Ο αδαής, ο αμαθής και ο ημιμαθής: από τους τρεις ποιος είναι ο χειρότερος; Και οι τρεις, όταν επιμένουν να ομιλούν περί παντός του επιστητού! O αδαής είναι αυτός που δεν γνωρίζει το αντικείμενο, ο ανίδεος. Ο αμαθής είναι ο αμόρφωτος, που δεν έχει γνώσεις. Και ο ημιμαθής είναι αυτός που οι γνώσεις του είναι ανεπαρκείς και συγκεχυμένες, κυρίως στον τομέα που διατείνεται ότι κατέχει. Παρόλα αυτά συχνά συμβαίνει ο αδαής, ο αμαθής και πολύ περισσότερο ο ημιμαθής να μην προσπαθούν καν να ακούσουν αυτούς που κατά τεκμήριο έχουν πιστοποιημένη γνώση και εμπειρία. Και όταν εκφράζονται με τον φωνακλάδικο και απειλητικό τρόπο των δυναμικών μειοψηφιών είναι επιπλέον και επικίνδυνοι.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από την επικαιρότητα. Πολλοί θεωρούν ότι η Γερμανία επωφελήθηκε στο έπακρο από την κρίση εις βάρος ειδικά των οικονομικά και ως εκ τούτου πολιτικά ασθενέστερων. Οι Γερμανοί στο σύνολό τους ονομάστηκαν Ούννοι και συνεχιστές του Χίτλερ. Αυτή είναι μια διαδεδομένη άποψη και γενικά ένα αποδεκτό κλισέ. Ακόμα και οι καλοπροαίρετοι θεωρούν ότι είναι η απάντηση στις κακοήθειες που άκριτα χρησιμοποιούν μερικά γερμανικά people έντυπα. Αν κάποιος έχει διαφορετική γνώμη αντιμετωπίζεται υβριστικά και απαξιωτικά και απορρίπτεται ως βδέλυγμα και τον λούζουμε με όλα τα κοσμητικά επίθετα που έχει να παρουσιάσει η γλωσσική μας εφευρετικότητα.
Είναι τουλάχιστον άδικο να κατηγορούμε συλλήβδην τους Γερμανούς με τη δικαιολογία του ναζιστικού παρελθόντος. Οι ίδιοι οι Γερμανοί είναι αρκούντως ενοχοποιημένοι γι’ αυτό. Δείχνει μία βολική διαστρέβλωση και μία ασύγγνωστη επιθετικότητα που δεν οφείλεται πάντα στην αδαημοσύνη ή στην ημιμάθεια, αλλά στην αποσιώπηση της αλήθειας και τη διόγκωση των στερεοτύπων. Αντί, λοιπόν, για το υβρεολόγιο, αξίζει να συγκρατήσουμε δύο ειδήσεις που ήρθαν πρόσφατα από τη Γερμανία και που ως συνήθως αγνοήθηκαν.
Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης ζήτησε στις 7 Φεβρουαρίου από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο να εκδώσει μία προδικαστική απόφαση για να κρίνει ποιος είναι αρμόδιος για την προστασία του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή η Τράπεζα της Γερμανίας; Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου μπορεί να πάρει δεκαοκτώ μήνες για να εκδοθεί, αλλά το σημαντικό που πρέπει να συγκρατήσουμε από αυτήν την εξέλιξη είναι ότι η Γερμανία κάνει ένα ακόμα βήμα, αναγνωρίζοντας την πρωτοκαθεδρία των ευρωπαϊκών θεσμών έναντι των εθνικών.
Κανονικά δεν θα έπρεπε να μας εκπλήξει κάτι τέτοιο. Ενας Γερμανός πολίτης ενδιαφέρεται για την Ευρώπη και τη «νοιάζεται» όσο και τη χώρα του. Στη σύγχρονη Γερμανία το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας γερμανικής Ευρώπης τρομάζει πολλούς. Περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα πολλοί διανοητές, από τον Τόμας Μαν το 1945 έως και πρόσφατα τον Γιούργκεν Χάμπερμας και τον Ούλριχ Μπεκ, απορρίπτουν τη γερμανοποίηση της Ευρώπης και συνεχίζουν να « διαλογίζονται » για την Ευρώπη, να σκέπτονται την Ευρώπη και τους πολίτες της.
Η δεύτερη πρωτοβουλία έρχεται επίσης από τη Γερμανία. Πρόκειται για τη θέση μιας ομάδας επιφανών Γερμανών νομικών, πολιτειολόγων και οικονομολόγων (Glienicker Gruppe), που πρόσκεινται στα δύο μεγάλα κόμματα CDU και το SPD. Η πρόταση με τίτλο «προς μία Ενωση του Ευρώ» (Towards a Euro Union, 7/1/2014) θεωρεί ότι για την προστασία του ευρώ απαιτείται μία νέα Συνθήκη και ένα συνεκτικό σχέδιο για να αντικαταστήσει τα αποσπασματικά μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα και θα συνοδεύεται από δημοκρατική νομιμοποίηση μέσω κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης. Είναι ενδιαφέρον ότι ήδη στη Γαλλία η πρόταση αυτή φιλοξενήθηκε στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Notre Europe του Ζακ Ντελόρ και βρήκε θετική ανταπόκριση από εξίσου διαπρεπείς Γάλλους που ενδιαφέρονται για το μέλλον της Ευρώπης (βλ. εφημερίδα Le Monde, Pour une union politique de l’euro, 18/2/2014).
Θα ήταν ευχής έργο αν ενόψει των ευρωεκλογών κληθούν οι πολίτες να σκεφτούν και να συζητήσουν πρωτοβουλίες σαν κι αυτές. Ας μη μεταβάλλουμε για άλλη μία φορά τη συζήτηση στα τηλεοπτικά πάνελ σε κερκίδα ποδοσφαιρικού γηπέδου και την Ευρώπη σε κλωτσοσκούφι. Γιατί από τον αδαή, τον αμαθή ή τον ημιμαθή ακόμα χειρότερος είναι όχι αυτός που δεν ξέρει, αλλά αυτός που δεν θέλει να μάθει.
*Ο κ. Τάκης Αναστόπουλος είναι τ. διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.