Στις 22 Νοεμβρίου του 1963 ο κόσμος ήταν πολύ αναστατωμένος με τη δολοφονία του Κένεντι και δεν έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στον θάνατο δύο συγγραφέων από την άλλη όχθη του Ατλαντικού: του Κ.Σ. Λιούις και του Αλντους Χάξλεϊ. Πενήντα χρόνια μετά, ο Λιούις τιμήθηκε με μια αναμνηστική πλάκα στη Γωνιά των Ποιητών στο Αββαείο του Γουεστμίνστερ. Για τον Χάξλεϊ, η επέτειος πέρασε σχεδόν απαρατήρητη.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό: το βιβλίο του Λιούις «Το χρονικό της Νάρνια» ανέβασε τον συγγραφέα του στην κατηγορία του Τόλκιν. Και το «Shadowlands», η ταινία για τη ζωή του με πρωταγωνιστή τον Αντονι Χόπκινς, συγκίνησε εκατομμύρια θεατές.
Ο Αλντους Χάξλεϊ ποτέ δεν προσείλκυσε αυτού του είδους την προσοχή. Κι όμως, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να τον θεωρήσουμε τον πιο οραματικό από τους δύο. Διότι μία από τις ειρωνείες της Ιστορίας είναι ότι όψεις του διαδικτυωμένου μέλλοντός μας παρουσιάζουν ομοιότητες με τους ευφάνταστους εφιάλτες του Χάξλεϊ και του συμφοιτητή του στο Ιτον, Τζορτζ Οργουελ. Ο Οργουελ φοβόταν ότι θα μας κατέστρεφαν τα πράγματα που φοβόμαστε – ο κρατικός μηχανισμός επιτήρησης που τόσο ζωηρά περιγράφεται στο «1984». Ο εφιάλτης του Χάξλεϊ, που περιγράφεται στον «Γενναίο νέο κόσμο», ήταν ότι θα καταστραφούμε από πράγματα που μας ευχαριστούν.
Ο «Γενναίος νέος κόσμος» εκδόθηκε το 1932. Εκτυλίσσεται στο Λονδίνο στο μακρινό μέλλον –2540 μ.Χ.– και περιγράφει μια φανταστική κοινωνία, αντλώντας από δύο πηγές έμπνευσης: τη νοερή προέκταση των επιστημονικών και κοινωνικών τάσεων της εποχής και την πρώτη επίσκεψη του Χάξλεϊ στις ΗΠΑ, όπου τον εξέπληξε το πώς ένας πληθυσμός μπορούσε να καθυποτάσσεται από τη διαφήμιση και τον καταναλωτισμό. Ως διανοούμενος γοητευμένος από την επιστήμη, μάντευε ότι η επιστημονική πρόοδος θα έδινε στους ανθρώπους δυνάμεις που θεωρούνταν αποκλειστικό προνόμιο των θεών.
Περιγράφει τη μαζική παραγωγή βρεφών μέσω αυτού που σήμερα θα αποκαλούσαμε «γονιμοποίηση in vitro», την παρέμβαση στην ανάπτυξη των παιδιών ώστε να δημιουργούνται «κάστες» που θα προσαρμόζονταν αδιαμαρτύρητα σε προκαθορισμένους κοινωνικούς και οικονομικούς ρόλους. Στον κόσμο αυτό κανένας δεν αρρωσταίνει, δεν υπάρχουν πόλεμοι. Η δυστοπία του Χάξλεϊ είναι μια ολοκληρωτική κοινωνία, που την κυβερνά μια υποτιθέμενα καλοπροαίρετη δικτατορία, της οποίας οι υπήκοοι έχουν προγραμματιστεί να απολαμβάνουν την υποταγή τους μέσα από τον χειρισμό της συμπεριφοράς και τη χρήση ενός ναρκωτικού –του «σόμα»– που είναι πολύ πιο ευχάριστο από οποιοδήποτε γνωρίζουμε σήμερα. Οι κυβερνήτες του Γενναίου Νέου Κόσμου έχουν καταφέρει να κάνουν τους ανθρώπους να αγαπούν την υποδούλωσή τους.
Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι στο οργουελιανό μέτωπο, τα πάμε μάλλον καλά – όπως έδειξαν οι πρόσφατες αποκαλύψεις του Εντουαρντ Σνόουντεν. Εχουμε οικοδομήσει έναν κρατικό μηχανισμό επιτήρησης που θα έκοβε την ανάσα του Οργουελ. Και είναι αλήθεια ότι η ικανότητα του Ιντερνετ να διευκολύνει τέτοιας έκτασης επιτήρηση είναι αυτό που τράβηξε περισσότερη προσοχή. Εν τω μεταξύ όμως, ξεχάσαμε τη διαίσθηση του Χάξλεϊ. Δεν παρατηρήσαμε ότι ο έρωτάς μας για τα ψηφιακά παιχνίδια, η ακόρεστη όρεξή μας για Facebook, Google και άλλες «δωρεάν» υπηρεσίες που μας προσφέρονται με αντάλλαγμα προσωπικά μας δεδομένα, μπορούν να αποδειχθούν το ίδιο ισχυρό ναρκωτικό όσο το «σόμα» για τους κατοίκους του Γενναίου Νέου Κόσμου.
Αναμφίβολα, λοιπόν, αξίζει τον κόπο να αφιερώσουμε μια σκέψη στον συγγραφέα ο οποίος διαισθάνθηκε ένα μέλλον όπου θα καταλήγαμε να αγαπάμε την ψηφιακή μας υποδούλωση.