Ισως έπραξε σωστά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και δεν παρέστη στην επίσημη τελετή έναρξης της ελληνικής προεδρίας της Ε.Ε. προχθές. Η απουσία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ένα ηχηρό ράπισμα στο κατεστημένο της Ευρώπης και υπερήφανο ξεκαθάρισμα των πραγμάτων: Εδώ είναι Ελλάδα, η χώρα όπου οι θεσμοί υπάρχουν είτε για να τους υποτάσσουμε στις δικές μας προθέσεις είτε για να τους απορρίπτουμε. Εδώ, πολλοί από εμάς πιστεύουν ότι έχουν δικαίωμα να κάνουν ό,τι θέλουν, ότι για δικούς τους λόγους –οι οποίοι είναι πάντα απόλυτοι και δεν χωρούν κανένα συμβιβασμό– αυτοί είναι υπεράνω κάθε θεσμού, κάθε νόμου, κάθε υποχρέωσης, κάθε κανόνα συμπεριφοράς. Οι λέξεις «αυτοσχεδιασμός» και «αυθαιρεσία» θα έπρεπε να είχαν προστεθεί στο εθνόσημο.
Η τακτική του κ. Τσίπρα έχει μακρά παράδοση. Η ηχηρή απουσία, η καταγγελία και η απαξίωση, πάντα εις το όνομα μιας αγνότερης διαδικασίας, είναι από τα βασικά όπλα στη φαρέτρα των πολιτικών, συνδικαλιστών και άλλων αιώνιων εφήβων μας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ιλιάδα αρχίζει με την μήνιν του Αχιλλέα, τη βλοσυρή αποχή του από το πεδίο των μαχών επειδή εθίχθη από τον βασιλιά Αγαμέμνονα. Η τακτική αυτή βασίζεται στον ναρκισσισμό του καθενός, που πιστεύει πως αυτός ξέρει καλύτερα από τους άλλους, και από τη βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι όταν τα γεγονότα δεν μας ευνοούν, το παιχνίδι είναι στημένο και εμείς τα θύματα πλεκτάνης. Οντως, πολλές φορές στην Ιστορία των Ελλήνων το παιχνίδι ήταν στημένο από εγχώριους και διεθνείς παράγοντες. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να λειτουργεί σαν άλλοθι για την αποποίηση της ευθύνης της συμμετοχής στην πολιτική. Τη δικτατορία και τον αυταρχισμό έχουμε ευθύνη να τον καταπολεμούμε με κάθε μέσο, τη Δημοκρατία τη στηρίζουμε με τη συμμετοχή μας – οτιδήποτε άλλο την υπονομεύει, την αφήνει στα χέρια αποφασισμένων μειοψηφιών. Η περιπέτεια της ανώτατης εκπαίδευσης τις τελευταίες δεκαετίες δείχνει πού οδηγεί η απάθεια των πολλών μπροστά στην αποφασιστικότητα των ολίγων.
Οπως η απάθεια, η τακτική της αποχής καταστρέφει τους θεσμούς αλλά και αυτόν που την εφαρμόζει, επειδή αφήνει το πεδίο αποφάσεων ελεύθερο σε άλλους. Για να πείσει το εγχείρημα της αποχής, βασίζεται στη ρήξη, στην (συνήθως) αυθαίρετη ερμηνεία του απόντος ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο συμβιβασμού, ότι η διαδικασία είναι τόσο διεφθαρμένη που η διάλυσή της είναι η μόνη επιλογή. Η αποχή συνήθως δεν αποκομίζει κανένα κέρδος για τον απέχοντα πέρα από την απατηλή γλύκα της αυτοϊκανοποίησης και την αίσθηση της ηθικής υπεροχής. Απουσιάζοντας από την τελετή έναρξης της ελληνικής προεδρίας, ο Αλέξης Τσίπρας έδειξε τι γνώμη έχει για τη διαδικασία, αλλά και ποια είναι η προσφιλής του τακτική. Ενώ διστάζει όποτε η ρήξη αφορά τους συντρόφους του στον ΣΥΡΙΖΑ, όταν αφορά την Ευρώπη και τη χώρα του, εφαρμόζει χωρίς δεύτερη σκέψη τις πρακτικές του αμφιθεάτρου – της ρήξης, του «όλα ή τίποτα». Οσο η χώρα προχωρεί –με βήματα μπρος, με βήματα πίσω– ο κ. Τσίπρας ξιφουλκεί και καταγγέλλει. Φαίνεται να πιστεύει ότι η υπονόμευση της πραγματικότητας οδηγεί όχι σε αδιέξοδα, αλλά στην πραγματικότητα που αυτός απαιτεί.