Για όσους ζουν από κοντά τον αγώνα των παιδιών μας να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον μέσω της εκπαίδευσης είναι κοινός τόπος ότι οι σκληρότερα εργαζόμενοι Ελληνες είναι οι έφηβοι που ετοιμάζονται για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Ακολουθεί και το μεγάλο ερώτημα: Πού πάει όλος αυτός ο κόπος κι ενώ πολλοί νέοι Ελληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό, τα πανεπιστήμιά μας δεν παράγουν τα αποτελέσματα που αναλογούν στην προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά για να εισαχθούν; Η απάντηση είναι ότι από αυτό το τόσο ευάλωτο στάδιο της ζωής τους, οι νέοι μας αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν πολλές από τις σοβαρότερες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας.
Η πρόσφατη αποκάλυψη της «Κ» ότι η Ελλάδα κινδυνεύει με αποβολή από το Πρόγραμμα για τη Διεθνή Αξιολόγηση Μαθητών, γνωστό ως PISA, του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), ανέδειξε το εύρος της ασυνέπειας και της ανευθυνότητας πολιτικών προσώπων και κρατικών υπηρεσιών. Παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις της εθνικής συντονίστριας για το πρόγραμμα, το υπουργείο Παιδείας δεν προχώρησε στις προετοιμασίες ώστε να διενεργηθεί μέσα στον Μάρτιο και τον Απρίλιο η πιλοτική φάση για τον διαγωνισμό του 2015. Μόνο μετά το ρεπορτάζ (του Απόστολου Λακασά, την 25η Μαρτίου) το υπουργείο ανακοίνωσε ότι η πιλοτική φάση θα «πραγματοποιηθεί, όπως έχει προγραμματιστεί από το υπουργείο, σύμφωνα με τον χρονικό προγραμματισμό του ΟΟΣΑ για όλες τις χώρες του Βορείου Ημισφαιρίου, εντός του τριμήνου Μαρτίου – Μαΐου 2014».
Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να διεξαχθεί το πιλοτικό πρόγραμμα από 4 Μαρτίου έως 11 Απριλίου, με τη συμμετοχή 42 δημοσίων και ιδιωτικών γυμνασίων και λυκείων της Αττικής. Το υπουργείο δεν λέει πώς θα επισπεύσει τις διαδικασίες ώστε να προλάβει. Από το 2000 που θεσπίστηκε το πρόγραμμα PISA, δεν έχει συμβεί μια χώρα να μην καταφέρει να το εφαρμόσει επιτυχώς. Κάποιες από τις φτωχότερες χώρες της Νοτίου Αμερικής, της Βορείου Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας δυσκολεύτηκαν, αλλά στο τέλος κατάφεραν να επιλύσουν τα προβλήματά τους. Πιθανότατα και η Ελλάδα –η οποία συμμετέχει από το 2000– θα καταφέρει αυτό που πέτυχαν λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίες έμπαιναν στο σύστημα για πρώτη φορά. Στον διαγωνισμό του 2012 (διεξάγεται κάθε τρία χρόνια) συμμετείχαν περίπου 510.000 μαθητές από 65 χώρες ή οικονομικές περιοχές. Σε αυτόν, 15χρονα παιδιά εξετάστηκαν στα μαθηματικά, στις φυσικές επιστήμες και στην κατανόηση κειμένου. Από το 2000, καταγράφεται ότι οι Ελληνες μαθητές υστερούν σε αυτούς τους τομείς. Οι αποδόσεις τους συνέχισαν να είναι ανησυχητικά μέτριες, ενώ άλλων χωρών βελτιώθηκαν. Το 2009 η Ελλάδα είχε καταταγεί 25η, το 2012 βρέθηκε στη 42η θέση. Ενώ σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, οι μέτριες αποδόσεις οδήγησαν σε εθνικό προβληματισμό και μεγάλες προσπάθειες βελτίωσης, στην Ελλάδα οι αρμόδιοι αδιαφόρησαν.
Η χαλαρότητα επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της εκπαίδευσης, με τους ατελείωτους πειραματισμούς αφενός και την αποδόμηση του νόμου για την ανωτάτη εκπαίδευση αφετέρου. Προφανώς, δεν αρκεί να εξετάζουμε τα 15χρονα παιδιά μας – πρέπει να ελέγχουμε τους ενήλικες που βρίσκονται σε καίριες πολιτικές και κρατικές θέσεις για τη συνέπεια, τη σοβαρότητα και την υπευθυνότητά τους.