Βάλθηκαν να ευλογήσουν το… λόγιο σινάφι τους οι φιλόλογοι της φετινής Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων (ΚΕΕ) ή μήπως είναι τόσο μακάριοι στους πολυεπίπεδους κήπους του Ψυχικού -ως άλλες Βερσαλλιάδες- αποκομμένοι από τις κοινωνικές συνθήκες και τις γλωσσικές «παραλλάξεις» που τις εκφράζουν;
Ο Ιωάννης Μιχαήλ Παναγιωτόπουλος, που γεννήθηκε το 1901 και απεβίωσε το 1982, ήταν σημαντικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ποιητής, κριτικός και εκπαιδευτικός. Και σαφώς του αξίζουν τιμές, για τις οποίες, άλλωστε, οι σύγχρονοί του δεν ήταν φειδωλοί. Ενδεικτικά, το δοκίμιό του «Ο σύγχρονος άνθρωπος», απόσπασμα του οποίου δόθηκε χθες στους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας- Εκθεσης, γράφτηκε το 1966 και πήρε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου το 1967.
Ομως, είναι δυνατόν οι άνθρωποι της φετινής ΚΕΕ να επιλέγουν ένα τέτοιο παρωχημένο κείμενο για να δώσουν εναύσματα στους σημερινούς 18χρονους να μιλήσουν «για το έλλειμμα ανθρωπιάς και για δραστηριότητες που αποσκοπούν στον περιορισμό του», όπως ήταν η εισαγωγική ερώτηση; Η περιγραφή ενός τόσο επίκαιρου, πολύπλευρου ζητήματος εν μέσω οξύτατης ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα, εγκλωβίζεται σε βερμπαλισμούς του τύπου «Είναι πολύ ευκολότερο να γίνεις “μέγας ανήρ” παρά να γίνεις “μεγάλος άνθρωπος”. Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα μεγάλων ανδρών. Αλλά έχει πολύ λίγους “ανθρώπους” να παρουσιάσει», όπως λέει στο δοκίμιο ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος. Μιλάει αυτή η γλώσσα στους σημερινούς 18χρονους; Τους δίνει ερεθίσματα ώστε να αποτυπώσουν τις σκέψεις τους δομημένα και με τεκμηριωμένο λόγο;
Σαφώς ο μαθητής στο σχολείο οφείλει να έρχεται σε επαφή με κείμενα παλαιότερων γλωσσολογικών υφών, ώστε να μαθαίνει τα εξελικτικά στάδια της ελληνικής γλώσσας. Επίσης, είναι δεδομένο ότι εάν κάποιος δεν εγκύψει σε παραδοσιακά κείμενα, δεν μπορεί να κατανοήσει βαθύτερα μία γλώσσα. Τους στόχους αυτούς καλλιεργεί το μάθημα της Γλώσσας και Λογοτεχνίας από το Δημοτικό έως και το Λύκειο.
Ομως, στόχος της Εκθεσης είναι οι μαθητές να μάθουν -με σωστή γνώση της γλώσσας και των αποχρώσεών της- να εκφράζουν τις σύγχρονες πολυπρισματικές κοινωνικές συνθήκες και τα προβλήματα. Ουσιαστικά, δηλαδή, να μαθαίνουν να μιλούν για τη ζωή τους, με τα δικά τους επιχειρήματα και όχι με όρους 1966.
Με το κείμενο του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, η ΚΕΕ σε ρόλο ισορροπιστή δεν τόλμησε να μιλήσει με μοντέρνο τρόπο για τις πτυχές (κάποιες με μαύρη ιδεολογική ταυτότητα) της σύγχρονης ανθρωπιστικής κρίσης. Απέφυγε μεν τυχόν αντιδράσεις, αλλά ταυτόχρονα ακύρωσε τη λογική του μαθήματος της Εκθεσης. Το θέμα θα ευνοήσει τους μαθητές που μπορούν να παπαγαλίσουν όμορφα αλλά κούφια λόγια και κλισέ. Σαν αυτά που αναπαράγει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, σαν αυτά που ακούγονται στη Βουλή των Εφήβων και των Ενηλίκων. «Βατό θέμα, το είχαμε κάνει στο φροντιστήριο, αλλά πολύ ξενέρωτο. Δεν μ’ έφτιαξε…» όπως σχολίασε χθες 18χρονος.