Η ετήσια έκθεση του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά καταγράφει την εφιαλτική εικόνα ενός κόσμου όπου η παραγωγή ναρκωτικών ουσιών αυξάνεται και η κατάχρηση εξαπλώνεται, όπου μία νέα ψυχοδραστική ουσία κατασκευάζεται κάθε μέρα, όπου μεγάλες περιοχές του πλανήτη δεν έχουν αρκετά φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου, ενώ σε άλλες το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η κατάχρηση τέτοιων συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Την ίδια ώρα, όπως δείχνει και η εμπειρία στην Ελλάδα, ενώ οι κοινωνικές συνθήκες ευνοούν την εξάπλωση του προβλήματος, οι προσπάθειες πρόληψης και θεραπείας δυσχεραίνονται από τις περικοπές σε χρήματα και προσωπικό που επιβάλλει η κρίση.
Η έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά (INCB) για το 2013 υπογραμμίζει ότι για κάθε ένα δολάριο που ξοδεύεται για προγράμματα θεραπείας και πρόληψης εξοικονομούνται μέχρι και δέκα δολάρια. Παραθέτει, όμως, και το γεγονός ότι από τους περίπου 4,5 εκατομμύρια χρήστες ουσιών που χρειάζονται θεραπεία, μόνο ένας στους έξι είναι ενταγμένος σε κάποιο πρόγραμμα. Σύμφωνα με το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), για κάθε ευρώ που δίνεται για τη λειτουργία θεραπευτικών κοινοτήτων εξοικονομούνται από 4,6 ευρώ έως 6,5 ευρώ, ανάλογα με το αν ο θεραπευόμενος διαμένει σε κοινότητα ή αν παρακολουθείται ως εξωτερικός. Οπως σημείωσε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ, Γεράσιμος Νοταράς, «η εξοικονόμηση προκύπτει από τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας, δίωξης, απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, σωφρονισμού καθώς και των άλλων δαπανών που συνδέονται με τη ζωή στη χρήση και τις σχετιζόμενες δραστηριότητες».
Μιλώντας στην παρουσίαση της έκθεσης της INCB την περασμένη Τρίτη, ο κ. Νοταράς υπογράμμισε: «Η χρηματοδότηση προγραμμάτων θεραπείας δεν πρέπει να λογίζεται ως δαπάνη αλλά ως αποδοτική επένδυση… σε ένα φράγμα προστασίας απέναντι στις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στο πρόβλημα των ναρκωτικών». Από περίπου 10,2 εκατ. ανθρώπων που βρίσκονται φυλακισμένοι στον κόσμο, μεγάλος αριθμός πληρώνει την εμπλοκή του με τα ναρκωτικά. Στις ΗΠΑ, οι περισσότεροι έγκλειστοι σε ομοσπονδιακές φυλακές καταδικάστηκαν για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Στην Ελλάδα το ίδιο συμβαίνει.
Γι’ αυτόν τον λόγο, ο ΟΗΕ συστήνει στις κυβερνήσεις «να εξασφαλίσουν την επαρκή και σταθερή χρηματοδότηση των προγραμμάτων πρόληψης, θεραπείας και επανένταξης, ακόμα και σε περιόδους λιτότητας, προκειμένου να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή, να αντιμετωπιστεί η ζήτηση των ναρκωτικών και να μειωθεί το οικονομικό και κοινωνικό κόστος που συνδέεται με την εξάρτηση». Οπως ανέφεραν ο κ. Νοταράς και ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, Βασίλης Γκιτάκος, στην Ελλάδα η επιδείνωση του προβλήματος των ναρκωτικών φαίνεται στην επιδημία του HIV/AIDS στον πληθυσμό των εξαρτημένων, η εμφάνιση νέων ουσιών, η αύξηση κατά 20% της προσέλευσης στα θεραπευτικά προγράμματα, τα αιτήματα 15 τοπικών κοινωνιών για νέες μονάδες.
Το ΚΕΘΕΑ (έχω την τιμή να είμαι μέλος του Δ.Σ. του) λειτουργεί μονάδες σε 23 πόλεις και σε 18 σωφρονιστικά καταστήματα, προσφέροντας υπηρεσίες σε 6.000 άτομα (θεραπευόμενους και οικογένειες), με στόχο την πρόληψη, την απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη. Από την αρχή της κρίσης, έχει υποστεί 25% μείωση του προϋπολογισμού (από 23 εκατ. ευρώ στα 18 εκατ.), και μείωση του προσωπικού του, επίσης κατά 25%, καθώς αυξάνονται τα αιτήματα για θεραπεία. Ενώ τα μέλη του προσωπικού έχουν υποστεί μεγάλες μειώσεις μισθών (με μέσο όρο το 37%), συνεχίζουν την καθημερινή μάχη να προσφέρουν βοήθεια σε ανθρώπους που την έχουν ανάγκη – στους δρόμους, στα κέντρα όπου οι εξαρτημένοι μπορούν να πιουν έναν καφέ και να πλυθούν, στους συμβουλευτικούς σταθμούς, στις κοινότητες απεξάρτησης, στη μεγάλη προσπάθεια κοινωνικής επανένταξης.
Η έκθεση του ΟΗΕ εκφράζει τη διεθνή προσπάθεια συντονισμού της μάχης εναντίον των ναρκωτικών. Αυτόν τον καιρό, όμως, αρχίζει μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσον η πολιτική της απαγόρευσης έχει πετύχει. Οπου και αν οδηγήσει η συζήτηση, το γεγονός είναι ότι η ανάγκη για πρόληψη και για θεραπεία θα αυξάνεται συνεχώς. Εως τώρα, οι Ελληνες έχουν σταθεί στο ύψος τους. Η προσφορά στους εξαρτημένους, στους άστεγους, στους πεινασμένους –στην οποία συμμετέχουν αρκετοί φορείς και οργανισμοί, δήμοι, η Εκκλησία, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και εθελοντές– αποτελεί το σύνορο μεταξύ του πολιτισμού και της βαρβαρότητας. Και οφείλουμε όλοι να συμμετέχουμε σε αυτή τη μάχη.