Στη συνέντευξή του στην «Κ» της 10ης Αυγούστου 2014 ο κ. Κώστας Τασούλας, υπουργός Πολιτισμού, μεταξύ άλλων λέει: «Πιστεύω ότι πολλά από τα προβλήματα που χαρακτηρίζουμε συνταγματικά ή νομικά ή θεσμικά ή πολιτικά, είναι δυστυχώς προβλήματα των χαρακτήρων μας και έχουμε μια απίστευτη επινοητικότητα στο να επενδύουμε τα προβλήματα αυτά, να τα κρύβουμε πίσω από εντυπωσιακά επιχειρήματα…» και προσθέτει: «Αν δεν γίνει αναθεώρηση της νοοτροπίας, όσες αναθεωρήσεις Συντάγματος και να γίνουν δεν θα προχωρήσουμε μπροστά. Δεν μας λείπει η αναθεώρηση του Συντάγματος, μας λείπει ριζική αναθεώρηση νοοτροπίας».
Ο κ. υπουργός δεν ξεκαθαρίζει σε ποιους αναφέρεται με το «μας λείπει». Στους πολλούς εμάς ή στην πολιτική ηγεσία. Και δεν μας δείχνει τον δρόμο για το πώς θα διορθώσουμε τον χαρακτήρα μας και το πώς θα γίνει η ριζική αναθεώρηση της νοοτροπίας μας. Ετσι λοιπόν, καταδικασμένοι ηγέτες και λαός, μοιρολάτρες θα σερνόμαστε στα ίδια, γιατί δεν φταίνε οι θεσμοί αλλά εμείς οι ίδιοι. Είναι και αυτό μια άποψη που συμπτωματικά και μόνο βολεύει πολλούς.
Εκείνοι που παίρνουν συνεντεύξεις θα έπρεπε να ρωτούν τους εν ενεργεία πολιτικούς ποια είναι η γνώμη τους για το άρθρο 16 του Συντάγματος, που δίνει το μονοπώλιο της ανώτατης εκπαίδευσης στο κράτος. Για το άρθρο 62 περί βουλευτικής ασυλίας, για το άρθρο 110 που κάνει σχεδόν αδύνατη την αναθεώρηση του Συντάγματος. Αν πιστεύουν ότι πρέπει να θεσπιστεί πάγιος εκλογικός νόμος ή, όπως τώρα, να τον αλλάζουν τα κόμματα όταν νομίζουν ότι τα συμφέρει; Αυτά και άλλα πολλά αφορούν συγκεκριμένες επιλογές του παρελθόντος για το πώς θα κυβερνιόμαστε. Και να πώς καταντήσαμε. Τι φταίει γι’ αυτά, η νοοτροπία μας και ο απίστευτα επινοητικός παλιοχαρακτήρας μας;
Οι άνθρωποι εκπαιδεύονται και οι νοοτροπίες τους διαμορφώνονται από τους θεσμούς – από τον τρόπο διακυβέρνησής τους. Από τη μεταπολίτευση και μετά, κυρίως από το 1981, κυβερνηθήκαμε άθλια. Μέσα στους φταίχτες έχει κεντρικό ρόλο το Σύνταγμα του 1995 και οι αναθεωρήσεις που έγιναν. Η πλειονότητα των πολιτικών δεν θέλει να πειράξει το Σύνταγμα γιατί θ’ αναγκαστούν να πάρουν θέση σε ζητήματα που έχουν κόστος. Ετσι, τα ρίχνουν στη νοοτροπία του Ελληνα – κάτι σαν το «μαζί τα φάγαμε». Ομολογία χρεοκοπίας κάθε πραγματικής ηγετικής φιλοδοξίας.
Ολοι δεχόμαστε πια ότι οι λύσεις των προβλημάτων στην οικονομία και αλλού είναι πολιτικές. Ορισμένοι, κυρίως η τάξη των πολιτικών και οι κρατικοδίαιτοι, υποστηρίζουν ότι γι’ αυτό φταίει ο χαρακτήρας μας και αν δεν αλλάξουμε, σωτηρία δεν υπάρχει. Πώς θα αλλάξουμε όμως; Στην πραγματικότητα αισθάνονται άνετα με τα πράγματα όπως είναι. Αλλοι από εμάς πιστεύουμε ότι οι αλλαγές έρχονται από τον τρόπο διακυβέρνησης και για να γίνουν, χρειάζεται να αναθεωρηθούν θεσμοί που έχουν αποτύχει. Η ειλικρινής και μόνιμη μεταβολή της νοοτροπίας ατόμου ή λαού είναι τρομερά δύσκολη ή και αδύνατη χωρίς κάποιο ισχυρό εξωτερικό ερέθισμα, επίδραση, παράδειγμα ή και εξαναγκασμό. Η αναθεώρηση ορισμένων μη θεμελιωδών άρθρων του Συντάγματος είναι ένας τρόπος ν’ αρχίσει αυτή η διεργασία. Η κυβέρνηση στην οποία μετέχει ο κ. Τασούλας, έχει ήδη αναγγείλει την πρόθεσή της να προχωρήσει σε μια ευρεία αναθεώρηση του Συντάγματος. Τουλάχιστον να την επιχειρήσει. Ας ελπίσουμε ότι το εννοεί.