Μια φορά κι έναν καιρό, δύο ψιλοαπατεώνες είπαν στον βασιλιά ότι μπορούν να του ράψουν μια μαγική φορεσιά: Θα ήταν αόρατη σε όσους ήταν ανόητοι ή ακατάλληλοι για τη δουλειά που τους έχει αναθέσει! Ο βασιλιάς ενθουσιάστηκε, τους ανέθεσε να τη ράψουν. Μαζί με τους αυλικούς του πήγε να την προβάρει, γδύθηκε, οι απατεώνες ράφτες προσποιήθηκαν ότι του τη φόρεσαν αλλά η αλήθεια ήταν ότι δεν του φόρεσαν τίποτα, τον άφησαν γυμνό. Λοιπόν, σας αρέσει; – τον ρώτησαν. Ο βασιλιάς αιφνιδιάστηκε αλλά αμέσως σκέφτηκε πως αν παραδεχτεί ότι δεν βλέπει τη φορεσιά θα τον θεωρήσουν ανόητο. Οι αυλικοί αποσβολώθηκαν όταν τον είδαν γυμνό, αλλά σκέφτηκαν ότι θα τους θεωρήσει ακατάλληλους αν παραδεχτούν ότι δεν την έβλεπαν και, ως συνετοί αυλοκόλακες, του είπαν ότι είναι πανέμορφη. Ο βασιλιάς, λοιπόν, ανέβηκε στη βασιλική άμαξα και περιόδευσε στην πόλη, ώστε να δουν όλοι τη νέα φορεσιά και να διαπιστώσει ποιοι υπήκοοί του ήταν καλοί και ποιοι ανόητοι. Κάθε υπήκοος, πιστεύοντας ότι το πρόβλημα ήταν δικό του αφού κανείς άλλος δεν έδειχνε να βλέπει ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός, έδειχνε εντυπωσιασμένος με την ανύπαρκτη φορεσιά και όλοι μαζί χειροκροτούσαν με ενθουσιασμό. Ενα αθώο πιτσιρίκι, ωστόσο, ξαφνιασμένο από το θέαμα, έβαλε τις φωνές: «Ο βασιλιάς είναι γυμνός!». Οι υπήκοοι συνήλθαν –κατανόησαν ότι δεν ήταν δικό τους το πρόβλημα, απλώς δεν υπήρχε φορεσιά-, η υποκρισία των αυλικών αποκαλύφτηκε και κατέρρευσε η βασιλική αυταπάτη. The party was over…
Το παραμύθι του Αντερσεν συμπυκνώνει πολλές αναλύσεις της συγκυρίας. Το προεκλογικό πανευρωπαϊκό σκηνικό των success stories -ένα σκηνικό που ο κ. Ντράγκι είχε αιδημόνως αποφύγει να συμμεριστεί- αποσύρεται. Οι προσδοκίες που τροφοδοτήθηκαν από τα περιφερόμενα διεθνή κεφάλαια που εν αφθονία και σε φθηνές τιμές προσφέρουν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου, ήδη παραχωρούν τη θέση τους σε πιο συγκρατημένες εκτιμήσεις για το θετικό της επίδρασής τους ή, ακόμα, σε φόβο για τις παρενέργειες που προκαλούν – δεν λείπουν, μάλιστα, όσοι μιλούν για υπερβολές των αγορών, ανάλογες με εκείνες προ της κρίσης του 2008.
Η ευρωπαϊκή ύφεση δεν έχει λήξει (τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ελαφρά υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής 0,3% από μήνα σε μήνα). Η ασθενής ανάκαμψη, η κόπωση των ευρωπαϊκών λαών από την κατάχρηση της ύφεσης ως εργαλείο ευκαιρίας για διάλυση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους στο όνομα της προσαρμογής της Ευρώπης στα δεδομένα της διεθνοποίησης και της εκθετικής εφαρμογής νέων τεχνολογιών, η συνεχιζόμενη διάβρωση των κεφαλαίων των τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια, συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα δομικών προβλημάτων που αποτυπώνεται σωρευτικά στον δείκτη του χρέους. Ενώ το χρέος των ΗΠΑ, μετά την αρχική εκτίναξη το 2008, αποκλιμακώνεται, το ευρωπαϊκό χρέος κινείται σε σταθερά ανοδική τροχιά.
Το κυρίαρχο ευρωπαϊκό μπλοκ ίσως θα μπορούσε να συνεχίσει business as usual, αν δεν είχαν μεσολαβήσει οι ευρωεκλογές. Αλλά μεσολάβησαν. Και το αποτέλεσμά τους είναι αδύνατο να διασκεδαστεί. Οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες διατύπωσαν την κατηγορηματική απόρριψη των φαντασιώσεων των σύγχρονων Pangloss ότι, δήθεν, όλα γίνονται για το καλό μέσα στον καλύτερο δυνατό κόσμο. Το αποτέλεσμα των εκλογών δείχνει ότι τόσο τα πολιτικά συστήματα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών όσο και το ίδιο το ευρώ και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν αντέχουν τις συνέπειες μιας παράτασης της ασκούμενης πολιτικής. Για να συνεχίσουν να υπάρχουν επιβάλλεται αλλαγή ρότας.
Το θέμα δεν είναι θεωρητικού χαρακτήρα. Τίθεται επιτακτικά και με πολύ πρακτικούς όρους. Στη Γαλλία αναδείχτηκε πρώτη δύναμη το κόμμα της κ. Λεπέν, η οποία πλέον με αξιώσεις βάζει πλώρη για τη διεκδίκηση της γαλλικής προεδρίας. Το κόμμα της επανειλημμένα έχει ταχθεί υπέρ της αποκατάστασης του εθνικού ελέγχου στη διαχείριση του νομίσματος, όπερ δεν είναι παρά ένας τρόπος για να προτείνεις την έξοδο της Γαλλίας από το ευρώ – όπως άλλωστε είναι το προτεινόμενο δημοψήφισμα για έξοδο της Γαλλίας από την Ευρωζώνη και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά ευρώ χωρίς τη συμμετοχή της Γαλλίας, απλώς δεν υπάρχει. Τελεία.
Μετά τις ευρωεκλογές, το τοπίο είναι ποιοτικά διαφορετικό. Εχουν πυροδοτηθεί αλλαγές με ευδιάκριτη κατεύθυνση, προσδιορίζονται ευκρινώς τα κεντρικά μέτωπα των συγκρούσεων, αλλά η έκβασή τους είναι αβέβαιη προς το παρόν. Μπορούν να οδηγήσουν στο καλύτερο και στο χειρότερο. Το συμφέρον της Ευρώπης όπως και της Ελληνικής Δημοκρατίας, υπηρετείται από την κατανόηση της νέας πραγματικότητας με ωριμότητα, έτσι ώστε οι διαδικασίες της μεταρρύθμισης να εξελιχθούν με σταθερότητα και με ομαλότητα σε θετική κατεύθυνση. Χωρίς περιττές, επώδυνες ή, ακόμη, ακραία επικίνδυνες, αναταράξεις. Αφού όλοι γνωρίζουμε ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός, δεν μένει παρά να ανασκουμπωθούμε για «να καλλιεργήσουμε τον κήπο μας»…