Ανέφερα χθες την ευκολία με την οποία οι αγορές παραμέρισαν τα απογοητευτικά στοιχεία για την ανάπτυξη της Ιαπωνίας, προτιμώντας να καλπάσουν με αφορμή την εντυπωσιακή αύξηση της ρευστότητας που παρέχει η κεντρική τράπεζα της Κίνας (μια γαλαντομία που λιπαίνει το παγκόσμιο σύστημα). Ωστόσο, το πρόσφατο παρελθόν δείχνει ότι οι δείκτες θα μπορούσαν να έχουν την ίδια θετική αντίδραση στα κακά ιαπωνικά νέα, ακόμα κι αν δεν υπήρχε ανοδικός καταλύτης από την Κίνα. Στη συγκυρία που ζούμε, πολλές φορές τα κακά νέα διαβάζονται ως καλά από τους επενδυτές, τους οδηγούν σε αγορές: αυτό γιατί μια «κακή» ανακοίνωση προεξοφλεί πια μια ναυαγοσωστική πρωτοβουλία από τις κεντρικές τράπεζες, ένα σίγουρο αγοραστή, ένα χάπι εντ.
Λιγότερο από 24 ώρες από τις παραπάνω εξελίξεις σε Κίνα και Ιαπωνία, ήρθαν οι εξισορροπητικές τους – τα «ανάποδα τιμόνια»: το Πεκίνο για να διασκεδάσει την αίσθηση της πλημμυρίδας ρευστότητας (και απαιτήσεων που συσσωρεύονται), ανακοίνωσε ένα μέτρο που παραπέμπει στη νομισματική «αποστείρωση» που προτιμά η συντηρητική ΕΚΤ: η κεντρική τράπεζα θα αντλήσει ρευστότητα συνολικού ύψους σχεδόν $8 δισ. ζητώντας από τις εμπορικές τράπεζες να δεσμεύσουν ποσά σε προθεσμιακούς της λογαριασμούς. Σαν να λέει: «Μπορεί να μας ξέφυγε το πράγμα τον Ιανουάριο αλλά παραμένουμε σε εγρήγορση να το μαζεύουμε σιγά σιγά». Στην Ιαπωνία, το μενού της επόμενης μέρας των κακών νέων περιελάμβανε, όπως ήταν αναμενόμενο, το ιππικό: ανακοίνωση για συνέχιση των μέτρων νομισματικής τόνωσης, με αυξημένη μάλιστα ένταση. Η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας διπλασίασε την ισχύ ενός χρηματοδοτικού εργαλείου και είπε πως οι τράπεζες της χώρας μπορούν να πάρουν έως και διπλάσια ποσά φθηνών δανεικών, από ένα άλλο. Επίσης άφησε σταθερό το κεντρικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που προσθέτει στην οικονομία 70 τρισ. γιεν τον χρόνο. Το κεντρικό μήνυμα της ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας θυμίζει και πάλι ΕΚΤ – την αρχή της περίφημης πρότασης Ντράγκι: «Θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για… να πάρει μπρος η ιαπωνική οικονομία» (στο ρελαντί, εδώ και 25 χρόνια), να δώσουν περισσότερα δάνεια οι τράπεζες. Το Τόκιο έχει ανάγκη τον πληθωρισμό και θα κάνει τα πάντα για να τον αποκτήσει. Ο πρωθυπουργός Αμπε ξαναζήτησε από τους κοινωνικούς εταίρους να συμφωνήσουν σε υψηλότερα επίπεδα μισθών.
Οι κεντρικές τράπεζες Κίνας και Ιαπωνίας «δανείζονται» από την ΕΚΤ αποπληθωριστικά εργαλεία ή μηνύματα αποφασιστικότητας. Η ΕΚΤ πάλι πιέζεται να υιοθετήσει τη βασική τους στρατηγική: τόνωση με φρέσκο χρήμα, αν γίνεται, με τρόπο που να φτάσει στα γκισέ της λιανικής. Τα νομισματικά μέτρα τόνωσης των αγορών (αγορές ομολόγων, QE) όταν η ανάπτυξη έχει βαλτώσει δεν αποτελούν πλέον πειραματικά, «σκανδαλώδη» μέτρα: είναι η στάνταρ αντίδραση όταν μια οικονομία φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό, όταν δηλαδή οι τιμές, η παραγωγή και η απασχόληση μειώνονται. Το κάνουν εδώ και καιρό όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Αλλά η ΕΚΤ εξακολουθεί να διστάζει να ακολουθήσει ανοιχτά τον δρόμο αυτό. Παραμένουν εμπόδια, τόσο θεσμικά (βλ. Συνταγματικό Δικαστήριο Γερμανίας) όσο και πολιτικά. Επιπλέον δεν είναι καθόλου σίγουρο αν η ΕΚΤ αρχίσει να αγοράζει ομόλογα ότι τα σπρεντ θα μειωθούν, οι τράπεζες θα δανείσουν, η κοινωνία θα καταναλώσει, η οικονομία θα αναπτυχθεί: υπάρχουν πολλοί που εκτιμούν πως το χάσμα μεταξύ πυρήνα περιφέρειας θα ανοίξει. Τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο.
Σε κάθε περίπτωση τα περιθώρια για την Ευρωζώνη κλείνουν. Παρά τους ευσεβείς πόθους ή κάποιους θετικούς δείκτες, η οικονομία παραμένει επικίνδυνα κατατονική. Αφού η Ευρώπη δεν μπορεί να κάνει μια υπέρβαση στο μοντέλο λειτουργίας της, θα αρκεστεί αργά ή γρήγορα στα εργαλεία τόνωσης που χρησιμοποιούν όλοι οι άλλοι. Η αντίσταση είναι μάταιη.