Αν θες να είσαι παράδειγμα ανεξαρτησίας ανά τους αιώνες, αν θες να σε εμπιστεύονται ως καταφύγιο κεφάλαια και συνειδήσεις από όλο τον πλανήτη, αν φιλοδοξείς να παραμείνεις σταθερή εξαίρεση ευημερίας, τότε οφείλεις να έχεις μερικά βασικά αντανακλαστικά: Μεταξύ αυτών, να γνωρίζεις σε αβέβαιες περιόδους πότε ακριβώς θα κλείσεις την πύλη, πότε θα ενισχύσεις τα τείχη και πότε θα γεμίσεις νερό την κυκλική τάφρο που προστατεύει τ’ οχυρό σου. Ενα άλλο προτέρημα είναι, όταν αποφασίσεις να «κλειστείς», να το κάνεις διακριτικά ώστε να μην ερεθίσεις -ως εγωιστής- τους εταίρους σου. Ως προς το πρώτο, το ελβετικό έθνος δεν εξέπληξε. Στο δεύτερο απέτυχε.
Η πρώτη ευρωπαϊκή αντίδραση στο δημοψήφισμα με το οποίο οι Ελβετοί ψηφοφόροι ζήτησαν από την κυβέρνηση πλαφόν και για τους μετανάστες από την Ε.Ε. ήταν απότομη: «Η Κομισιόν διαπιστώνει ότι το αποτέλεσμα έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ελεύθερης διακίνησης». Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βίβιαν Ρέντινγκ είπε πως η Κοινή Αγορά (που η Βέρνη έχει συνυπογράψει) περιγράφει εξ αδιαιρέτου την ελεύθερη διακίνηση Ανθρώπων, Κεφαλαίων, Αγαθών και Υπηρεσιών – «δεν είναι ελβετικό τυρί για να έχει τρύπες». Οι Ελβετοί δεν μπορούν να επιλέγουν ό,τι τους συμφέρει, είναι το μήνυμα που εκπέμπουν οι Βρυξέλλες: Η Συνθήκη Ε.Ε.-Ελβετίας θα αλλάξει επί τα χείρω και η φάση της αβεβαιότητας ξεκινά για την ιδιόμορφη Δημοκρατία των Αλπεων.
Ο πάγος στη μετανάστευση από την Ε.Ε. είναι μια απόφαση που φέρνει σε αμηχανία την ίδια την ελβετική κυβέρνηση – η οποία τάχθηκε κατά των περιορισμών. Το δημοψήφισμα προτάθηκε από το υπερσυντηρητικό κόμμα και επικράτησε με ισχνή πλειοψηφία 20.000 ψήφων – κυρίως από την επαρχία. Τα αστικά κέντρα, οι ενώσεις επιχειρήσεων ή τραπεζών αντιτίθενται: Ενας στους τέσσερις εργαζομένους στο θρυλικό τραπεζικό της σύστημα είναι πολίτες της Ευρωζώνης. Η αναλογία τους σε φαρμακευτικές, ή άλλες πολυεθνικές είναι σχεδόν διπλάσια. Η Ε.Ε., εκτός του ότι περικυκλώνει την ορεινή χώρα, αποτελεί τον πρώτο και με συντριπτική διαφορά μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της. Οι δύο πλευρές θα διαπραγματευτούν στην επόμενη τριετία μια νέα συνθήκη μεταξύ τους, πιο περιορισμένη – ένθεν κακείθεν. Η Ευρωζώνη μοιάζει σήμερα αποφασισμένη να δώσει ένα μάθημα στην «εγωίστρια» Ελβετία. Στην πραγματικότητα και οι δύο πλευρές θα προσπαθήσουν να συμβιβαστούν σε μια πιο ήπια αλλαγή, όπως κάνουν αιώνες τώρα. Πιο σημαντικός είναι ο συμβολισμός της ελβετικής πρόκλησης: Το θέμα της μετανάστευσης είναι ένα τοξικό θέμα και μέσα στην Ε.Ε., από τη Μεγ. Βρετανία και την Ολλανδία, μέχρι τη Γαλλία και την Αυστρία. Η έμπρακτη ανακίνησή του από την Ελβετία κοροϊδεύει την ευρωπαϊκή επιχειρηματολογία για «έξοδο από την κρίση με περισσότερη ένωση». Ανάβει άλλη μια εστία σε ένα διχαστικό μέτωπο για την Ευρώπη.
Ως προς την Ελβετία; «Η αβεβαιότητα είναι δηλητήριο για τις επενδύσεις – και οι προσλήψεις αποτελούν επένδυση», προειδοποιεί η UBS Ζυρίχης σε σημείωμα προς τους πελάτες της. Γερμανοί πολιτικοί επισείουν τον κίνδυνο του να φύγουν από τη χώρα επιχειρήσεις και επενδύσεις. Μοιάζει υπερβολικός – και μάλλον δεν τρομάζει τους φορτωμένους με κεφάλαια Ελβετούς: Μεγαλύτερος κίνδυνος από το κύμα των 70.000 μεταναστών τον χρόνο είναι η πλημμυρίδα διεθνών κεφαλαίων που εισρέει στη χώρα κάθε φορά που οι παγκόσμιες αγορές αποσταθεροποιούνται: Κάνει ακριβό το ελβετικό φράγκο, βλάπτει τις εξαγωγές και υπό συνθήκες μπορεί να αποσταθεροποιήσει τη χώρα. Η ύπαρξη μουντζούρας στις λαμπρές προοπτικές της Ελβετίας (λόγω αντιπαράθεσης με την Ε.Ε. για τη φορολόγηση καταθέσεων ή το πλαφόν μετανάστευσης) μπορεί μέχρι και χρήσιμη να φανεί απέναντι σε ένα άλλο κύμα, δυνητικά πιο επικίνδυνο για τη Βέρνη: Αυτό των διεθνών κεφαλαίων.