Περνώντας έξω από τα ανθοπωλεία της Βουλής, στη Βασιλίσσης Σοφίας, είδα την ίδια γνώριμη εικόνα. Τα περισσότερα κλειστά. Δύο επιχειρήσεις κρατούν ανοικτά τέσσερα ανθοπωλεία (επί συνόλου 11 καταστημάτων) με ανύπαρκτη σχεδόν τη λιανική πώληση και καταβάλλουν ενοίκιο στο υπουργείο Οικονομικών. Το μέλλον άγνωστο. Η Βουλή είχε προ ετών την ιδέα να διαμορφώσει τα ανθοπωλεία που έκλειναν σε μικρά βιβλιοπωλεία των εκδόσεών της (φαντάζομαι με ουρές πελατών). Λίγο οι αντιδράσεις, λίγο οι γνωστές καθυστερήσεις, λίγο οι πορείες και οι Αγανακτισμένοι, το σχέδιο πάγωσε χωρίς να ναυαγήσει. Πίσω από τα ρολά, κάποια μαγαζιά έχουν φτιαχτεί ώστε να μετατραπούν σε βιβλιοπωλεία.
Πότε θα ανοίξουν; Κανείς δεν ξέρει. Ποιο σκοπό θα έχουν; Αγνωστο. Πού θα απευθύνονται; Αμηχανία. Γιατί να αντικαταστήσουν τα ανθοπωλεία; Σιωπή. Γιατί να μη σκεφτεί η ίδια η Βουλή έναν τρόπο διατήρησης και ενίσχυσης αυτής της αθηναϊκής παράδοσης των ανθοπωλείων; Νομίζω ακούω ήδη την απάντηση.
Οση σκέψη επενδύεται γενικά στην εικόνα, τη λειτουργία και τη συνοχή της πόλης, άλλη τόση διοχετεύεται και στις επιμέρους πτυχές της, πτυχές «μικρές» αλλά καίριες και, βεβαίως, ενδεικτικές του επιπέδου πολιτισμού. Κανείς δεν λέει ότι πρέπει να δώσει μάχη ώστε να διατηρηθεί η εικόνα των ανθοπωλείων στο πεζοδρόμιο της Βασιλίσσης Σοφίας (όταν ελάχιστοι αγοράζουν πλέον λουλούδια), αλλά η ανέξοδη απάλειψή τους ή, έστω, η καταναγκαστική ανοχή τους αποκαλύπτει αδυναμία κατανόησης της φύσης της ίδιας της πόλης.
Πάνω από δέκα χρόνια τώρα, η εικόνα αυτής της τόσο οικείας αθηναϊκής παράδοσης είναι μίζερη και καχεκτική, εικόνα μιας υπανάπτυκτης πόλης στην «ποδιά» του Κοινοβουλίου. Το πιθανότερο είναι κανείς να μην πάρει καμία απόφαση για πολλά ακόμη χρόνια, και η ευρύτερη περιοχή του Συντάγματος να τηρήσει τη μία παράδοση που ξέρει να τιμάει. Αυτήν της χρονοτριβής, της αναποφασιστικότητας και της κωλυσιεργίας. Από το 1909, που κάηκε το παλάτι, έως το 1935, που εγκαινιάστηκε ως Βουλή, το μεγαλύτερο κτίριο της Αθήνας ήταν εσωτερικά ερείπιο. Τρία οικόπεδα – φιλέτα της πλατείας, την εποχή της ανοικοδόμησης, έμειναν σκάμματα ή γιαπιά επί χρόνια πολλά. Ερμού και πλατεία Συντάγματος (εκεί όπου ήταν ο Ζαβορίτης), Σταδίου και πλατεία Συντάγματος (εκεί όπου ήταν ο Ζαχαράτος), Βασ. Σοφίας και Πανεπιστημίου (Μέγαρο Παπούδωφ) έμειναν επί πολλά χρόνια χαίνουσες πληγές αισθητικής. Στην καρδιά της Αθήνας.
Σήμερα, τα ανθοπωλεία, ή ό,τι απέμεινε από αυτά, επαναλαμβάνουν την εικόνα της παρακμής με τη σειρά των θλιβερά ανεκμετάλλευτων καταστημάτων και την εντυπωσιακή απαξίωση του χώρου. Οπως και η επιφάνεια της πλατείας Συντάγματος με τα σπασμένα μάρμαρα να μας θυμίζει καθημερινά το ύψος του πολιτισμού μας και την αίσθηση της εθνικής μας αξιοπρέπειας.
Τα ανθοπωλεία, όπως και πολλά ακόμη κομμάτια του αστικού πολιτισμού της Αθήνας, δεν είναι απλώς εμπορική δραστηριότητα ή αισθητική εικόνα. Ενεργοποιούν συναισθηματικά κανάλια που μας δένουν με το παρελθόν μας και την ίδια την πόλη, ενισχύοντας τη συνοχή και την ψυχολογική διασύνδεση. Εκπροσωπούν κάτι ευρύτερο από αυτό που επιτελούν.