Η υπόθεση του γιατρού μεγάλου νοσοκομείου που απαίτησε «φακελάκι» προκειμένου να εγχειρίσει ασθενή, δείχνει ότι τα… ήθη και τα έθιμα δεν αλλάζουν εύκολα με νόμους, ιδιαίτερα σε μία χώρα που οι τελευταίοι ψηφίζονται, αλλά δεν εφαρμόζονται. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγεί ο εντοπισμός άλλων δεκατεσσάρων γιατρών που έκαναν πρωταθλητισμό στη συνταγογραφία, υπερβαίνοντας κάθε όριο. Και βεβαίως τα φαινόμενα αυτά δεν περιορίζονται στους γιατρούς, αλλά απλώνονται με παραλλαγές σε πάρα πολλά επαγγέλματα και σε ολόκληρη την επικράτεια. Η συχνότητα και η έκτασή τους εκφράζει ουσιαστικά έναν βασικό τρόπο λειτουργίας της χώρας.
Η ερμηνεία της… μόδας είναι ότι όλα αυτά και άλλα, που συνιστούν εκείνο που γενικά ονομάζεται «διαφθορά», είναι αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης που ταλανίζει τη χώρα. Το υποστηρίζουν άμεσα ή έμμεσα και πολλοί σοβαροί άνθρωποι, πέρα από τους πολλούς άλλους που το προβάλλουν μόνιμα σαν δικαιολογία. Δυστυχώς, δεν είναι αυτή η αλήθεια και εκτός από την κατάρρευση της οικονομίας, η συντριπτική πλειονότητα των δεινών που μαστίζουν την Ελλάδα δεν πρωτοεμφανίστηκαν τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Αν θέλουμε να κοιταζόμαστε στον καθρέφτη χωρίς να ντρεπόμαστε, ή να μη μεγαλώνει η μύτη μας α λα Πινόκιο, η Ελλάδα ήταν δαχτυλοδεικτούμενη για τη διαφθορά της και πριν από την κρίση. Κατά μία έννοια μάλιστα ήταν ποσοτικά μεγαλύτερη, γιατί τα χρήματα που κυκλοφορούσαν ήταν πολύ περισσότερα.
Το περιβόητο «φακελάκι» λοιπόν είναι μια μορφή διαφθοράς και δεν οφείλεται στην κρίση. Δεν είναι, δηλαδή, πρακτική που προκλήθηκε από τη μείωση των μισθών -που είναι όντως πολύ χαμηλοί- και γενικότερα των αποδοχών των γιατρών. Είναι γνωστό ότι ήταν μία διαδεδομένη συνήθεια, τουλάχιστον τα τελευταία 50 χρόνια, που είναι ακόμη ζωντανή η συλλογική μνήμη. Οι παλαιότεροι θα πρέπει να θυμούνται ανάλογα περιστατικά που έβλεπαν κάθε τόσο στο παρελθόν το φως της δημοσιότητας και πολλοί είναι εκείνοι πιθανώς που έχουν προσωπική εμπειρία.
«Φακελάκι» από «φακελάκι» όμως έχουν διαφορά. Αλλο εκείνο που προσφέρει, κακώς ενδεχομένως, ο ευγνωμονών ασθενής με δική του θέληση και άλλο εκείνο που απαιτεί ο γιατρός για να ασκήσει την επιστήμη του στο πλαίσιο της μισθοδοτούμενης εργασίας του. Το πρώτο είναι «μπαξίσι» κατά κάποιον τρόπο, το δεύτερο είναι καθαρός εκβιασμός της χειρότερης μορφής γιατί βασίζεται στον ανθρώπινο πόνο και φόβο. Περιττό να σημειωθεί ότι το «φακελάκι» και στις δύο μορφές του, συμβάλλει στη φοροδιαφυγή.
Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι το «φακελάκι» ως «μπαξίσι» εντάσσεται στα ήθη με τα οποία έχει γαλουχηθεί η ελληνική κοινωνία. Το «φακελάκι» ως «εκβιασμός» όμως είναι καθαρά μία πτυχή της εδραιωμένης διαφθοράς. Ωστόσο, είναι άξιον απορίας το γεγονός ότι σήμερα, που όντως οι κίνδυνοι να συλληφθούν έχουν αυξηθεί, υπάρχουν γιατροί που επιμένουν στις έκνομες συμπεριφορές. Ισως επειδή πρώτα φεύγει η ψυχή και μετά το «χούι» από τον άνθρωπο…