Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει για να σωθεί, είναι το μήνυμα που εκπέμπει ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ένας από τους μεγάλους νικητές, κατά γενική ομολογία, των τελευταίων ευρωεκλογών. Το ίδιο υποστηρίζουν και αρκετοί άλλοι πολιτικοί, από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και από διαφορετικές σκοπιές. Την αλλαγή της Ευρώπης επιθυμούν και στρώματα Ευρωπαίων πολιτών, πάλι διαφόρων εθνικοτήτων, εννοώντας προφανώς ότι πρέπει να αλλάξει η πολιτική της σε ποικίλους τομείς και πάντα προς την κατεύθυνση που εκείνοι απαιτούν.
Αναμφίβολα είναι πολλές οι αδυναμίες και άλλα τόσα τα τρωτά σημεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Με την επισήμανση ότι τα σημερινά προβλήματα είναι άλλα από εκείνα προηγούμενων δεκαετιών, ότι στο μεταξύ έχουν ενηλικιωθεί γενιές με νέες αντιλήψεις και μνήμες που δεν φτάνουν στο μακρινό παρελθόν της αφετηρίας του, ότι δεσπόζουν η οικονομική κρίση και το μεταναστευτικό, ότι ίσως η Ευρωπαϊκή Ενωση μεγάλωσε υπέρμετρα, πολύ σύντομα. Σε αυτά, να προστεθούν η παγκοσμιοποίηση, η ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας, η δύναμη των αγορών, η γήρανση του πληθυσμού, η συμπεριφορά παγκόσμιων υπερδυνάμεων, που διαμορφώνουν τη σημερινή δύσκολη κατάσταση.
Καμία αντίρρηση, να αλλάξει λοιπόν η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει όλα τα παραπάνω προβλήματα και ακόμη περισσότερα που συσσωρεύονται ή ανακύπτουν. Αυτό όμως δεν είναι απλό. Η αλλαγή εύκολα αποτελεί ζητούμενο και δύσκολα πραγματοποιείται, ειδικά σ’ έναν πολυεθνικό οργανισμό, με βασικό τελικό σκοπό του την πολιτική ενοποίηση. Υπάρχουν ισορροπίες που πρέπει να τηρούνται ανά πάσα στιγμή, αντικρουόμενα συμφέροντα, εθνικά ή οικονομικά, τα κράτη-μέλη δεν βρίσκονται όλα στο ίδιο επίπεδο, οι νοοτροπίες και τα χαρακτηριστικά των λαών διαφέρουν σημαντικά, πάντα κάποιοι θα είναι μεγαλύτεροι και ισχυρότεροι από άλλους, οι κυβερνήσεις έχουν διαφορετικές ιδεολογίες, η κάθε κοινωνία βλέπει τα δικά της προβλήματα, υφίστανται Κοινοβούλια στα οποία είναι υποχρεωμένες να δίνουν λόγο οι κυβερνήσεις, τα μίντια παίζουν τον δικό τους ρόλο και άλλα πολλά.
Με λίγα λόγια, είναι τιτάνιο το έργο μπροστά στην Ενωμένη Ευρώπη και τεράστια η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί για να επιτευχθεί ο τελικός στόχος. Και αυτό μόνο σταδιακά μπορεί να προχωρήσει ειρηνικά, μέσα από διαδικασίες, ζυμώσεις, πισωγυρίσματα, στοιχειώδη προσήλωση και αντίστοιχη πειθαρχία, αφού όλα τα κράτη-μέλη είναι εκεί με τη δική τους βούληση και πρόθυμα (υποτίθεται) να μεταβιβάσουν κυριαρχικά τους δικαιώματα σε κεντρικά θεσμικά όργανα των Βρυξελλών. Θεσμικά όργανα που χρειάζονται συνεχή ισχυροποίηση προκειμένου να προχωρήσει το εγχείρημα. Η αλήθεια είναι πάντως ότι η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε μια περίεργη και αντιφατική φάση καθώς τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα αποκτούν περισσότερες εξουσίες, χωρίς οι κυβερνήσεις και τα Κοινοβούλια των κρατών-μελών να παραδίδουν εύκολα τις δικές τους.
Υπάρχει και η άποψη, ενισχυμένη όπως έδειξαν οι ευρωεκλογές, να σταματήσει η διαδικασία της μεταφοράς εξουσιών στις Βρυξέλλες ή και να διαλυθεί εντελώς η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ουσιαστικά, συγκεκριμένη άποψη είναι μία και απλά είναι δύο οι επιλογές διάλυσης, η σταδιακή και η άμεση. Το αποτέλεσμα θα είναι εντελώς καταστροφικό για όλες τις χώρες και ειδικά για τις μικρότερες. Δεν θα αντέξουν στο διεθνές περιβάλλον, όπως διαμορφώνεται. Είναι μονόδρομος για την Ευρώπη η εξέλιξή της σε μία πολιτική ένωση πολιτειών και οι πολυπόθητες αλλαγές πολιτικής μόνο σταδιακά μπορούν να επέλθουν.