Πρόσφατα μου δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσω στις Βρυξέλλες προς τα 17 κράτη-μέλη που μας βοηθούν μέσω της τεχνικής βοήθειας, το έργο που έχει ολοκληρωθεί μέσα στο τρέχον έτος σε σχέση με τη σύσταση και λειτουργία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ).
Η πρόοδος που έχει επιτελεστεί είναι σημαντική, αν και όχι σε όλες τις περιπτώσεις ορατή. Ως εκ τούτου, θα ήταν χρήσιμη μια περιληπτική ανάπτυξή της.
Το καλοκαίρι του 2012 η κυβέρνηση προχώρησε στη σύσταση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ) και προς το τέλος Ιανουαρίου τρέχοντος πληρώθηκε η θέση του επικεφαλής.
Τον Ιούνιο προχωρήσαμε στην ενσωμάτωση των Μονάδων Εσωτερικών Υποθέσεων και της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων στον Οργανισμό μας, στη δημιουργία των Διευθύνσεων Επανεξέτασης και Στρατηγικού Σχεδιασμού και τέλος, τον Σεπτέμβριο πήραμε και τη δυνατότητα διαχείρισης του προϋπολογισμού μας.
Με την ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης μέρους των αρμοδιοτήτων και του προσωπικού του ΣΔΟΕ θα ολοκληρωθεί και ο οργανισμός της ΓΓΔΕ.
Φυσικά, πολλά ακόμη μένουν να δοκιμαστούν στην πράξη. Ενα μόνο παράδειγμα αρκεί: δημιουργούμε σε συνεργασία με το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης νέο βαθμολόγιο θέσεων και σύστημα προαγωγών που, προφανώς, διαφέρει ουσιωδώς από τα ισχύοντα στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα. Ενα βαθμολόγιο που θα κατατάσσει τις θέσεις ανάλογα με τη δυσκολία, την ευθύνη και τη βαρύτητά τους· ένα σύστημα προαγωγών που να ευνοεί την αξιοσύνη και την εργατικότητα.
Η βασική δουλειά συνεχίζεται: μετά τη μείωση του αριθμού των ΔΟΥ και τη δημιουργία των πέντε μεγάλων ελεγκτικών υπηρεσιών (μεγάλων επιχειρήσεων, φορολογουμένων μεγάλου πλούτου, επιχειρησιακή μονάδα είσπραξης, πλάι στα δύο υπάρχοντα διαπεριφερειακά ελεγκτικά κέντρα), προχωρήσαμε στην ολοκλήρωση του στρατηγικού πλάνου για την πενταετία 2013-2017 και είμαστε στα τελικά στάδια τόσο για το επιχειρησιακό πλάνο 2014-2015 όσο και για τη νέα οργανωτική δομή των κεντρικών υπηρεσιών.
Ολα αυτά γίνονται μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον: ψηφίστηκε, με τη βοήθεια των υπηρεσιών μας, νέος κώδικας φορολογίας εισοδήματος αλλά και κώδικας φορολογικών διαδικασιών· είμαστε σε αναμονή για την ψήφιση του νέου ενιαίου φόρου ακινήτων αλλά και του καινούργιου κώδικα απεικόνισης φορολογικών συναλλαγών. Με την εφαρμογή τους το 2014, περιμένουμε σημαντικά οφέλη όπως την απλοποίηση των διαδικασιών και τη μείωση των διοικητικών βαρών.
Οπως ίσως είναι κατανοητό, οι βασικές αυτές αλλαγές στη δομή και λειτουργία ενός οργανισμού έχουν σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος. Από το απλό και πρακτικό πρόβλημα της μετακίνησης φακέλων, όταν π.χ. δύο υπηρεσίες συγχωνεύονται εις βάρος του παραγωγικού έργου, μέχρι την ανασφάλεια και την αιμορραγία προσωπικού που οι αλλαγές αυτές προκαλούν. Εχουμε, τον τελευταίο χρόνο, περίπου 1.400 αποχωρήσεις συναδέλφων λόγω των οργανωτικών αλλαγών που έχουν γίνει, από τους οποίους πάνω από 800 είχαν λιγότερα από 32 χρόνια υπηρεσίας. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουμε να στηρίζουμε τον προϋπολογισμό με θετικά, όπως είναι φανερό, αποτελέσματα.
Οι τέσσερις άξονες δράσης για το στρατηγικό μας πλάνο είναι:
– Μεγιστοποίηση των δημοσίων εσόδων.
– Εντοπισμός και καταπολέμηση της αποφυγής και διαφυγής φόρων και τελών.
– Αύξηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ενίσχυση της εκούσιας συμμόρφωσης.
– Αποτελεσματικότερη φορολογική και τελωνειακή διοίκηση.
Οι δράσεις σε κάθε άξονα είναι πολυποίκιλες και ίσως θα ήταν κουραστικό να αναφερθεί κανείς διεξοδικά σε αυτές. Αρκεί να πούμε πως τα έργα του επιχειρησιακού μας σχεδίου ξεπερνούν τα 140 και όπως είναι κατανοητό ο συντονισμός όλων αυτών απαιτεί μια τιτάνια προσπάθεια.
Μερικά αποτελέσματα μπορούν να αναδείξουν τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον:
– Αυξήθηκαν οι εισπράξεις ληξιπρόθεσμων οφειλών κατά 550 εκατ. ευρώ ή 35% σε σχέση με πέρυσι (στοιχεία εννεαμήνου).
– Εντατικοποιήθηκαν οι έλεγχοι (π.χ. οι τακτικοί έλεγχοι μεγάλων επιχειρήσεων ξεπέρασαν τους αντίστοιχους ελέγχους του 2012 ήδη από το πρώτο εξάμηνο).
– Μια σειρά από υπηρεσίες έγιναν ηλεκτρονικές με αποκορύφωμα τη δήλωση φορολογίας φυσικών προσώπων. Η θεσμοθέτηση της υποχρέωσης ηλεκτρονικής υποβολής οδήγησε σε σχεδόν καθολική χρήση της υπηρεσίας.
Δεν θεωρούμε πως αυτά έγιναν χωρίς δυσκολίες. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο και σε κάποιο βαθμό, αναπόφευκτο. Ομως οι δυσκολίες δημιουργούνται κυρίως από το περιβάλλον των αλλαγών. Δεν γίνεται π.χ. να περιμένουμε τη λειτουργία της μηχανογράφησης να μείνει ανεπηρέαστη από τις οργανωτικές αλλαγές που έγιναν το καλοκαίρι με τον διαχωρισμό και τη δημιουργία νέων Διευθύνσεων, την επιλογή νέων τμηματαρχών, ακόμη και τις χωροταξικές αλλαγές.
Το μήνυμα που πιστεύουμε πως αποτυπώνει την πραγματικότητα για τη φορολογική διοίκηση της χώρας μας είναι διπλό: Πρώτον, κάνουμε άλματα για την οργανωτική και θεσμική μεταρρύθμισή της καθώς βοηθούμε στη διαμόρφωση της νέας φορολογικής πολιτικής και δεύτερον, παρόλο που οι αλλαγές που πραγματοποιούνται έχουν σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος επένδυσης, εμείς συνεχίζουμε να στηρίζουμε τον προϋπολογισμό και τα μεγέθη του στο σκέλος των εσόδων με σημαντική πρόοδο σε σχέση με το περσινό έτος.
Οσο και αν μας ικανοποιούν τα αποτελέσματα που έχουμε έως τώρα, ξέρουμε πως το 2014 θα είναι ακόμη κρισιμότερο έτος, καθώς με την ολοκλήρωση των οργανωτικών αλλαγών πρέπει να μεταβούμε σε έναν οργανισμό που θα εστιάζει στο αποτέλεσμα και θα έχει τις διαδικασίες και το σύστημα που θα αρμόζει σε μια σύγχρονη φορολογική διοίκηση.
Μπορούμε όμως να το πετύχουμε, καθώς είναι όρος για να ξεπεράσει την κρίση η χώρα μας.
* Ο κ. Χάρης Θεοχάρης είναι γενικός γραμματέας Δημοσίων Εσόδων του υπουργείου Οικονομικών.