Ομολογώ ότι απέφυγα να παρακολουθήσω ολόκληρο το βίντεο του αποκεφαλισμού του Αμερικανού φωτορεπόρτερ Τζέιμς Ράιτ Φόλεϊ από τους μασκοφόρους τζιχαντιστές. Υπενθυμίζω ότι τον Νοέμβριο του 2012 ο Φόλεϊ έπεσε θύμα απαγωγής στη βορειοδυτική Συρία, όπου και κάλυπτε τις συγκρούσεις. Βρισκόταν έξω από ένα καφέ με τον μεταφραστή του όταν δέχθηκαν την επίθεση ενόπλων οι οποίοι και τους αιχμαλώτισαν. Ο μεταφραστής αφέθηκε ελεύθερος λίγο αργότερα, ο Αμερικανός δημοσιογράφος όμως όχι. Επειτα από σχεδόν δύο χρόνια αιχμαλωσίας και κακουχιών, φέρεται να βρήκε αυτό το οικτρό τέλος.
Ακόμη και τώρα που γράφω τούτες τις γραμμές, ελπίζω το εν λόγω βίντεο να αποδειχθεί πλαστό, «πειραγμένο». Εχουμε στο παρελθόν ξαναδεί παρόμοια βίντεο φρίκης, κυρίως δημοσιογράφων από τη Δύση που εκτελούνται δι’ αποκεφαλισμού. Θυμάμαι ακόμα ένα παρόμοιο βίντεο που γυρίστηκε, αν δεν κάνω λάθος, στην Τυνησία: Τυνήσιος που είχε ασπαστεί τον χριστιανισμό, απεικονίζεται να αποκεφαλίζεται, αργά και βασανιστικά, από φανατικούς μουσουλμάνους. Ηταν ο ορισμός της φρικωδίας. Μετάνιωσα που το παρακολούθησα. Δεν μου προσέθεσε τίποτα ως πληροφορία, αντίθετα με ενόχλησε με έναν τρόπο που κανέναν δεν κινητοποιεί ή αφυπνίζει. Είναι ένα σοκ που σε παγώνει, δεν σε εξοργίζει. Το πολύ πολύ να σου προκαλέσει τέτοιο βρασμό ψυχής, που να εύχεσαι κάποια δυτική δύναμη να αφανίσει μαζικά τους κάθε τύπου ταλιμπανιστές με βομβαρδισμούς εις βάρος δικαίων και αδίκων. Αμέσως μετά φυσικά μετανιώνεις γι’ αυτές τις σκοτεινές σκέψεις και προσπαθείς να σκεφτείς ήρεμα.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι, όποια κι αν είναι τα σφάλματα της Δύσης και, κυρίως, των Ηνωμένων Πολιτειών (και είναι πολλά), όσο απεχθείς κι αν ήταν οι εικόνες που βγήκαν από το Αμπού Γκράιμπ και το Γκουαντάναμο ή από τους φόνους αμάχων Ιρακινών, οι εικόνες και τα βίντεο που βγάζουν προς τα έξω οι φανατικοί μουσουλμάνοι έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτό που ήδη ξέρουμε: δεν πρόκειται για μια έκρηξη βαρβαρότητας, για μεμονωμένες θηριωδίες με ηθικό αυτουργό την τάδε ή τη δείνα κυβέρνηση. Πρόκειται για την επίδειξη μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας, μιας στάσης ζωής άκρως οπισθοδρομικής και απάνθρωπης. Για την έκφραση ενός σκοταδιστικού βλέμματος πάνω στον άνθρωπο και τα πράγματα. Αυτό επιθυμούν να επιβάλουν.
Το ανατριχιαστικό με το συγκεκριμένο βίντεο είναι ότι ο εκτελεστής μιλά με άπταιστη αγγλική προφορά, δείγμα ότι είναι, αν όχι γεννημένος, πάντως αναθρεμμένος σε μια κοινωνία με πολυφυλετικά στοιχεία αλλά κατεξοχήν δυτική, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία. Μια ακόμη θλιβερή πτυχή του όλου δράματος είναι ότι, ύστερα από τέτοιες επιδείξεις φρίκης, συχνά την πληρώνουν στη συνέχεια αθώοι, φιλήσυχοι μουσουλμάνοι – οι οποίοι, συχνότατα, πέφτουν θύματα σφαγής από «δικούς τους» (το είδαμε πολύ πρόσφατα στο Ιράκ).
Λέω και πάλι: μακάρι όλη αυτή η ιστορία να είναι «κατασκευασμένη». Ακόμη όμως κι αν αποδειχθεί πλαστό το βίντεο (μακάρι για το καλό του Αμερικανού δημοσιογράφου), μικρή σημασία έχει για τον συμβολισμό, για τη σημειολογία της όλης κίνησης, της εικόνας, του περιεχομένου. Διότι αυτό που πετυχαίνουν με τέτοιου τύπου εικόνες όσοι τις προωθούν προς τα έξω είναι να θολώνουν το μυαλό και να προκαλούν αγκυλώσεις στον μηχανισμό της σκέψης. Οι εκτελεστές στοχεύουν σε έναν εσωτερικό κλονισμό που μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη περισσότερο τυφλό μίσος. Δεν επιθυμούν να σε τρομάξουν. Επιθυμούν να πολλαπλασιάσουν το μίσος, διότι μόνον έτσι κατανοούν τον κόσμο και τον εαυτό τους: μέσα από τη σύγκρουση, μέσα από τη σφαγή. Μέσα από αυτά τρέφονται. Μέσα από αυτά αποκτούν υπόσταση.