Η ανάλυση της βαθμολογίας στις πανελλαδικές εξετάσεις είναι εθνική τελετουργία: περισσότερο και από τους κόπους των μαθητών κρίνονται οι προσδοκίες των γονιών. Και οι προσδοκίες μιας κοινωνίας προσηλωμένης σ’ έναν στόχο ξεθωριασμένο, πάντως όχι τόσο προφανή όσο κατά το παρελθόν: την επαγγελματική και κοινωνική ανέλιξη μέσω των σπουδών.
Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει αναπόφευκτα και την παιδεία. Ας πούμε, όλο και λιγότερες οικογένειες αντέχουν να πληρώνουν φροντιστήρια. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό· ίσως επιδράσει βελτιωτικά στην ποιότητα της μέσης εκπαίδευσης. Αρκετά παιδιά φέτος πέτυχαν καλούς βαθμούς στις Πανελλαδικές, αρκούμενα στη σχολική διδασκαλία και στην προσωπική μελέτη. Τέτοια φαινόμενα έχουμε να δούμε από τη δεκαετία ’70 τουλάχιστον.
Βέβαια, μακροπρόθεσμα, η οικονομική δυσπραγία θα επιδράσει δυσμενώς στην εκπαίδευση ως ένυλη ισοπολιτεία, ως δυνατότητα παρεχόμενη αδιακρίτως σε όλους. Μια τέτοια επίδραση μπορούμε να δούμε στην κατανομή φοιτητών μεταξύ κεντρικών και περιφερειακών πανεπιστημίων. Πολλές οικογένειες αδυνατούν πλέον να βοηθήσουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν εκτός εστίας· να καλύψουν δηλαδή το κόστος ζωής σε άλλη πόλη. Εξ ου και οι επιτυχόντες στο μηχανογραφικό δηλώνουν αποκλειστικώς σχολές στον τόπο κατοικίας. Εξ ου και προβλέπονται αθρόες μετεγγραφές παιδιών, περίπου 20.000.
Η τέτοια οικονομική-κοινωνική μεταβολή ίσως επηρεάσει αρνητικά τις ροές προς τα περιφερειακά πανεπιστήμια, προκαλώντας ένα ρεύμα φοιτητικής αστυφιλίας. Εν τοιαύτη περιπτώσει, τα κεντρικά ιδρύματα θα υποφέρουν λόγω υπερφόρτωσης. Αλλά τα μεγάλα θύματα θα είναι τα καλά περιφερειακά πανεπιστήμια, που έχουν συμπαρασύρει επί τα βελτίω και τις πόλεις υποδοχείς. Σκέφτομαι πρόχειρα ιδρύματα που έχουν ήδη γράψει τη δική τους ιστορία: Νομική Θράκης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ακόμη και το Πανεπιστήμιο Κρήτης μπορεί να κινδυνεύσει λόγω οικονομικού και δημογραφικού μαρασμού.
Ας ελπίσουμε ότι η ροή υποψηφίων και μετεγγραφών δεν θα οδηγήσει πανεπιστημιακές σχολές σε υδροκεφαλισμό ή σε αφανισμό.