Οι μεγάλες ευκαιρίες για τις οικονομίες την εποχή της παγκοσμιοποίησης δημιουργούνται σε δύο περιστάσεις. Η πρώτη περίσταση αφορά τρεις, συνήθως ταυτόχρονες, εξελίξεις. Το κράτος (ή μία ομάδα κρατών) τραβά την προσοχή των διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων επειδή:
α) Εμφανίζει νέες δυνατότητες υψηλής κερδοφορίας.
β) Ο πληθυσμός αποκτά νέες ικανότητες και
γ) Κράτος και κοινωνία οργανώνουν επιτυχημένες διαρθρωτικές αλλαγές.
Η δεύτερη περίσταση ταχείας προσέλκυσης επενδυτικού ενδιαφέροντος συνδέεται με τον τρόπο εξόδου από κάποια βαρύτατη οικονομική κρίση. Επειδή ακριβώς μια μεγάλη κρίση καταστρέφει το παλαιό περιβάλλον, αφανίζει εγκατεστημένες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες, ταυτοχρόνως όμως διαγράφει παλαιότερα χρέη και, τελικά, υποχρεώνει σε σοβαρότατες αλλαγές.
Το 2012, μπορούσε κανείς με μόλις 28 δισ. ευρώ να αγοράσει όλες μαζί τις ελληνικές εταιρείες που έχουν τις μετοχές τους στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Η μέση αυτή κεφαλαιοποίηση ήταν χαμηλότερη κατά 155 δισ. ή κατά 85% από το υψηλότερο σημείο, που καταγράφηκε το 2007. Από εκείνο το χαμηλότατο σημείο, βρισκόμαστε ήδη στα 38 δισ. και οι προοπτικές είναι ενθαρρυντικές. Αν κάποιος επένδυε στην απόδοση του Γενικού Δείκτη θα είχε αποκομίσει ισχυρότατα κέρδη, ικανά να σβήσουν κάποιες από τις πολλές άλλες ζημίες της τραγικής τριετίας.
Μπορεί οι πολιτικοί μας να αγνόησαν και αυτά τα σημάδια, τα οποία πολύ νωρίς έστειλαν οι μετοχές των ελληνικών εταιρειών, όπως αγνόησαν την πτώση των κατασκευαστικών επενδύσεων, όπως αδιαφόρησαν για τις επιπτώσεις των μικρών τραπεζιτικών κραχ. Η Ελλάδα του 2008 ζούσε τον μύθο της μεγάλης εξέγερσης και της «θωρακισμένης οικονομίας» και ας «σφύριζαν δίπλα μας οι σφαίρες».
Τώρα όμως πολλαπλασιάζονται τα σημάδια ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει πεδίο σοβαρών και μεγάλων ευκαιριών. Κατά πρώτο λόγο, επειδή η παραγωγική μας περιουσία είναι εξευτελιστικά φθηνή. Ενας επενδυτής μπορεί να σκεφτεί την ευκαιρία κερδών, μόνον επειδή θα φύγει από τη μέση ο τρόμος που προκαλούσε μέχρι πριν από λίγο καιρό η βίαιη έξοδος της χώρας από την Ευρωζώνη.
Ακόμη και τα νέα κρατικά ομόλογα εμφανίζουν σπουδαίες προοπτικές γρήγορου κέρδους. Ολοένα και περισσότεροι επενδυτικοί οίκοι και αναλυτές προτείνουν τις ομολογίες τού τόσο δυσφημισμένου ελληνικού Δημοσίου ως ασφαλή και προσοδοφόρο τοποθέτηση για μεσοπρόθεσμους επενδυτές!
Εύκολο το στραβοπάτημα
Το στοίχημα θα κερδηθεί (ή, αντιθέτως, θα χαθεί…) στην πραγματική οικονομία και στην… πολιτική. Οπως ακριβώς αφήσαμε να δημιουργηθούν οι μεγάλες αδυναμίες με τη σταδιακή διάλυση της παραγωγικής δομής της εθνικής οικονομίας και της διαβρωτικής επέλασης της ασυγκράτητης κατανάλωσης με δανεικά. Οπως χάσαμε το παιχνίδι κλείνοντας τα μάτια στη διάβρωση του κράτους και στην καταπάτηση αξιών μιας κοινωνίας που σέβεται τη δημιουργία. Ετσι ακριβώς μπορούμε να το κερδίσουμε. Με την προϋπόθεση ότι η πολιτική θα ενισχύσει τη συντελούμενη μεταστροφή.
Το ενδιαφέρον ειδικευμένων οίκων, έμπειρων επενδυτών και μεγάλων εταιρειών μπορεί να εμπεδώσει μια νέα εμπιστοσύνη, ένα «ελληνικό στόρι» με θετικό πρόσημο. Θα ήταν όμως λάθος να νομίσουμε ότι αυτό έχει ήδη συμβεί. Αντιθέτως, είναι ευκολότερο να στραβοπατήσουμε τώρα, στα πρώτα βήματα. Στο παρελθόν, οι αρχικές ιδιωτικοποιήσεις είχαν δημιουργήσει το θετικό σενάριο και υποστήριξαν δραστικά την αποδοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Και τότε, όμως, οι αντιδράσεις των οργανωμένων οικονομικών συμφερόντων και η οπισθοδρομική πολιτική επιρροή συνδικάτων και επαγγελματιών περιόρισαν και, συχνά, ακύρωσαν τη δημιουργία μακροχρονίων διαρθρωτικών αλλαγών.
Ο Καρλ Μαρξ έχει επαρκώς εξηγήσει ότι το κεφάλαιο δεν είναι απλώς χρήμα. Φέρει μέσα του γνώσεις, τεχνολογία, κανόνες και, κυρίως, την ορμή της επιτυχίας. Η χώρα χρειάζεται ακριβώς αυτό, και σε όσο γίνεται μεγαλύτερη ποσότητα. Η Ελλάδα θα είναι, για τα πολλά επόμενα χρόνια, μια χώρα διψασμένη για κεφάλαια. Ας προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας και τις προσδοκίες μας.