Η εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ και της Δημοκρατικής Παράταξης δείχνει να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από την αρχή της μεταπολίτευσης. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η Κεντροαριστερά, με κορμό τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, δείχνει να έχει ισχυρή κοινωνική δυναμική. Οπου εμφανίζεται ενωμένη αποτελεί πλειοψηφική δύναμη: στον Δικηγορικό Σύλλογο, στο Τεχνικό Επιμελητήριο, σε μια σειρά συνδικάτων του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα και, φυσικά, σε πολλούς μεγάλους δήμους και περιφέρειες.
Αυτό το «κεντροαριστερό παράδοξο» είναι εύκολα εξηγήσιμο. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να κινδυνεύει να γίνει ένα κόμμα στελεχών, πρόκειται όμως για στελέχη με δυνατούς και ζωντανούς δεσμούς με την κοινωνία. Στελέχη τα οποία στους χώρους τους εξακολουθούν να εκφράζουν τις κοινωνικές δυνάμεις που όλα αυτά τα χρόνια συσπειρώθηκαν στο ΠΑΣΟΚ.
Ενα κόμμα φυσικά δεν μπορεί να ζήσει μόνο με στελέχη. Και για πολλά (πρώην) μέλη του, το ΠΑΣΟΚ σήμερα είναι απωθητικό, κυρίως για τις μνήμες που κουβαλά. Τις μνήμες της σκληρής λιτότητας που εγκαινιάστηκε το 2010 και εφαρμόστηκε συχνά με κακότεχνο και αντιφατικό τρόπο. Αλλα και τις μνήμες των φαινομένων διαφθοράς που κάθε τόσο φρεσκάρονται, πότε με τον Ακη και πότε με άλλους υπουργούς που βρίσκονται αντιμέτωποι με δικαστικές διώξεις. Οποιος μιλάει με φίλους του ΠΑΣΟΚ δεν θα έχει την παραμικρή αμφιβολία για την οργή που προκαλούν όλα αυτά ακόμη και σήμερα.
Θα υπάρχουν ασφαλώς ορισμένοι που θα τα βλέπουν με θετικό μάτι. Είναι όσοι θα ήθελαν να τελειώνουμε με το ΠΑΣΟΚ, να τελειώνουμε με ένα κόμμα που θεωρούν ότι ιστορικά φέρνει το κύριο βάρος της ευθύνης για τη σημερινή κρίση. Είναι όμως έτσι; Και αν ναι, ποια θα ήταν τότε η εναλλακτική λύση;
Το ΠΑΣΟΚ σίγουρα έχει κάνει πολλά λάθη. Αν όμως η τριακονταετία της μεταπολίτευσης ήταν η καλύτερη περίοδος του νεοελληνικού κράτους –και ήταν– τότε ασφαλώς το ΠΑΣΟΚ έχει μεγάλη συμβολή και σε αυτό. Αν ευθύνεται για τα ελλείμματα της δεκαετίας του ’80, «ευθύνεται» εξίσου για τη σταθεροποίηση της δεκαετίας του ’90 και την είσοδο στην ΟΝΕ. Και βέβαια ευθύνεται για την τρόικα, το Μνημόνιο, αλλά και το σημερινό «success story» και την αποφυγή της άτακτης χρεοκοπίας. Από τον καιρό μάλιστα που η Ν.Δ. περιδιάβαινε αμέριμνη το Ζάππειο, φλερτάροντας με τους «Αγανακτισμένους» κι έχοντας ξεχάσει τα κατορθώματα της κυβέρνησης Καραμανλή.
Με δύο λόγια, το ΠΑΣΟΚ συμπυκνώνει την εμπειρία της κυβερνώσας αριστεράς στον τόπο μας και της δύσκολης πορείας της από ένα κόμμα διαμαρτυρίας του 13% σε ένα κόμμα εξουσίας, που την κρίσιμη στιγμή σήκωσε πολύ περισσότερα από το βάρος της ευθύνης που του αναλογούσε. Αυτή η εμπειρία είναι πολύτιμη αν θέλει η Κεντροαριστερά να γίνει ξανά δύναμη εξουσίας. Αν θέλει, δηλαδή, να βάλει τη σφραγίδα της στις εξελίξεις και όχι απλώς να συγκεντρώσει ένα εφήμερο εκλογικό ποσοστό.
Γιατί ποια είναι η εναλλακτική λύση; Η Κεντροαριστερά της κριτικής που αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες της και η οποία ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζει την κυβερνητική πολιτική με εξωπραγματικούς ιδεολογικούς όρους, αρνούμενη να δει τα σκληρά διλήμματα που επιβάλλει η οικονομική πραγματικότητα; Ή μήπως η Κεντροαριστερά του «λαϊφστάιλ», για την οποία η πολιτική είναι ένα υστερόγραφο. Κάποιες θέσεις που θα διαμορφώσουν ορισμένοι φίλοι που δεν θέλουν να ξέρουν τίποτα για το χθες και ας ήταν (και αυτοί) ευνοημένοι της μεταπολίτευσης κοινωνικά, επαγγελματικά αλλά και οικονομικά.
Αυτή τη θεσμική μνήμη της κυβερνώσας αριστεράς επιχειρεί να διατηρήσει σήμερα η «Ελιά», συσπειρώνοντας τα στελέχη και τους πολίτες που μπορούν να διακρίνουν τα δέντρα χωρίς να χάνουν το δάσος. Το εγχείρημα μπορεί να αποτύχει. Μπορεί να χρειαστεί να διασχίσουμε την έρημο για πολλά χρόνια ακόμη. Θα πετύχει μόνο αν διατηρηθεί ζωντανός και πολιτικά υπολογίσιμος ο χώρος της Κεντροαριστεράς. Και βέβαια, αν διατηρήσουμε ζωντανή την επαφή με το παρελθόν μας. Γιατί από τα λάθη γινόμαστε σοφότεροι.
* Ο κ. Παντελής Καψής είναι υφυπουργός αρμόδιος για τη Δημόσια Τηλεόραση και υποψήφιος ευρωβουλευτής με την «Ελιά».