Υπάρχει ένα εγγενές πρόβλημα με την τεχνολογία στις σύγχρονες κοινωνίες. Αλλάζει γρηγορότερα από τους μηχανισμούς ελέγχου της κακής χρήσης της. Οπως έλεγε κι ένας γκουρού του Διαδικτύου, οι νέες τεχνολογίες πρώτα βρίσκουν εφαρμογές στο πεζοδρόμιο και μετά στις αίθουσες των Κοινοβουλίων. Αυτό είναι απολύτως λογικό: πρώτα εμφανίζονται τα προβλήματα και μετά γίνεται η προσπάθεια επίλυσής τους. Αυτό σημαίνει ότι, αυτήν τη στιγμή, κάποιοι εκεί έξω χρησιμοποιούν τεχνολογικά εργαλεία για άνομους σκοπούς, τα οποία οι νομοθέτες δεν μπορούν καν να φανταστούν. Γι’ αυτά τα προβλήματα σήμερα ουδείς μπορεί να κάνει κάτι. Πρώτα θα γίνει εμφανές το πρόβλημα και μετά θα γίνει ρύθμισή του· στον βαθμό που μπορεί να γίνει, διότι οι πολιτικές είναι συνήθως εθνικές, ενώ οι τεχνολογίες παγκόσμιες.
Το πρόβλημα όμως των υποκλοπών, παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται διαρκώς νέα και πιο εξελιγμένα εργαλεία, δεν είναι νέο. Η ελληνική, αλλά και η διεθνής εμπειρία, έχει πολλά κακά προηγούμενα. Να θυμηθούμε ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’80 μεταδιδόταν από τα ελληνικά ραδιόφωνα κασέτες από υποκλαπείσες συνομιλίες; Αλλά ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν όλα τα θεσμικά αντίβαρα για να μη γίνονται καταχρήσεις από την εκτελεστική εξουσία, δεν είχαμε μόνο το σκάνδαλο Watergate, που οδήγησε σε ατιμωτική παραίτηση του Ρίτσαρντ Νίξον.
Τώρα υπάρχουν και οι αποκαλύψεις του Εντουαρντ Σνόουντεν που απέδειξε ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν μαζικά Αμερικανούς και ξένους πολίτες. Βεβαίως, ο ισχυρισμός της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) ήταν ότι οι παρακολουθήσεις γίνονται ακόμη «για το καλό μας», για να καταπολεμηθεί η τρομοκρατία. Αλλά πότε κάποιος ωτακουστής θα παραδεχθεί ότι παραβιάζει δικαιώματα των πολιτών «για το κακό τους»; Πάντα, κάποια… «υπέρτερη αξία» υπηρετούν.
Ο ίδιος ο Σνόουντεν δήλωσε «δεν θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου οτιδήποτε λέω, οτιδήποτε κάνω, σε οποιονδήποτε μιλάω, κάθε έκφραση δημιουργικότητας ή έρωτα ή φιλίας καταγράφεται». Ο διευθυντής σύνταξης του Guardian Αλαν Ράσμπριντζερ αναφέρει στον πρόλογο του συναρπαστικού βιβλίου «Φάκελος Σνόουντεν. Η Ιστορία του Νο 1 καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο» που έγραψε ο Λουκ Χάρντινγκ (εκδ. Καστανιώτη): «Εκείνο που αποκάλυψε ο Σνόουντεν είναι σημαντικό. Τα αρχεία του δείχνουν ότι οι μέθοδοι των μυστικών υπηρεσιών που πραγματοποιούν παράνομες ηλεκτρονικές παρακολουθήσεις έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας του πολιτικού πανικού των ΗΠΑ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Απαλλαγμένη από τους νομικούς περιορισμούς και με την προτροπή να καταστήσει ασφαλή την Αμερική, η ΝSA και ο Βρετανός συνεταίρος της, η Κρατική Υπηρεσία Επικοινωνιών (GCHQ) (μέσω μυστικών συμμαχιών με τους γίγαντες του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών που διαχειρίζονται τον τεχνικό εξοπλισμό), χρησιμοποιούν τις τεχνικές τους γνώσεις για “να ελέγξουν το Διαδίκτυο”. Η φράση ανήκει σε εκείνους, όχι σ’ εμάς. Ο δημοκρατικός έλεγχος αποτελεί μια ασαφή έννοια που έχει κατασταλεί στα κρυφά και ουσιαστικά είναι ανεπαρκής».
Η τεχνολογία αλλάζει τα πάντα στην κοινωνία. Αν είναι προς το καλύτερο ή το χειρότερο, εξαρτάται από τη δημοκρατική επαγρύπνηση των πολιτών.