Εξ αφορμής

3' 16" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ήρθε στα χέρια μου, δώρο πεφιλημένου φίλου, το φωτογραφικό λεύκωμα της Γερμανίδας φωτογράφου Candida Höfer «Libraries», με πρόλογο του Ουμπέρτο Εκο (Schirmer/Mosel, Μόναχο 2005 ). Το κείμενο του Εκο δεν γράφτηκε ειδικά για την έκδοση αυτή, είναι το παλαιότερο «De Bibliotheca» (1981), το οποίο o φιλαναγνώστης μπορεί να διαβάσει και στα ελληνικά, στον συλλογικό τόμο «Περί Βιβλιοθηκών» (Αγρα, Αθήνα 1993). Ας προσθέσω με την ευκαιρία ότι έχουν εκδοθεί στη γλώσσα μας άλλα πέντε φυλλάδια με κείμενα του Εκο για βιβλία και βιβλιοθήκες, στη σειρά Φιλόβιβλον του ΕΚΕΒΙ, με τη φροντίδα του Θανάση Γιαλκέτση. Ο πρόλογος του Εκο ξεκινάει με τον φυσιολογικότερο, θα λέγαμε, τρόπο, παραθέτοντας δηλαδή αποσπάσματα από το δικαίως διάσημο κείμενο του Μπόρχες -που εργάστηκε, θυμίζω, ως βιβλιοθηκάριος και διετέλεσε και διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αργεντινής- «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ», η εναρκτήρια φράση του οποίου είναι εκείνη η αλησμόνητη «Το σύμπαν (που άλλοι το λένε Η Βιβλιοθήκη) […]». Το λεύκωμα της Κάντιντα Χαίφερ (γενν. 1944) περιέχει φωτογραφίες εσωτερικών χώρων από δεκάδες βιβλιοθήκες, άλλες παλαιές και γεραρές, άλλες νέες και μοντέρνες: British, Trinity College (Δουβλίνο), Rijksmuseum (Αμστερνταμ), BNF (Παρίσι), Μαρκιανή (Βενετία), New York Public Library, Deutsche Bibliothek (Φρανκφούρτη), Osterreichische Nationalbibliothek (Βιέννη), και άλλες πολλές. Ενα χάρμα οφθαλμών, συνολικά.

Είναι να λυπάσαι όμως που δεν υπάρχει φωτογραφία από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μολονότι, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, από το Αναγνωστήριό της, και μόνο από αυτό, θα μπορούσε να υπάρχει μία. Αλλη φωτογραφία από οποιονδήποτε άλλο χώρο της θα ήταν δυσφημιστική, σε τέτοια χάλια βρίσκονται όλοι τους.

Η ιστορία της Εθνικής Βιβλιοθήκης ξεκινάει το 1829, όταν κάπνιζαν ακόμη τα καριοφίλια. Το 1903 εγκαταστάθηκε στο κτίριο της οδού Πανεπιστημίου, που σχεδιάστηκε από τον Θεόφιλο Χάνσεν, υπό την επίβλεψη του Τσίλερ, χάρις στη δωρεά των αδελφών Βαλλιάνων. Σήμερα βρίσκεται σε απόλυτη παρακμή. Δεν επιτελεί τον σκοπό της, δεν ξέρει καν ποιος είναι ο σκοπός της. Η παρακμή δεν είναι στιγμιαίο γεγονός, θέλει τον χρόνο της για να συντελεστεί και κυρίως για να καταστεί μη αναστρέψιμη. Αφήσαμε χρόνια και χρόνια την Εθνική Βιβλιοθήκη να ρημάξει. Ηρθε και η κρίση και την αποτέλειωσε. Τα παραδείγματα διάλυσης και αποσύνθεσής της είναι καθημερινά και αμέτρητα. Δεν ανήκω στους «ασπλάγχνως περί αυτής λαλούντας», κατά τη διατύπωση του εφόρου της Εμμανουήλ Ροΐδη, στο κείμενό του «Η Εθνική Βιβλιοθήκη εν έτει 1880». Τουναντίον. Πιστεύω ότι η ευθύνη για τη σημερινή της κατάσταση μας βαραίνει όλους, όχι όλους εξίσου, αλλά πάντως όλους, από τους πρωθυπουργούς της χώρας -κυρίως αυτούς- μέχρι τον τελευταίο φύλακά της. Ρητορεύουμε για το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού ή τον θεωρούμε, με μια βαρβαρική έκφραση, τη μεγάλη μας βιομηχανία. Ολα αυτά όταν η χώρα δεν έχει Εθνική Βιβλιοθήκη! Γιατί πράγματι δεν έχει. Παίζουμε απλώς την κωμωδία ότι έχουμε. Κοροϊδεύουμε και κοροϊδευόμαστε. Τι σημαίνει ότι δεν έχουμε Εθνική Βιβλιοθήκη; Σημαίνει απλούστατα ότι δεν έχουμε έρευνα, η Εθνική δεν είναι μαυσωλείο βιβλίων, είναι ο ζωντανός τόπος της μελέτης και της έρευνας. Στο γιατί δεν έχουμε, η απάντηση είναι απλούστερη: διότι κανείς μεταπολιτευτικός υπουργός Παιδείας ή πρωθυπουργός δεν νοιάστηκε, κανείς δεν είχε τη φιλοδοξία να συνδέσει το όνομά του με τη σωτηρία και την αναγέννησή της.

Σήμερα η Εθνική Βιβλιοθήκη χρειάζεται μια νέα τομή, ένα νέο ξεκίνημα. Το πάπλωμά της δεν σηκώνει άλλα μπαλώματα. Η δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος αποτελεί την υλική προϋπόθεση αυτής της νέας τομής, μπορεί να λύσει την κρίση της ΕΒΕ και να την οδηγήσει στη νέα εποχή της. Για να συμβεί πράγματι αυτό, πρέπει να το θελήσει και το ελληνικό πολιτικό σύστημα και να συνεργήσει η διοίκηση ή ό,τι απέμεινε από αυτήν. Σήμερα δεν έχουν καμία σημασία οι καταγγελίες, τα παράπονα ή οι αντιδικίες σχετικά με το ποιος φταίει περισσότερο και ποιος λιγότερο. Σημασία έχει μόνο η ΕΒΕ. Η χώρα πρέπει να αποκτήσει ξανά Εθνική Βιβλιοθήκη, με τους όρους της ψηφιακής εποχής. Είναι ανάγκη πάσα. Ή θα γίνει τώρα ή δεν θα γίνει ποτέ. Οι ευκαιρίες στη ζωή δεν εμφανίζονται κάθε μέρα. Σήμερα, εν μέσω κρίσης, υπάρχει η μεγάλη ευκαιρία – και η αντίστοιχη ευθύνη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή