Το σπουδαιότερο ζήτημα της οικονομικής πολιτικής για τη Ζώνη του ευρώ είναι η αύξηση της απασχόλησης. Ολα τα κράτη εμπιστεύονται τον επιχειρηματικό τομέα για να μειώσουν την ανεργία. Μόνον στην Ελλάδα καλλιεργούν, ακόμη σήμερα, οι πολιτικοί του, γυναίκες κι άντρες, αμφιβολίες για τον ρόλο της επιχειρηματικότητας στην απασχόληση. Για παράδειγμα, όλοι παρατηρούν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν προικοδοτήθηκε με εργαλεία που επιτρέπουν στην πιστωτική πολιτική να ευνοήσει την επιστροφή της ανάκαμψης. Περιορίζουν όμως την κριτική τους στην αδυναμία της κεντρικής τράπεζας του ευρώ να αγοράζει κρατικά ομόλογα, ώστε να περιορίζει τις επιπτώσεις από τις κρίσεις δημόσιου χρέους.
Η ΕΚΤ έχει διασώσει, μεταξύ 2008 και σήμερα, τόσο το ευρώ και, ακόμη περισσότερο, τα εκτεθέντα σε «θανάσιμους κινδύνους» κράτη, κυρίως μέσω πράξεων μακροχρόνιας χρηματοδότησης. Αξίζει να το θυμίσουμε σε όσους, δικαιολογημένα, δεν παρακολουθούν λεπτομερώς τη συνεχή παρέμβαση της ΕΚΤ ώστε να κρατηθεί όρθιο το ευρωπαϊκό πιστωτικό σύστημα και, μέσω αυτού, η οικονομία.
Παρά ταύτα, η Ζώνη του ευρώ δεν κατορθώνει να ξεφύγει από τον εξαιρετικά σοβαρό κίνδυνο της στασιμότητας και του αποπληθωρισμού. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι πήγε, στις αρχές του καλοκαιριού, τη συζήτηση για τον ρόλο της ευρωτράπεζας πέρα από αυτήν τη στείρα, πλέον, αντιπαράθεση. Οι τεχνοκράτες της Φρανκφούρτης ετοίμασαν ένα νέο εργαλείο νομισματικής πολιτικής, τις «Στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης», γνωστές διεθνώς υπό το αγγλικό αρκτικόλεξο «T-LTROs».
Η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευθεί, με κάθε δυνατό τρόπο, τη νέα αυτή δυνατότητα. Μελέτη της Danske Bank υπολόγιζε τα κεφάλαια που μπορεί να «σηκώσει» η Ελλάδα, μόνον στην πρώτη φάση, γύρω στα 10 δισ. ευρώ. Στην Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμούν ότι τα νέα διαθέσιμα στο τραπεζικό σύστημα κεφάλαια θα ξεπεράσουν, σταδιακά, τα 20 δισ. ευρώ.
Υπάρχουν όμως δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι, για να σηκώσουν οι τράπεζες τα νέα αυτά κεφάλαια, χρειάζεται να εμφανίσουν, ως εξασφάλιση, «καλά επενδυτικά σχέδια». Στις τράπεζες πιστεύουν ότι, μετά το εντατικό ξεκαθάρισμα που έκανε η κρίση και με την ορμητική επανεξέταση των εμπλοκών που βρίσκεται σε εξέλιξη, θα είναι σε θέση να εμφανίσουν τα σχέδια που ζητεί η ΕΚΤ. Αν και δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι η επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο απαραίτητο επίπεδο κινητοποίησης, αξίζει σίγουρα να προσπαθήσουμε.
Το δεύτερο προαπαιτούμενο είναι δυσκολότερο. Γνωρίζουμε πως οι οίκοι αξιολόγησης δεν έχουν ακόμη επιστρέψει στη χώρα μας τον βαθμό «επενδυτικής εμπιστοσύνης» που επιτρέπει την ανεπιφύλακτη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ. Το εμπόδιο ξεπεράστηκε τα προηγούμενα χρόνια επειδή υπήρχε το Μνημόνιο. Χωρίς Μνημόνιο και χωρίς την απαραίτητη βαθμολόγηση, υπάρχει πρόβλημα. Το εμπόδιο μπορεί να ξεπεραστεί, λένε στη Φρανκφούρτη, αρκεί η Ελλάδα να συμφωνήσει ένα νέο πλαίσιο εποπτείας με τις Βρυξέλλες. Τώρα είμαι σίγουρος ότι δεν πρόκειται να επωφεληθούμε από την πρωτοβουλία Ντράγκι.
Αλλωστε, στη δειλία των πολιτικών δεν οφείλεται η τόσο υψηλή ανεργία;