Η Ευρώπη δεν είναι κράτος και δεν μπορούμε να τη δούμε απλώς ως μια χώρα σε υπερμεγέθυνση. Είναι ένας υπερεθνικός οργανισμός, ο οποίος απαρτίζεται από 28 διαφορετικές χώρες με 500 εκατ. πολίτες. Αυτό γίνεται ολοένα και σαφέστερο όσο η κρίση λειτουργεί σαν σφήνα που διευρύνει διαχωριστικές γραμμές που πιστεύαμε ότι είχαν σβήσει. Η Ευρώπη, όμως, είναι πάνω από κράτος, πάνω από υπερκράτος. Είναι μια αφηρημένη έννοια η οποία έχει πολύ συγκεκριμένη εφαρμογή – ο καθένας μας περιμένει από την Ευρώπη μια ζωή απαλλαγμένη από τον φόβο και την απελπισία. Είναι η εγγύηση του κοινωνικού κράτους. Στις λίγες δεκαετίες ύπαρξής της, η υπό ενοποίηση Ευρώπη πέτυχε να καλύψει την ανάγκη για ασφάλεια όχι μόνο για τους πολίτες των χωρών-μελών της, αλλά να γίνει φάρος ανθρωπιστικών αξιών και πόθος για αμέτρητους κατοίκους άλλων περιοχών. Η έκρηξη οργής πολιτών στην Ουκρανία, λόγω της διακοπής της προσέγγισης της χώρας τους με την Ε.Ε., είναι δραματική έκφραση αυτής της προσμονής.
Η Ευρώπη σήμερα αντιμετωπίζει την πρώτη μεγάλη κρίση της, ύστερα από σχεδόν 70 χρόνια ευημερίας. Φυσικό είναι αυτό να προκαλεί συζητήσεις, γκρίνιες και αμφιβολίες. Η κρίση χρέους που εκδηλώθηκε πρώτα στην Ελλάδα, η λιτότητα που εφαρμόστηκε πριν δυναμώσουν οι εξασθενημένες οικονομίες με ανάπτυξη και μεταρρυθμίσεις, προκαλούν ανασφάλεια και αίσθημα στέρησης σε πολίτες σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Εάν είναι πολίτες χωρών που δανείζονται, χάνουν παροχές και προοπτικές ώστε να νοικοκυρευτούν τα δημοσιονομικά της χώρας τους· εάν ζουν σε χώρα που δανείζει, ο τρόπος που οι ηγέτες της Ευρώπης διαχειρίστηκαν την κρίση έδωσε στους πολίτες των πλούσιων χωρών την εντύπωση ότι οι άλλοι βάζουν χέρι στην τσέπη τους. Το 2010, όσο η Ε.Ε. καθυστερούσε να πάρει μέτρα για τη στήριξη της Ελλάδας, να θεσπίσει μηχανισμούς που θα έπρεπε να είχαν στηθεί πριν από την κρίση, στη Γερμανία φούντωνε η λαϊκίστικη οργή. Το ότι η Γερμανία έχει κερδίσει από τη διαιώνιση της κρίσης δεν έχει αλλάξει αυτήν την εντύπωση σε πολλούς πολίτες. Από την άλλη, η έπαρση των «Βορείων» προκαλεί την αντίδραση των «Νοτίων».
Θυμός, ταπείνωση, φόβος, ανασφάλεια είναι προσωπικά αισθήματα. Σε πιο συλλογικό επίπεδο, τρέφουν τη μισαλλοδοξία, την αίσθηση ότι κάποιοι μας απειλούν και ότι οι μόνοι σύμμαχοί μας είναι αυτοί που είναι σαν εμάς. Μεγάλο λάθος των σημερινών ηγετών της Ευρώπης είναι ότι οι καθυστερήσεις, οι αστοχίες της διάσωσης και η ενθάρρυνση για την επιστροφή σε εθνικά στερεότυπα ενεργοποίησαν παλιά ρήγματα. Από την άλλη, κράτησαν την Ελλάδα και άλλες χώρες μέσα στην Ευρωζώνη αλλά και τάραξαν τον μακάριο ύπνο όλων των Ευρωπαίων. Ξαφνικά, όλοι υποχρεωθήκαμε να σκεφτούμε τι σημαίνει «Ευρώπη» για εμάς. Οταν ο κάθε ψηφοφόρος πάει στις κάλπες στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να σκεφθεί αν θέλει να στηρίξει τη συνέχιση της ενοποίησης ή να αντισταθεί σε αυτήν.
Οι εκλογές του Μαΐου θα είναι ορόσημο στη σχέση του πολίτη με την Ενωση. Οι ευρωβουλευτές που θα μας εκπροσωπήσουν θα εκλέξουν τον επόμενο πρόεδρο της Επιτροπής. Αυτό ίσως φανεί μικρό βήμα, αλλά είναι μια άμεση σύνδεση μεταξύ των πολιτών και του κορυφαίου αξιώματος – κάτι που έλειπε. Αυτή η ιδιαίτερη «νομιμοποίηση» μπορεί να ενισχύσει την επόμενη Επιτροπή ώστε να επέλθει μια ισορροπία με το Συμβούλιο των αρχηγών κρατών – όπου σήμερα κυριαρχούν οι ισχυρότερες χώρες, με αποτέλεσμα η πολιτική της Ε.Ε. να εκφράζει τη βούληση της ισχυρότερης χώρας και όχι αναγκαστικά το συμφέρον της Ενωσης. Επίσης, οι εκλογές του Μαΐου αναμένεται να αναδείξουν κόμματα που επιδιώκουν τη διακοπή της ενοποίησης και την ενίσχυση του δικού τους έθνους. Κάτω από το κάλυμμα του «ευρωσκεπτικισμού» κρύβονται πολλές ετερόκλητες ομάδες, οι οποίες μαζί μπορούν να προκαλέσουν αρκετή ταραχή.
Νόμοι, κανονισμοί, οδηγίες και νέοι θεσμοί δεν «μιλούν» στους πολίτες. Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι ευρωβουλευτές που εκφράζουν τις ανάγκες μας, που επιδιώκουν –μέσα από την τριβή με τους πολιτικούς τους αντιπάλους– την οικοδόμηση μιας Ενωσης όπου η πολιτική και η οικονομία βρίσκονται σε ισορροπία. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινωνία η οποία θα εγγυάται στους πολίτες μια ζωή χωρίς τον φόβο να βρεθούν στον δρόμο, χωρίς δουλειά, χωρίς ιατροφαρμακευτική κάλυψη, χωρίς ελπίδα. Οσο δύσκολο κι αν φαίνεται, αυτή ήταν η επιτυχία των περασμένων δεκαετιών, ο λόγος να είμαστε στην Ενωση και ο μόνος δρόμος προς το μέλλον.
