Η ιστορία δεν είναι συσσωμάτωμα ασύνδετων συμβάντων· κάθε συμβάν εκβάλλει σε κάποιο επόμενο, ανοίγει οδούς για πολλά ενδεχόμενα. Συχνά μάλιστα παρεμβαίνει η ετερογονία των σκοπών, και οι περίπλοκοι, πλην άγευστοι ιστορίας, σχεδιασμοί οδηγούν σε εντελώς άλλα αποτελέσματα. Ας δούμε πού οδηγεί η παροιμιώδης εμμονή των γερμανικών κυβερνήσεων υπέρ της δημοσιονομικής και οικονομικής λιτότητας προς θεραπείαν της κρίσης μετά το κραχ του 2008. Ακόμη κι αν παραβλέψουμε τους μικρούς αμαρτωλούς της περιφέρειας της Ευρωζώνης, που εξαγνίζονται διά περικοπών και θυσιαστικών μεταρρυθμίσεων, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πτωτική πορεία των μεγάλων του ευρωπυρήνα. Στασιμότητα, ύφεση, αποπληθωρισμό και, προ πάντων, ανεργία μετρά η Eurostat σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και στο σύνολο της Ευρωζώνης.
Τα διαρκώς δυσάρεστα μηνύματα από την οικονομία διαμορφώνουν ανάλογο πολιτικό κλίμα. Πολύ περισσότερο που τώρα προστίθεται η σκιά της μείζονος γεωπολιτικής διένεξης, της επαπειλούμενης σύρραξης, και η ανησυχία για τον παγωμένο χειμώνα του 2015. Οι πολίτες των πληττομένων ή απειλουμένων χωρών αισθάνονται ότι δεν τηρούνται οι υποσχέσεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης, υποσχέσεις ευημερίας, ασφάλειας, ειρήνης.
Η απρόθυμη, πλην ενεργητική, ηγεμονία του Βερολίνου τώρα δοκιμάζεται στα μεγάλα ιστορικά πεδία. Η αναμέτρηση με τη Ρωσία, στην οποία σύρεται η Ευρώπη, απαιτεί διπλωματικό κεφάλαιο και ισχύ αποτροπής που δεν διαθέτει η Γερμανία. Το αντίθετο: η Γερμανία έχει ζωτικά συμφέροντα στη Ρωσία. Ολη η Ευρώπη έχει.
Την ίδια στιγμή, ενισχύονται οι φυγόκεντρες τάσεις εντός της Ευρώπης εξαιτίας της οικονομικής επιδείνωσης. Στη Γαλλία, ο κυβερνητικός ανασχηματισμός εξελήφθη ως ένδειξη αδυναμίας του προέδρου Ολάντ έναντι του Βερολίνου, αλλά ο Γάλλος πρόεδρος συγκροτεί άτυπο μέτωπο με τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι και προκαλούν τρεις αλλεπάλληλες διασκέψεις κορυφής για την ανεργία και την ανάπτυξη. Ο διορισμός προσώπων αρεστών στη Γερμανία, στην ηγεσία της Ε.Ε., δεν θα είναι πλήρως ελεγχόμενος, η Γαλλία και η Ιταλία παίρνουν σημαντικά χαρτοφυλάκια και, εν πάση περιπτώσει, οι κρίσιμες αποφάσεις δεν λαμβάνονται στις Βρυξέλλες.
Αρωγός, όχι και τόσο απρόσμενος, στις προσπάθειες Γάλλων, Ιταλών και κάθε πονεμένου της Ε.Ε. για άρση της αιματηρής λιτότητας και μετατόπιση προς την ποσοτική χαλάρωση σπεύδει ο Μάριο Ντράγκι, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι φωνές από την ΕΚΤ έχουν πυκνώσει και ενταθεί, το τελευταίο διάστημα, εξαιτίας του εντεινόμενου αποπληθωρισμού και της ύφεσης. Και ο Ιταλός τραπεζίτης ίσως εντέλει δεν φανεί εύκολα χειραγωγήσιμος από το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε. Η αγορά κρατικών και δημοσιοεταιρικών ομολόγων που εισηγείται ο Ντράγκι φιλοδοξεί να γίνει το αντίστοιχο του σχεδίου Πόλσον-Μπερνάνκι στην αμερικανική κρίση του 2008 ― με καθυστέρηση έξι ετών, αλλά ίσως και χωρίς τις αστοχίες του αμερικανικού μπαζούκα ρευστότητας. Η σφοδρή εναντίωση του Βερολίνου στη χαλάρωση δεν κάμφθηκε από τις επανειλημμένες υποδείξεις των ΗΠΑ. Δύο Αμερικανοί υπουργοί Οικονομικών, ο Τίμοθι Γκάιτνερ και ο Τζ. Λου, αποστομώθηκαν άκομψα από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όταν πρότειναν αλλαγή πολιτικής. Τώρα η πίεση για αλλαγή έρχεται από μέσα και από έξω. Από τις δοκιμαζόμενες κυβερνήσεις Γαλλίας και Ιταλίας, από τη διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και την απρόσμενη (ή και μοχλευμένη) ρήξη με τη Ρωσία. Το πεισμωμένο Βερολίνο βρίσκεται απέναντι σε πολλά ανοιχτά μέτωπα, οικονομικά και γεωπολιτικά. Το ανατολικό μέτωπο είναι ίσως το κρισιμότερο τώρα, έτσι όπως βαίνει επιδεινούμενο, εκτός διπλωματικού ελέγχου και με βαρύ οικονομικό κόστος. Αλλά και το ενδοευρωπαϊκό και το δυτικό μέτωπο δεν είναι διόλου αμελητέα και σίγουρα δρουν πολλαπλασιαστικά.