίσω από λέξεις και όρους, που έχουν υιοθετηθεί στην καθημερινότητα. Αρχικά από δημοσιογράφους εκούσια ή ακούσια και στη συνέχεια από πολίτες. Αφορούν δε κυρίως θέματα που σχετίζονται με την κρίση, τις συνέπειες και τα επακόλουθά της.

Το περιβόητο «χαράτσι», που ουσιαστικά έχει αντικαταστήσει ως ονομασία το τέλος ακίνητης περιουσίας, είναι κραυγαλέο παράδειγμα επιλογής όρου με στόχο τη δημιουργία αρνητικής προδιάθεσης στην κοινή γνώμη. Ανεξάρτητα αν είναι δίκαιη ή άδικη η επιλογή τέτοιου τέλους ή αν την επέβαλαν οι συνθήκες. Σημασία έχει ότι επιλέχτηκε ένας όρος που παραδοσιακά είναι απεχθής γιατί είχε επιβληθεί σε ετήσια βάση στους χριστιανούς υπηκόους της οθωμανικής αυτοκρατορίας για να έχουν το δικαίωμα να διατηρούν το κεφάλι τους στους ώμους. Η επιτυχία της συγκεκριμένης επιλογής ήταν εξασφαλισμένη αφού πρόκειται για απόφαση που επιβαρύνει οικονομικά τους πολίτες και επομένως είναι αντιδημοφιλής και φυσικά προκαλεί πολιτικό κόστος στην κυβέρνηση. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι ο χαρακτηρισμός «παιδιά» για τους ύποπτους τρομοκρατίας που συνελήφθησαν μετά τη ληστεία στο Βελβενδό. Με δεδομένη την ευαισθησία της κοινωνίας απέναντι στα παιδιά και τη γενικευμένη παραδοχή περί της αθωότητας που διακρίνει τα ίδια και τις πράξεις τους, ήταν μια προσπάθεια να επηρεαστεί θετικά η κοινωνία απέναντί τους και ας πρόκειται για ενήλικα άτομα σύμφωνα με τον νόμο.

Τρίτο παράδειγμα, η συνεχής καταγγελία περί «νεοφιλελευθερισμού» και «νεοφιλελεύθερης πολιτικής» που χρησιμοποιείται σε κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού της λειτουργίας του κοινωνικού κράτους και των φορέων του. Δεν εννοούμε το κοινωνικό κράτος που πρέπει να υπάρχει ως ομπρέλα προστασίας των πολιτών, αλλά το κοινωνικό κράτος της σπατάλης, της ρεμούλας και της λεηλασίας, όπως είχε καταντήσει στην Ελλάδα. Το κοινωνικό κράτος, δηλαδή, που είχε χάσει την αποστολή του, την εξυπηρέτηση των πολιτών, και είχε εξελιχθεί σε ένα συνονθύλευμα εστιών διαφθοράς και το απομυζούσαν συντεχνίες, μικρά και μεγάλα συμφέροντα και χιλιάδες απατεώνες, όπως αποδεικνύεται από τις διασταυρώσεις στοιχείων και τις συνεχείς αποκαλύψεις για δράσεις παράνομων κυκλωμάτων. Θεμιτή η κριτική για τον νέο τρόπο οργάνωσης φορέων του κοινωνικού κράτους, αλλά η όποια προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αντιμετώπισης της λεηλασίας δεν αποτελεί άσκηση «νεοφιλελεύθερης πολιτικής». Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η χρησιμοποίηση του όρου, που ισοδυναμεί με ανελέητες πολιτικές στα μάτια και τα αυτιά του λαού, αποσκοπεί στη συνέχιση ενός αναποτελεσματικού και διεφθαρμένου μοντέλου διαχείρισης.

Υπάρχουν και άλλα, πολλά, παραδείγματα, αρκετά ακόμη πιο έμμεσα, που στόχο έχουν τον επηρεασμό της κοινής γνώμης, πέρα βέβαια από τη χρήση «ψευδογεγονότων» ή και την πλήρη διαστρέβλωση γεγονότων, που εμπίπτουν σε άλλη κατηγορία. Ακριβώς, όμως, επειδή αποτελούν συστατικό της ανθρώπινης και ιδιαίτερα της πολιτικής επικοινωνίας, δεν αντιμετωπίζονται στις ελεύθερες κοινωνίες. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν γίνονται αντιληπτά.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή