Οι ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους είναι πολύ έξυπνοι. Αλλά οι απανωτές κατακτήσεις τους, η ευκολία με την οποία κατέλαβαν μεγάλα κομμάτια της Συρίας και του Ιράκ, τους οδήγησαν στην παγίδα κάθε αλαζόνα – ανάγκασαν τους εχθρούς τους να συσπειρωθούν, προκάλεσαν την αντίδραση δυνάμεων που απέφευγαν να εμπλακούν μαζί τους. Ισως η πιο πολύτιμη προσφορά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, όμως, να είναι ότι αναγκάζουν τις χώρες της περιοχής και τις μεγάλες δυνάμεις να πάρουν μια ηθικά ξεκάθαρη θέση εναντίον τους: οι σφαγές αιχμαλώτων και αμάχων, ο διωγμός χριστιανών, σιιτών και μελών της θρησκευτικής μειονότητας των Γιαζιντί, και η καταστροφή της πολιτισμικής κληρονομιάς απαιτούν την άμεση και απόλυτη αντιμετώπιση αυτής της απειλής.
Οι τραγικές συνέπειες της εισβολής των ΗΠΑ και της Βρετανίας στο Ιράκ το 2003 και η συνεχόμενη αστάθεια στο Αφγανιστάν, έκαναν τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα εξαιρετικά φειδωλό στη χρήση στρατιωτικής ισχύος. Στη μία εξαίρεση -τη Λιβύη- αξίζει να θυμόμαστε ότι η απόφαση για την επέμβαση των ΗΠΑ και άλλων χωρών-μελών του ΝΑΤΟ πάρθηκε στον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2011, ένα μήνα αφότου εκδηλώθηκε η επανάσταση εναντίον του Μουαμάρ Καντάφι· οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν περικυκλώσει τους αντιστασιακούς και ο Καντάφι απειλούσε να τους συντρίψει. «Ερχόμαστε απόψε», δήλωσε σε διάγγελμα. «Θα είμαστε ανελέητοι». Ενώ έως τότε οι ΗΠΑ δίσταζαν να εμπλακούν, οι εκκλήσεις του Αραβικού Συνδέσμου, οι πιέσεις της Γαλλίας και της Βρετανίας, και ο κίνδυνος σφαγής αντικαθεστωτικών οδήγησαν στις αεροπορικές επιδρομές και στην πτώση και τον θάνατο του Καντάφι.
Οι μετέπειτα εξελίξεις στη Λιβύη -η δολοφονία του Αμερικανού πρεσβευτή Κρις Στίβενς τον Σεπτέμβριο του 2012 και η χρόνια ακυβερνησία που μαστίζει τη χώρα- συνηγόρησαν στην αποφυγή στρατιωτικής εμπλοκής στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία. Η απειλή επέμβασης, όμως, είχε θετικό αποτέλεσμα – η κυβέρνηση της Συρίας συμφώνησε σε πρόταση να παραδώσει τα χημικά όπλα της στον ΟΗΕ για να καταστραφούν. Οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έμειναν εκτός του εμφυλίου της Συρίας, παρότι η χώρα διαμελιζόταν σε τμήματα που ελέγχονταν είτε από το καθεστώς είτε από τους εξτρεμιστές του «Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας».
Τον Ιούνιο, οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους ξαφνικά κατέλαβαν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ, τη Μοσούλη, δολοφόνησαν αιχμαλώτους στρατιώτες, εκδίωξαν τους χριστιανούς και άρχισαν να καταστρέφουν μνημεία και ναούς σιιτών, χριστιανών και άλλων. Ενώ η διεθνής κοινότητα ανησυχούσε, ουδεμία χώρα είχε διάθεση να εμπλακεί – πέρα από την αποστολή συμβούλων στο Ιράκ (από τις ΗΠΑ και το Ιράν) και την επιβολή πίεσης στον πρωθυπουργό Νούρι αλ Μαλικί να δώσει τη θέση του σε κάποιον που θα μπορούσε να ενώσει σιίτες, σουνίτες και Κούρδους στην κυβέρνησή του. Ο σιίτης Μαλικί αρνείται να παραιτηθεί. Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι επέκτειναν την αυτόνομη περιοχή τους στο βόρειο Ιράκ ώστε να συμπεριλαμβάνει την πλούσια σε πετρέλαια πόλη Κιρκούκ.
Στο σύμπλεγμα των εθνικών και θρησκευτικών διαφορών, στις λεπτές ισορροπίες στη διαμάχη για επιρροή μεταξύ Ιράν, Σαουδικής Αραβίας και Τουρκίας, η εμπλοκή εξωτερικών παραγόντων υπέρ της ιρακινής κυβέρνησης ή των Κούρδων θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες στην περιοχή. Οι ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους, όμως, προκάλεσαν την άρση του αδιεξόδου. Αφού κατήργησαν τα σύνορα μεταξύ Συρίας και Ιράκ και ανακήρυξαν την ίδρυση νέου χαλιφάτου, μέσα στην τελευταία εβδομάδα κατέλαβαν περίπου δέκα πόλεις και χωριά χριστιανών, Κούρδων και της μειονότητας Γιαζιντί. Σκότωσαν αμάχους, κατέστρεψαν ναούς και έτρεψαν τους πληθυσμούς σε φυγή από τις εστίες τους. Με τον βαρύ οπλισμό τους, οι αντάρτες ανάγκασαν τους μαχητές των Κούρδων να υποχωρήσουν, κατέλαβαν το υδροηλεκτρικό φράγμα της Μοσούλης, και έφθασαν κοντά στην κουρδική πρωτεύουσα Αρμπίλ (τα Αρβηλα, που γνωρίζουμε από την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Περίπου 40.000 Γιαζιντί πήραν τα βουνά να γλιτώσουν τη σφαγή, χωρίς τροφή, χωρίς νερό.
Ξαφνικά, ο φόβος για τις συνέπειες στρατιωτικής επέμβασης δεν δικαιολογούσε την απραξία – η πραγματικότητα ήταν χειρότερη από το χειρότερο σενάριο. Η ιρακινή κυβέρνηση και οι Κούρδοι αναγκάστηκαν να συνεργαστούν στρατιωτικά, η Σαουδική Αραβία απέστειλε βοήθεια στον λιβανέζικο στρατό όταν δέχθηκε επίθεση από τους αντάρτες. Ο Ομπάμα, μιλώντας για τον φόβο γενοκτονίας, έδωσε το πράσινο φως για ανθρωπιστική βοήθεια αλλά και για τον βομβαρδισμό θέσεων του Ισλαμικού Κράτους – που άρχισαν προχθές. Εάν ηττηθεί το Ισλαμικό Κράτος, ίσως οι λαοί της περιοχής δουν τις σχέσεις τους με άλλα μάτια. Τώρα που είδαν τις πύλες της κολάσεως ανοιχτές.