Ακριβώς ένα έτος πριν από τις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι: ή αγνοούμε τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας, καταδικάζοντας τους εαυτούς μας να είναι κατώτεροι των περιστάσεων και στην οικονομική παρακμή, ή προτείνουμε ένα φιλόδοξο όραμα, εργαζόμενοι από κοινού για την προώθηση της ασφάλειας, των ίσων ευκαιριών και την κοινή ευημερία. Η Ομάδα της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) είναι η πλέον κατάλληλη για την επίτευξη αυτού του οράματος.
Επί αιώνες, ο φιλελευθερισμός αποτέλεσε την κεντρική δύναμη, που οδήγησε την Ευρώπη στη σύγχρονη εποχή, αντικαθιστώντας μοναρχικά και δικτατορικά καθεστώτα με φιλελεύθερες δημοκρατίες, που βασίζονται στο καθολικό δικαίωμα ψήφου και στο κράτος δικαίου. Βασικές του αξίες: ο διεθνισμός, η ατομική ελευθερία και η ισότητα καθώς και η δημοκρατική λογοδοσία, εξίσου σημαντικές και σήμερα.
Η οικονομική παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή, η διεθνής μετανάστευση, το οργανωμένο έγκλημα, η τρομοκρατία, η ανάδυση παγκόσμιων υπερδυνάμεων (Κίνα, Ινδία) αποτελούν προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν από κάθε κράτος ξεχωριστά. Οι φιλελεύθεροι δεχόμαστε ότι ο μόνος τρόπος για τις ευρωπαϊκές χώρες να επανακτήσουν την επιρροή τους σε έναν κόσμο ταχείας παγκοσμιοποίησης, είναι η μεταξύ τους συνεργασία μέσα σε μια ισχυρή Ε.Ε.
Ως φιλελεύθεροι, αγωνιζόμαστε για μια Ευρώπη που να παρέχει μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής στην καθημερινή μας ζωή. Η καταπολέμηση των διακρίσεων και της λογοκρισίας διασφαλίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης και της ανεξιθρησκίας. Η διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας για όλους παρέχει τη δυνατότητα στα άτομα να ταξιδεύουν και να εργάζονται χωρίς περιορισμούς σε ολόκληρη την ήπειρο. Η εναρμόνιση των ρυθμιστικών προτύπων και η άρση των φραγμών στις συναλλαγές διευκολύνουν τους επιχειρηματίες να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους διεθνώς.
Βέβαια, χρειαζόμαστε και πολιτικές που να διασφαλίζουν την ισότητα ευκαιριών και την αλληλεγγύη. Σε αντίθεση με τις άκαμπτες αρχές της Αριστεράς και της Δεξιάς, οι φιλελεύθεροι δεν θεωρούν ότι η αγορά και το κράτος συνιστούν εγγενώς θετικές ή αρνητικές έννοιες. Αντιθέτως, επιδιώκουμε μια ρεαλιστική προσέγγιση, που να μεγιστοποιεί τόσο την ατομική ελευθερία όσο και τη δικαιοσύνη.
Γι’ αυτόν τον λόγο ζητήσαμε περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρωζώνη, ενώ παράλληλα κάναμε έκκληση για μεγαλύτερη αλληλεγγύη και μερική αμοιβαιότητα του χρέους, ώστε να καταστεί δυνατή η αύξηση των επενδύσεων για την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στις χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση. Ασκήσαμε πίεση για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων για την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, αλλά επισημάναμε συνάμα την ανάγκη να μην αποτελέσουν τροχοπέδη για την ευρωπαϊκή βιομηχανία οι υπερβολικές κανονιστικές ρυθμίσεις. Υποστηρίζουμε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα, υπογραμμίζοντας όμως τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων μας. Τονίζουμε διαρκώς ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να τίθενται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τα εμπορικά συμφέροντα.
Αν η Ευρώπη θέλει να επιτύχει, πρέπει να προβεί στη μεταρρύθμιση του πολιτικού της συστήματος. Επί του θέματος καταθέτω την προσωπική μου εμπειρία. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως πρωθυπουργού του Βελγίου και ως προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το 2001, διαπίστωσα ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών συνέβαλαν στο να συρρικνώσουν τις διαφορετικές θέσεις στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, παρέχοντας ικανοποίηση σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, αλλά αποτυγχάνοντας να σημειώσουν πραγματική πρόοδο. Τα συμφέροντα της Ευρώπης ως σύνολο τίθενται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τις κοντόφθαλμες πολιτικές προτεραιότητες και τις ψηφοθηρικές σκοπιμότητες. Επιπλέον, οι αποφάσεις λαμβάνονται όλο και περισσότερο κεκλεισμένων των θυρών: οι πολίτες αδυνατούν να καταστήσουν τους ηγέτες τους πολιτικά υπόλογους.
Τα τελευταία χρόνια, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επανειλημμένως επέλεξαν προσωρινές λύσεις, αλλά απέτυχαν να θέσουν σε εφαρμογή τις πολιτικές που απαιτούνται για μια μονιμότερη λύση. Η πρόταση για τον προϋπολογισμό της ερχόμενης δημοσιονομικής περιόδου της Ε.Ε. που εγκρίθηκε από τον Φεβρουάριο αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα. Η ανάγκη για ομοφωνία επέφερε πάνω από πενήντα εξαιρέσεις, μειώσεις, καθώς και περιπτώσεις ειδικής μεταχείρισης που δόθηκαν σε εθνικούς ηγέτες ως αντάλλαγμα της συγκατάθεσής τους. Η Ευρώπη ως σύνολο, όμως, κατέληξε να είναι «ο χαμένος». Το αποτέλεσμα του μυστικοπαθούς Συμβουλίου Κορυφής αποτέλεσε μία πρόταση για λιτότητα επί τουλάχιστον επτά ακόμη έτη, αντί ενός προϋπολογισμού που να δίνει προτεραιότητα στη μελλοντική ανάπτυξη, στην καινοτομία και στις θέσεις εργασίας.
Πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε αυτό. Οι φιλελεύθεροι ήταν πάντοτε διατεθειμένοι να αμφισβητήσουν το κατεστημένο, να προκαλέσουν τα κεκτημένα πολιτικά συμφέροντα και να πιέσουν για πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Για να ξεπεράσουμε πραγματικά την κρίση, πρέπει να θέσουμε τα θεμέλια για μια ισχυρότερη, πιο δίκαιη και πιο υπεύθυνη Ευρώπη. Ητοι, για μια περισσότερο φιλελεύθερη Ευρώπη.
* Ο κ. Γκι Φέρχοφσταντ είναι πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου.