Ο Γεώργιος Γεννάδιος ήταν ένας επιφανής λόγιος του 19ου αιώνα, ο οποίος συνέβαλε με ποικίλους τρόπους στη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους: και ως πολεμιστής ο ίδιος στην Επανάσταση του 1821, κυρίως όμως ως ιδρυτικό στέλεχος θεσμών, όπως το Ορφανοτροφείο της Αίγινας (για τα ορφανά των αγωνιστών της Επανάστασης), το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Αρχαιολογική Εταιρεία. Για όλα αυτά, η Πολιτεία τον τίμησε με τον τίτλο του «Σωτήρος της πατρίδος».
Ο δευτερότοκος γιος του, Ιωάννης, κληρονόμησε και καλλιέργησε τα πνευματικά ενδιαφέροντα του πατέρα του, αλλά ακολούθησε διπλωματική καριέρα. Ως διπλωμάτης, συνέβαλε ώστε να γίνει αποδεκτή από τις μεγάλες δυνάμεις η συμμετοχή της Ελλάδος στο Συνέδριο του Βερολίνου το 1876. Διετέλεσε, επίσης, πρεσβευτής της Ελλάδος στο Λονδίνο και την Ουάσιγκτον. Σημαντικός, επιπλέον, ήταν και ο ρόλος του στην ίδρυση της έδρας Κοραή, στο Κολέγιο King’s του Πανεπιστημίου του Λονδίνου ― της παλαιότερης, αν δεν κάνω λάθος, πανεπιστημιακής έδρας Νεοελληνικών Σπουδών.
Αν τον θυμόμαστε σήμερα, όμως, είναι επειδή το 1922, δέκα χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Ιωάννης Γεννάδιος δώρισε την περίφημη βιβλιοθήκη του πατέρα του, την οποία εν τω μεταξύ ο ίδιος είχε συνεχίσει να εμπλουτίζει καθ’ όλη τη ζωή του, στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. (Σημειωτέον ότι αρχική πρόθεσή του ήταν να τη δωρίσει στην Αγγλική Σχολή, αλλά η οργή του για τη μεταστροφή της αγγλικής πολιτικής στο ζήτημα της Μικράς Ασίας τον έστρεψε προς τους Αμερικανούς.) Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται η βιβλιοθήκη ανεγέρθη λίγο αργότερα, με χορηγία του Ιδρύματος Κάρνεγκι, και κόστισε 270.000 δολάρια. Eτσι λοιπόν, μέσω της δωρεάς δύο ιδιωτών, του Ι. Γεννάδιου και του Α. Κάρνεγκι, σήμερα έχουμε στην Αθήνα μία από τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες για τις κλασικές σπουδές, αλλά και για τη νεοελληνική ιστορία, η οποία μάλιστα στεγάζεται σε ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στις παρυφές του Λυκαβηττού.
Ομως, εκτός από τη μελέτη του παρελθόντος, η Γεννάδειος επεκτείνει τις δυνατότητες που προσφέρει στην κοινωνία και στην παρουσίαση των σύγχρονων μορφών τέχνης. Αξίζει να την επισκεφθείτε, διότι ώς τις 30 Ιουνίου, στις αίθουσες και τον θαυμάσιο κήπο της, φιλοξενεί την έκθεση «A thousand doors», με έργα 30 δημιουργών από 15 χώρες. Διοργανώνεται από τον ΝΕΟΝ, τον Πολιτιστικό και Αναπτυξιακό Οργανισμό Δημήτρη Δασκαλόπουλου, σε συνεργασία με την περίφημη Whitechapel Gallery του Λονδίνου, που υφίσταται από το 1901 ως μουσείο σύγχρονης τέχνης χρηματοδοτούμενο από το αγγλικό Δημόσιο. (Ωρες λειτουργίας της έκθεσης: Δευτέρα και Τρίτη 9 π.μ.-5 μ.μ., Τετάρτη-Σάββατο 9 π.μ.-9 μ.μ., Κυριακή 12 μ.-6 μ.μ.).
Η διοργάνωση της έκθεσης είναι άρτια, η δε προθυμία και η εξυπηρετικότητα των εθελοντών που κατατοπίζουν τους επισκέπτες είναι υποδειγματικές. Πρωτίστως, όμως, χάρη στη δουλειά της Υβόνας Μπλάζγουικ, διευθύντριας της Whitechapel και επιμελήτριας της έκθεσης, ο επισκέπτης εκπλήσσεται ευχάριστα από τη «συνομιλία» του χώρου με τα έργα, για τα οποία, όπως εγράφη προσφυώς, μένεις με την εντύπωση ότι «υπήρχαν εκεί από πάντα». Αυτό που αποκομίζει εντέλει ο επισκέπτης είναι πόσο πλούσια και ερεθιστική μπορεί να είναι η σχέση της σύγχρονης τέχνης με την καθημερινότητα της ζωής στην πόλη ― κάτι το οποίο είναι άλλωστε ο σκοπός για τον οποίον υπάρχει ο οργανισμός ΝΕΟΝ.
Το τόλμημα της Γενναδείου και το άνοιγμα που πραγματοποιεί στη σύγχρονη τέχνη είναι μια απόδειξη της αρχής ότι, προκειμένου το παλιό να παραμένει ζωντανό, πρέπει να αγκαλιάζει το παρόν και, μέσω του τρόπου αυτού, να ανοίγεται στο μέλλον. Η έκθεση στη Γεννάδειο μπορεί να θεωρηθεί ως έργο-πιλότος για την πρόταση που έχει υποβάλει στον Δήμο Αθηναίων ο ΝΕΟΝ σχετικά με τον Εθνικό Κήπο. Η συγκεκριμένη πρόταση έχει ήδη εγκριθεί από τη Διαπαραταξιακή Επιτροπή του δήμου και αφορά τα εξής δύο: Πρώτον, την κηποτεχνική ανάπλαση σε οκτώ σημεία, από τον διεθνούς φήμης αρχιτέκτονα τοπίων Λουί Μπενές σε συνεργασία με το ελληνικό γραφείο «Doxiadis +», και, βεβαίως, με τη σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης Πρασίνου του δήμου. Δεύτερον, τη διοργάνωση ανάλογης έκθεσης, διμηνιαίας διάρκειας, με έργα επιλεγμένα ειδικά για τον Εθνικό Κήπο. Oλα αυτά, εξόδοις του ΝΕΟΝ, με έργα προερχόμενα από ξένες συλλογές, τα οποία ποτέ δεν έχουν εκτεθεί στη Ελλάδα. Δεν πρόκειται για ελληνική καινοτομία. Η έκθεση έργων σύγχρονης τέχνης σε δημόσιους χώρους και ειδικά σε κήπους είναι κοινότοπη πρακτική στο εξωτερικό.
Το σχέδιο εμποδίζεται από ομάδα περιοίκων, που ενδεχομένως αντιλαμβάνονται τον Εθνικό Κήπο ως ιδιωτικό κήπο τους, και οι οποίοι έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Δεδομένου ότι διανύουμε προεκλογική περίοδο για τον Δήμο Αθηναίων, στους διαφωνούντες έχουν προστεθεί και οι εκπρόσωποι της πολιτικής «αναπαλαίωσης»: ο Aρης Σπηλιωτόπουλος και ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης. Ο δε πρώτος διατείνεται ότι, εφόσον εκλεγεί, θα ακυρώσει την «παραχώρηση του Κήπου στα ιδιωτικά συμφέροντα» από την πρώτη ημέρα κιόλας! Καταλαβαίνω την απελπισία του ενός και την ιδεοληψία του άλλου. Διερωτώμαι, όμως, με πάσα ειλικρίνεια: γιατί όταν ένας ιδιώτης, ωθούμενος από το πάθος του, βάζει το χέρι στην τσέπη και προσφέρει για το κοινό καλό, εμείς πρέπει εκ προοιμίου να αντιδρούμε ορθώνοντας υστερίες, προκαταλήψεις και ιδεοληψίες, αντί να προσπαθούμε να δούμε πώς θα ενσωματώσουμε τις προθέσεις του στο κοινό συμφέρον;
Εντέλει, η πραγματικότητα έχει τη δύναμη να υπερτερεί και να επιβάλλεται ιδεοληψιών και προκαταλήψεων. Πηγαίνετε να δείτε με τα μάτια σας τι συμβαίνει τώρα στη Γεννάδειο. Eπειτα, απαντήστε μόνοι σας στο ερώτημα αν αξίζει τον κόπο να γίνει το ίδιο και στον Εθνικό Κήπο.