Ενας από τους πιο ασφαλείς δείκτες για την πορεία μιας επιχείρησης είναι ο αγγλιστί κρυπτογραφημένος ως «EBIDTA». Τα εις την ελληνικήν, «Κέρδη πριν από Τόκους, Φόρους και Αποσβέσεις» αντιστοιχούν, πιο απλά, στα Ακαθάριστα Κέρδη από τη Λειτουργία της Επιχείρησης. Οταν η οικονομία πηγαίνει καλά, το περίφημο EBIDTA βελτιώνεται και αντιστρόφως. Οσο βελτιώνεται, τόσο ευχερέστερα πληρώνει η επιχείρηση τα δάνειά της, ενώ περιορίζεται και η ένταση της φοροαποφυγής, κάποτε και της φοροδιαφυγής.
Δεν προσκομίζω τίποτε το καινούργιο με τα παραπάνω, αν και σε πάμπολλες περιπτώσεις, τα πράγματα δεν γίνονταν με αυτή την αυστηρή εταιρική τάξη. Για παράδειγμα, πολλές επιχειρηματικές μονάδες, την εποχή των εύκολων δανείων, χρησιμοποίησαν το άριστο EBIDTA τους για να διευρύνουν τον δανεισμό τους. Θα δικαιολογείτο εφόσον επρόκειτο για δανειακή υποστήριξη νέων επενδύσεων, που βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα και διευρύνουν την παραγωγή.
Ακόμη και τότε, βεβαίως, η ορθή πρακτική απαιτεί τον δανεισμό να προστίθεται στα φυλαγμένα παλαιότερα κέρδη της επιχείρησης, ώστε να χρηματοδοτείται με ίδιους πόρους η ανάπτυξη της παραγωγής. Πολύ συχνά, μάλιστα, όπως ταιριάζει στο προφίλ του μικρομεσαίου ελληνικού καπιταλισμού, οι κύριοι μέτοχοι των επιχειρήσεων όφειλαν να συνεισφέρουν πρόσθετα χρήματα, που θα ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες της επέκτασης.
Οι σκέψεις αυτές έρχονται στη συνέχεια όσων συζητήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα (19/4/2014) αλλά με μία προσθήκη. Γνωρίζετε ότι μετά τους δύο ελέγχους στο χαρτοφυλάκιο δανείων των τραπεζών, που έκανε η Τράπεζα της Ελλάδος (Blackrock I και ΙΙ) έχει ξεκινήσει ο μεγάλος έλεγχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στο πλαίσιο του νέου συστήματος εποπτείας των συστημικών τραπεζών της Ζώνης του Ευρώ (Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός), που θα τεθεί σε λειτουργία τον προσεχή Νοέμβριο.
Αν είμαι καλά πληροφορημένος, οι νέοι ελεγκτές έθεσαν ένα νέο βασικό κριτήριο, μέσω του οποίου επιδιώκουν να προσδιορίσουν ένα ανώτατο όριο δανεισμού των επιχειρήσεων από τις τράπεζες.
Σύμφωνα με τον «κανόνα», οι τράπεζες θα πρέπει να περιορίσουν τα δάνειά τους στο εξαπλάσιο του ετήσιου EBIDTA, όπως παρατηρήθηκε στην τελευταία διετία (2012-2013). Στην περίπτωση επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, το όριο διευρύνεται στο δεκαπλάσιο, ενώ στα έργα υποδομών ανέρχεται στο δωδεκαπλάσιο του EBIDTA. Αρκεί ένας πρόχειρος υπολογισμός για να φανεί πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η εφαρμογή του νέου αυτού περιορισμού.
Διαγράφεται ο κίνδυνος να επιβληθεί στην ελληνική οικονομία μια βίαιη μείωση της δανειακής θέσης των επιχειρήσεων. Η αποκλιμάκωση (deleverage) των ιδιωτικών δανείων κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα χρέη των επιχειρήσεων είναι βιώσιμα και ότι, επομένως, δεν απειλείται η κεφαλαιακή σταθερότητα των τραπεζών.
Μπορεί ο δανεισμός πολλών επιχειρήσεων να ανταποκρίνεται ήδη στο κριτήριο ή να μην απέχει κατά πολύ. Τι θα γίνει στις υπόλοιπες; Προφανώς, οι τράπεζες, μέσω των ειδικευμένων «bad banks» που δημιούργησαν, θα διαγράψουν μέρος των δανείων και θα στραφούν «κατά των παλαιών μετόχων». Η συνεισφορά νέων κεφαλαίων είναι η μόνη διέξοδος. Αν δεν το κάνουν οι παλαιοί μέτοχοι, θα βρεθούν νέοι. Συγχωνεύσεις και εξαγορές, δυστυχώς όμως και κλείσιμο επιχειρήσεων, είναι το νέο εργαλείο αναδιοργάνωσης του παραγωγικού ιστού της οικονομίας. Γιατί καλός καπιταλιστής είναι εκείνος που βάζει, πρώτος και καλύτερος, τα δικά του λεφτά εκεί που ζητεί να βάλουν κεφάλαια οι άλλοι, μέτοχοι, κράτος και, προφανώς, οι τράπεζες.