Η έννοια του proxy war, της έμμεσης αντιπαράθεσης «διά αντιπροσώπου» δηλαδή, είναι παλιά όσο οι ανθρώπινες κοινωνίες. Η πρόσφατη ιστορία προσφέρει πλείστα παραδείγματα: από την αντιπαράθεση των (τότε) υπερδυνάμεων στο πεδίο του Αφγανιστάν μέχρι την αναμέτρηση παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων στο έδαφος της Συρίας. Η λέξη Frenemies πάλι είναι νεολογισμός (’50s): σύνθετη λέξη από τις αγγλικές «φίλος» και «εχθρός»: περιγράφει ένα σύμμαχο που έχει αντίθετα συμφέροντα ή έναν ανταγωνιστή που φέρεται ως φίλος.
Η διαφορά των 15 δισ. ευρώ μεταξύ «διαρροών του ΔΝΤ» και εκτιμήσεων Τράπεζας της Ελλάδος για τις κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών είναι η τελευταία εκδήλωση ενός proxy-war μεταξύ frenemies: Ευρωπαίοι απέναντι στους άλλους διεθνείς δανειστές της Ελλάδας – για το ποιος θα βάλει και πόσα στη χρηματοδότηση της Ελλάδας στο μέλλον (ή ποιος θα χάσει και πόσα). Η αντιπαράθεση μετράει πλέον χρόνια με σκιαμαχίες, χωρίς νικητή ή κατάληξη. Η παράτασή της όμως μπορεί να αποδειχθεί μοιραία για την ελληνική οικονομία – περισσότερο και από το αναχρονιστικό εγχώριο πολιτικό σύστημα ή τα πολωμένα αντανακλαστικά μιας καθημαγμένης κοινωνίας.
Το τελευταίο επεισόδιο δεν είναι το πρώτο. Στα τέλη του 2012, το ΔΝΤ κραδαίνοντας το καταστατικό του (που του απαγορεύει να εκταμιεύει δανεικά αν ο παραλήπτης δεν έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τον επόμενο χρόνο) είχε κρατήσει σκληρή γραμμή απέναντι στην Ευρωζώνη. Τότε οι Ευρωπαίοι απάντησαν με πασάλειμμα: Μια γενικόλογη δήλωση πως θα εγγυηθούν το χρέος της Ελλάδας, με ακόμα πιο γενικόλογες υποσχέσεις για μέτρα ανακούφισής του. Πέρασε ενάμισης χρόνος και οι υποσχέσεις «θάφτηκαν» στο μεγαλύτερό τους μέρος. Σε αυτό το διάστημα το Ταμείο «ξαναφόρτωσε» και υπενθυμίζει επιτακτικά στους Ευρωπαίους να πάρουν θέση, να αναλάβουν ευθύνη. Αφού οι Ευρωπαίοι καταφεύγουν σε μη συμβατικά όπλα υπαναχώρησης, το ΔΝΤ χρησιμοποιεί μη συμβατικές διαρροές για να θυμίσει την εκκρεμότητα.
Πού θα οδηγήσει; Η Ευρώπη δεν θα υιοθετήσει τους ισχυρισμούς του Ταμείου, ούτε θα σπεύσει να πάρει πάνω της την Ελλάδα. Αυτό που θα κάνει για να μαλακώσει το ΔΝΤ, είναι ίσως να συμφωνήσει να αφήσει εκτός πρόσβασης για την ελληνική κυβέρνηση τα υπόλοιπα του ΤΧΣ. Ετσι ελπίζει να αγοράσει τη σιωπηλή συναίνεση του ΔΝΤ στον χειρισμό της ελληνικής περίπτωσης, να αγοράσει λίγο ακόμα χρόνο. Σε αυτό το θολό πλαίσιο ανταγωνισμού των δανειστών, δεν περνάει η γραμμή «όχι νέο πρόγραμμα, αφού υπάρχει το μαξιλάρι των αδιάθετων κεφαλαίων του ΤΧΣ». Συνδυάστε και τις διαρροές (Die Welt: «Η Γερμανία εξετάζει το ενδεχόμενο στο εξής η Ελλάδα να δεσμεύεται για επίτευξη στόχων κι όχι λήψη μέτρων») και η επόμενη μέρα αρχίζει να διαγράφεται: Ενα δανειακό πρόγραμμα λιγότερο ταπεινωτικό στους όρους, πιο ευπώλητο – με τη Δαμόκλειο Σπάθη σταθερά πάνω από την ελληνική οικονομία.
Ενας proxy war είναι αναμέτρηση «περιορισμένης ευθύνης». Τις συνέπειες των συγκρούσεων πληρώνουν πρώτα οι άμεσα εμπλεκόμενοι. Θα περίμενε κανείς πως η Ευρώπη, που βιάζεται να επουλώσει τραύματα, θα είχε μάθει να προστατεύει αποτελεσματικότερα το πιο ευπαθές μέλος της. Θα περίμενε κανείς ότι το ΔΝΤ θα είχε αντιληφθεί πως για το καλό όνομα των προγραμμάτων είναι σημαντικό οι διαπραγματεύσεις κορυφής να γίνονται πιο υπεύθυνα – κι όχι με την τακτική «τα σφυρίζουμε στη νύφη να τα ακούει η πεθερά». Δυστυχώς, αυτός ο proxy war θα έχει μέλλον. Μπορείς να ερμηνεύσεις την πίεση του ΔΝΤ – ως «πίεση προς την ελληνική κυβέρνηση ενόψει κρίσιμων διαπραγματεύσεων». Αλλά είναι μια ελληνοκεντρική ερμηνεία που μένει στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης. Ενας proxy war, εξ ορισμού, εμπεριέχει περισσότερα.