Αίφνης ένα κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον Βασιλέα Παύλο –πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του– ανέσυρε μνήμες από την παλαιά τάξη πραγμάτων. Σκηνοθέτης ο δημοσιογράφος κ. Νίκος Πολίτης. «Ενα πραγματικά μεγάλο και πολύ καλό έργο», άρχισε να λέει ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος –πρώην των Ελλήνων– πριν τον καταβάλει η συγκίνηση για να συνεχίσει με λυγμούς, απευθυνόμενος στους θεατές: «Θα δείτε σε αυτό το ντοκιμαντέρ όχι μόνον έναν ασυνήθιστο βασιλέα, αλλά πάνω από όλα έναν καλό άνθρωπο».
Αλλά αυτός «ο καλός άνθρωπος» –η Ελένη Βλάχου είχε προσθέσει και τον χαρακτηρισμό «καλός οικογενειάρχης»– ήταν ένας από τους πλέον επιδέξιους μονάρχες, που εισήγαγε τολμηρότατες τομές στην πολιτική ζωή της χώρας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του.
Ανήλθε στον θρόνο το Απρίλιο του 1947, σε μία κρισιμότατη στιγμή. Ο Εμφύλιος εμαίνετο, είχαν προηγηθεί ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η γερμανική κατοχή. Η χώρα, καθημαγμένη. Το πολιτικό σύστημα, σε αποσύνθεση. Σε σχέση με την εποχή εκείνη, η σημερινή κρίση μοιάζει με τρικυμία εν ποτηρίω.
Κατηγορούσαν η Αριστερά και ενίοτε το Κέντρο τον βασιλέα Παύλο ως τον θεματοφύλακα της Δεξιάς. Αλλά η είσοδος Φιλελευθέρων στην Αυλή έγινε επί της βασιλείας του. Πέραν τούτου, οι αντιρρήσεις του βασιλέως Παύλου σχετικά με την κάθοδο του Αλεξάνδρου Παπάγου στην πολιτική εξερέθισαν τη Δεξιά.
Το ίδιο συνέβη και με την ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, μετά τον θάνατο του στρατάρχου-πρωθυπουργού, παρά την προτίμηση που είχε εκδηλώσει υπέρ του Στέφανου Στεφανόπουλου η πλειοψηφία των βουλευτών του Ελληνικού Συναγερμού.
Η Δεξιά εξεμάνη για μία φορά ακόμη όταν, το 1963, ο Παύλος έδωσε εντολή στον Γεώργιο Παπανδρέου να σχηματίσει κυβέρνηση ενώ δεν διέθετε τη δεδηλωμένη [πλειοψηφία 151 βουλευτών], με δικαίωμα διαλύσεως της Βουλής.
Οι πολιτικές παρατάξεις ανέμεναν από τον μονάρχη να λειτουργήσει ως κομματάρχης εξυπηρετικός των συμφερόντων και των επιδιώξεών τους. Το καθήκον επέβαλε στον βασιλέα να ενεργεί με στόχο τη διαμόρφωση σταθερού πολιτικού συστήματος, μετά τον εμφύλιο σπαραγμό.
Στο ντοκιμαντέρ του κ. Πολίτη, ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης επισημαίνει ότι η πορεία των πολιτικών πραγμάτων στην Ελλάδα θα ήταν διαφορετική εάν δεν επισυνέβαινε ο θάνατος του Σοφοκλή Βενιζέλου, τον Φεβρουάριο του 1964, και του βασιλέως Παύλου στις 6 Μαρτίου του ιδίου έτους. Παίζουν ασφαλώς ρόλο και οι συμπτώσεις στην Ιστορία. Αλλά το παλαιό καθεστώς κατέρρευσε από την ανικανότητα των πολιτικών ηγετών, που είχαν αναδειχθεί από τη μοναρχία. Οι ευθύνες, φυσικά, αποδόθηκαν καθ’ ολοκληρίαν στον βασιλέα Κωνσταντίνο – πρώην των Ελλήνων.
Ας μην πλανώνται οι «δημοκρατικές δυνάμεις» της χώρας για τον ρόλο τους στην πολιτειακή αλλαγή. Τη μοναρχία υπονόμευσαν θανάσιμα οι πραξικοπηματίες του 1967. Το τελικό πλήγμα εδόθη από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με το δημοψήφισμα του 1974, που ήταν μία μάχη όλων των πολιτικών κομμάτων εναντίον ενός – του Κωνσταντίνου.
Απηλλάγη το πολιτικό σύστημα της μεταπολιτεύσεως από το Στέμμα και όντως επρόκοψε, οδηγώντας τη χώρα σε πλήρη εξάρτηση από τους δανειστές της. Αυτά, δίχως καμία πρόθεση υπονομεύσεως του πολιτειακού μας συστήματος, αλλά ως πρώτη απόπειρα αναθεωρήσεως κατεστημένων αντιλήψεων εξ αφορμής ενός ντοκιμαντέρ.