Μεγάλη στενοχώρια έχει καταλάβει τη δημοκρατία για την κατάσταση που επικρατεί στη Γηραιά Ηπειρο. Κοντεύει να πάθει κατάθλιψη η κακόμοιρη η χήρα που κάποτε φρόντιζαν για την ευρωστία της τόσο σπουδαίοι σύζυγοι, άνδρες πολιτικοί βεληνεκούς και επιπέδου, και τώρα οι καιροί την άφησαν στα χέρια των τμηματαρχών των Βρυξελλών. Ω της θλίψης, της κατήφειας και της αφόρητης βαρεμάρας! Αντε μετά να βρεις διάθεση για να σταθείς στο ύψος των προκλήσεων που την πολιορκούν πανταχόθεν. Εδώ δεν πρόλαβε να στείλει λουλούδια στον αραβικό κόσμο για την άνοιξη και την πρόφτασε το ισλαμικό φθινόπωρο. Και πάνω που πήγε να πιει μια κούπα καμπανίτη για τη Συρία της κάθισε στον λαιμό από τον Πούτιν. Οσο για την Ουκρανία, εκεί, ευτυχώς που εξελέγη την περασμένη Κυριακή ο άρχοντας της σοκολάτας για να σώσει στοιχειωδώς τα προσχήματα. Μέχρι που μάθαμε πως η Ουκρανία βγάζει σοκολάτα. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε και η καταγραφή των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών για να αποδείξουν πως δημοκρατία και Ευρώπη αρχίζουν να πάσχουν από γεροντική καχεξία.
Το 25% και η πρωτιά του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία, τη χώρα της γκιγιοτίνας και του ασύλου, φτάνουν για να τρίξουν τα οστά του μακαρίτη στρατηγού Ντε Γκολ στον τάφο του. Δεν χρειάζεται καν το ευρωσκεπτικιστικό 27,5 % του Φάραντζ του Αντιπαθούς στην αντίπερα όχθη της Μάγχης για να αναγκαστείς να παραδεχθείς πως η ευρωπαϊκή ιδέα, η «Μεγάλη Ιδέα» του δυτικού κόσμου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υποφέρει από καλπάζουσα ευρωπενία. Τον είδα προχθές στην πρώτη σελίδα της «Κ» να ποζάρει χαμογελαστός με τον δημοφιλή γελωτοποιό κ. Μπέπε Γκρίλο και να συζητούν τρώγοντας την κοινή τους αντιευρωπαϊκή δράση. Οχι, τα άκρα δεν είναι ούτε δύο ούτε τρία. Το άκρο είναι ένα και συναντάται με το άλλο στην άρνηση της ευρωπαϊκής ιδέας. Το άθροισμα μεγαλώνει αν προσθέσουμε και το περίπου 20% του Αυστριακού κ. Στράχε, εξίσου ξενόφοβου και αντιευρωπαϊστή, τη συμμετοχή της ακροδεξιάς στην κυβέρνηση της Νορβηγίας, και τους νεοναζί της ελληνικής ιδιοπροσωπείας. Γιατί και στο σημείο αυτό δεν χάνουμε τα στοιχεία της ιδιοπροσωπείας μας: η αντιευρωπαϊκή ακροδεξιά υπάρχει κι αλλού, όμως οι δικοί μας μόνον συνδυάζουν τον θαυμασμό προς τον Λεωνίδα της Σπάρτης και τον Αδόλφο.
Και η χήρα μπορεί να συνεχίσει να στενοχωριέται και να απορεί. Πού πήγε η γοητεία της; Μήπως φταίει η κρίση η οποία, όταν με το καλό παρέλθει, όλα θα είναι όπως πριν; Κι εμείς οι υπόλοιποι μπορούμε να συνεχίσουμε να απορούμε με τη σειρά μας: πώς είναι δυνατόν να μη θυμάται πως τα μεγάλα πολιτικά σχέδια έχουν ανάγκη από πολιτική, πως η πολιτική είναι το κύριο συστατικό της συνταγής και πως η Ευρώπη, από την αρχή, ακόμη και αν δεν το ομολογούσε ήταν ένα πολιτικό σχέδιο; Ενα σχέδιο δημοκρατίας, ένα σχέδιο ειρήνης, ένα σχέδιο πολιτισμικής ανοχής, το οποίο συνόρευε με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του ανατολικού μπλοκ και ήθελε να αφήσει πίσω της οριστικά και διά παντός τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κι όταν η δημοκρατία εγκαταστάθηκε για τα καλά, μαζί με την ειρήνη και τα ανοιχτά της σύνορα, κι όταν κατέρρευσαν τα καθεστώτα του ανατολικού μπλοκ κανείς δεν σκέφτηκε να αντικαταστήσει το κενό της πολιτικής που προκλήθηκε από την επίτευξη των στόχων. Κανείς δεν είχε την ευφυΐα ή το ταλέντο να πει πως η Ευρώπη είναι ο πολιτισμός της και αυτός ο πολιτισμός μας δίνει τη δυνατότητα να κρίνουμε τους στόχους, να τους τροποποιήσουμε, να κρίνουμε ακόμη και τους όρους της ανοχής, και τη λειτουργία της δημοκρατίας ώστε όντως η Ευρώπη να ξαναβρεί τους τρόπους να εμπνέει τους Ευρωπαίους.
Εμεινε μόνον η τεθλιμμένη χήρα, η δημοκρατία, που της συμπεριφερόμαστε σαν να ήταν η Εύθυμη χήρα του Λέχαρ, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την κρατήσουμε κοντά μας γιατί χωρίς αυτήν το ξέρουμε πως θα φτωχύνουμε. Και βέβαια, επειδή οι κοινωνίες, όπως η φύση, δεν ανέχονται το κενό ήρθαν οι δυνάμεις που εμφανίζονται ως νεαρές, αλλά βγαίνουν από τα σκοτάδια του παρελθόντος για να προτείνουν πολιτική. Ποιος κάνει πολιτική; Ο κ. Ολάντ που ψελλίζει στατιστικές, ή η κ. Λεπέν που δείχνει τους μετανάστες και λέει στους πρώην κομμουνιστές του αποβιομηχανισμένου Βορρά πως εκείνοι φταίνε που έμειναν άνεργοι; Και τι έχει να αντιπαρατάξει ο κ. Ολάντ στη Λεπέν εκτός από διάφορες ανθρωπιστικές γενικολογίες που τον κουράζουν και τον ίδιο; Η Ευρώπη πρέπει να ξαναβρεί τον πολιτισμό της αν δεν θέλει να χάσει τον εαυτό της. Πρέπει να ανακαλύψει από την αρχή και τη δημοκρατία, και τον ανθρωπισμό της, όπλα που τα ακύρωσε η ίδια με τη μετατροπή τους σε ιδεολογήματα κενά περιεχομένου.
Οσο για μας εδώ θα πρέπει να επανεφεύρουμε την ίδια την πολιτική. Αν θέλουμε να μιλήσουμε σοβαρά, την αντίθεση «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» που βόλεψε τις συνειδήσεις τα τελευταία χρόνια πρέπει να την μεταφράσουμε σε λέξεις που αποδίδουν την πραγματική της σημασία. Στις δυνάμεις που είναι ευρωπαϊκές, και στις ευρωσκεπτικιστικές. Οι πρώτες, Ν.Δ., Ελιά, Ποτάμι, οφείλουν να μην αρκεστούν σε όρκους πίστης. Πρέπει να μας πουν πώς βλέπουν την Ευρώπη και ποια Ευρώπη θέλουν. Οι δεύτερες καλά θα κάνουν να μην κρύβονται πίσω από τις παλιές διχοτομίες δεξιάς και αριστεράς για να παίρνουν τα πιστοποιητικά νομιμότητας. Η συνάντηση Γκρίλο και Φάραντζ έδειξε προς τα πού οδηγεί ο δρόμος του ευρωσκεπτικισμού. Οσο για τον ΣΥΡΙΖΑ αν θέλει να ξεπεράσει το όριο της wannabe πλειοψηφίας θα πρέπει να αποφασίσει σε ποια από τις δύο ομάδες ανήκει.