Τελικά, οι δύσκολοι καιροί που περνάμε έχουν την απροσδόκητη ωφέλεια για τις δημοσιογραφικές βιβλιοθήκες: Πλουτίζουν το ράφι Πολιτισμός, Θέατρον με ενδιαφέρουσες πληροφορίες για λειτουργία του Εθνικού Θεάτρου στην πρώτη δεκαετία του (1930-1941), με ανέκδοτο σε μεγάλο ποσοστό υλικό, από τις θεατρικές συλλογές του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) του Μάνου Χαριτάτου, στον οποίον και αφιερώνεται ο τόμος αυτός, έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης 2013. Το MIET έχει ενσωματωθεί από το 2009 με το ΕΛΙΑ και λειτουργεί ως τμήμα του. Στην εισαγωγή του τόμου «Εθνικό Θέατρο – Τα πρώτα Χρόνια (1930-1941)» εκφράζουν τους λόγους που ώθησε το Δ.Σ. της Εθνικής Τράπεζας, και ονομαστικά, τον πρόεδρο κ. Γιώργο Π. Ζανιά, και τον διευθύνοντα σύμβουλο της E.T. κ. Αλέξανδρο Τουρκολιά να προβούν σ’ αυτή την έκδοση του MIET, όπου στο Δ.Σ. ο κ. Γ. Π. Ζανιάς είναι πρόεδρος και αντιπρόεδρος ο κ. Δημοσθένης Κοκκινίδης, με γενικό διευθυντή τον κ. Διονύση Καψάλη.
Γράφουν, λοιπόν, και συνυπογράφουν, οι κ. Ζανιάς και Τουρκολιάς ότι: «αποτελεί μια ακόμη κοινωνική προσφορά της Εθνικής Τράπεζας, η οποία το 2011 έκλεισε 170 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και παραμένει πάντα στην πρώτη γραμμή της χρηματοπιστωτικής εργασίας, χωρίς ποτέ να παραμελήσει τον ρόλο του κορυφαίου χορηγού των τεχνών και των γραμμάτων στη χώρα μας. Δυστυχώς, ο ιδρυτής του ΕΛΙΑ, -προσθέτουν- ο αλησμόνητος Μάνος Χαριτάτος, δεν είναι πια μαζί μας για να χαρεί και αυτόν τον καρπό του οράματός του! Το Εθνικό Θέατρο αποτελεί ζωτικό θεσμό που κέρδισε την εμπιστοσύνη του κόσμου και σαν καταλύτης απελευθέρωσε δημιουργικές δυνάμεις μέσα στην κοινωνία. H σοβαρότητα του ρεπερτορίου, το πλήθος των ανθρώπων που τίμησαν με το ταλέντο τους τη σκηνή του Εθνικού την πρώτη δεκαετία της λειτουργίας του, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, καλλιτέχνες και άνθρωποι των γραμμάτων προβάλλονται μέσα από τα έργα στα οποία πρωταγωνίστησαν ή πήραν μέρος, μέσα από αναμνηστικές φωτογραφίες, πορτρέτα, ακόμα και γελοιογραφίες. Στόχος των γελοιογράφων, και δη του Φωκίωνος Δημητριάδη είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου, υπουργός Παιδείας που προσπαθεί ν’ ανοίξει το Εθνικό Θέατρο τα δύο πρώτα χρόνια και δεν το κατορθώνει διότι προσκρούει στην αντίδραση του γενικού διευθυντού Ιωάννη Γρυπάρη. Γι’ αυτό φωνάζουν έναν… διαρρήκτη – η συνέχεια στη γελοιογραφία που δημοσιεύτηκε στο σατιρικό φύλλο «Φανός» (10-13-3 1932), ενώ σε προγενέστερη, πάλι στον «Φάνο» (19-22-3 1931) έχει άρρωστο, κατάκοιτο από γρίπη, τον Γρυπάρη, και ο ιατρός-νοσοκόμος Γεώργιος Παπανδρέου του κουνά τη φιάλη με το ρετσινόλαδο απειλητικά «Διάλυσις Εθνικού Θεάτρου», ενώ η λεζάντα εξηγεί «H μεγάλη Γρίππη – Γρυπάρα!».
Συμπέρασμα για την έκδοση αυτού του τόμου: «Το ακατάβλητο πάθος και το πείσμα των νέων ανθρώπων που τολμούν και ανοίγουν δρόμους μέσα από εμπόδια και αγκυλώσεις του παρόντος, είναι οι μόνες πραγματικές εγγυήσεις που διαθέτουμε ως κοινωνία για να βγούμε από την οικονομική κρίση. Τη δημιουργικότητα και την πρωτοβουλία στηρίζει η Εθνική Τράπεζα παίρνοντας παράδειγμα από τις τέχνες, όπου η δημιουργικότητα βρίσκει τρόπους και στους πιο δύσκολους καιρούς». Ακολουθούν οι υπογραφές και μετά – συναρπαστική η διαδικασία του ξεφυλλίσματος του τόμου που ζωντανεύει μια άγνωστη εποχή για την πλειοψηφία. Ηθοποιοί, όπως η Κατίνα Παξινού – Ηλέκτρα, Σοφοκλής, ο Αλέξης Μινωτής Αμλετ, ο Αιμίλιος Βεάκης – Βασιλεύς Ληρ και αργότερα η Ελένη Παπαδάκη, ο Μάνος Κατράκης, από το φωτογραφικό αρχείο του Τάσου Μελετόπουλου και του Λέοντος Φραντζή, σε κορυφαίες ερμηνείες τους με σκηνικά – κοστούμια του Κλεόβουλου Κλώνη και, στον «Αμλετ» του 1937 από τον ανατέλλοντα ενδυματολόγο Αντώνη Φωκά εντυπωσιάζουν τους νεότερους και μελαγχολούν τους παλαιότερους που τους πρόλαβαν σε μετέπειτα ρόλους – σταθμούς. Οπως γράφει η Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη: «Από τη γέννησή του, το Εθνικό Θέατρο κλήθηκε ν’ αποτελέσει έναν επίσημο, συνεκτικό και συμπαγή φορέα σ’ έναν τόπο που είχε δοκιμαστεί από δραματικές κρίσεις. Το «αστικό» και μαζί «Εθνικό» θέατρο του βενιζελισμού, το «Ευρωπαϊκό» Θέατρο του Φώτη Πολίτη, το «ελληνικό» θέατρο του Κωστή Μπαστιά και του Δημήτρη Ροντήρη, το «αντιδραστικό» θέατρο για την Αριστερά, το θέατρο που στάθηκε ο «αντίζηλος» της Κοτοπούλη και της Κυβέλης, το θέατρο που ενέπνευσε αποφασιστικά τον νεαρό Κάρολο Κουν και απογοήτευσε τον Σεφέρη «με το επίσημο κακό γούστο του», θέατρο καλό ή κακό, αναγκαίο ή περιττό, το Εθνικό Θέατρο για την ιστορία του ελληνικού θεάτρου -καταλήγει η Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη- είναι ασφαλώς ένα ορόσημο». Το ίδιο ισχύει και για τον τόμο «Τα πρώτα χρόνια» που σε πρώτη ανάγνωση και σε ένα δεύτερο ξεφύλλισμα έχει πολλά να διδάξει και στο δικό μας Εθνικό Θέατρο. Εκτός από τους γελοιογράφους μας που τους εμπνέουν οι πολιτικοί, ίσως γιατί αυτοί παίζουν επαγγελματικό «θέατρο».